Κάθε αλλαγή εμπεριέχει και μια μαγεία. Αυτή ήταν αισθητή και κατά την εκλογή της Σάσκια Έσκεν και του Νόρμπερτ Βάλτερ-Μπόργιανς στα τέλη Νοεμβρίου σε νέους προέδρους του γερμανικού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (SPD).
Του Νίκου Χειλά*
Το νέο ηγετικό ντουέτο υποσχόταν «μαγικές» αλλαγές: Την άμεση έξοδο της Σοσιαλδημοκρατίας από το μισητό σε πολλούς οπαδούς του GroKo, όπως αποκαλείται ο μεγάλος συνασπισμός της με τους Χριστιανοδημοκράτες (προέρχεται από τις αρχικές συλλαβές των λέξεων Große Koalition) και τη μετάβαση σε «μια νέα εποχή» στη βάση ριζοσπαστικών αιτημάτων:
άμεση αύξηση του κατώτατου ωριαίου μισθού από 9,19 ευρώ σήμερα σε 12 ευρώ, δραστική επέκταση των δημόσιων επενδύσεων (μεταξύ άλλων 500 δισεκατομμύρια ευρώ για τις πόλεις και τις κοινότητες μέχρι το 2030) εις βάρος του μηδενικού ελλείμματος του προϋπολογισμού, περισσότερη πράσινη ανάπτυξη και προστασία του κλίματος, και πάει λέγοντας.
Η εκλογή, που έγινε σε κομματικό δημοψήφισμα, επιβεβαιώθηκε με μεγάλη πλειοψηφία στις 5 Δεκεμβρίου σε συνέδριο του κόμματος στο Βερολίνο.
Ήδη όμως στην εβδομάδα από τη μια εκλογή στην άλλη, η μαγεία είχε αρχίσει να εξατμίζεται. Όχι επειδή οι δυο νέοι ηγέτες είναι ακόμη «μαθητευόμενοι μάγοι», όπως τους κρίνουν ορισμένα μέσα ενημέρωσης, αλλά επειδή είχαν απέναντι τους πολύ πιο έμπειρους και κακούς «μάγους», ήτοι το πανούργο κομματικό κατεστημένο.
Μεγάλο μέρος του κομματικού προεδρείου, το σύνολο των σοσιαλδημοκρατών υπουργών και οι περισσότεροι βουλευτές του κόμματος επιμένουν στη διατήρηση του GroKo και κατά συνέπεια των επώδυνων συμβιβασμών με τους Χριστιανοδημοκράτες. Χωρίς αυτούς όμως, κατά την Σέσκεν και τον Βάλτερ-Μπόργιανς, είναι αδύνατη η ενότητα και κατά ακολουθία η δράση του κόμματος.
Γι’ αυτό και σύναψαν μαζί τους μια συμφωνία που δεν είναι όμως ούτε κρέας ούτε ψάρι: Το SPD παραμένει καταρχάς στην κυβέρνηση και θα αποχωρήσει από αυτήν μόνο αν οι Χριστιανοδημοκράτες δεν αποδεχθούν μια έστω και περιορισμένη αναθεώρηση του κυβερνητικού προγράμματος που θα περιέχει την αύξηση του κατώτατου μισθού ευρώ «σε βάθος χρόνου» και «σημαντική» αύξηση των δημόσιων επενδύσεων. Για άμεση έξοδο από τον GroKo δεν γίνεται πλέον λόγος.
Στo φρενάρισμα της ορμής των δυο «νεόφυτων» συνέβαλε και η στάση των κυβερνητικών εταίρων. Τόσο η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, όσο και η πρόεδρος των Χριστιανοδημοκρατών Ανεγκρέτ Κραμπ-Κάρενμπάουερ, διαμήνυσαν ότι είναι μεν διατεθειμένες να μιλήσουν για διορθώσεις και αλλαγές, αλλά με τρόπο που δεν θα θίγουν ουσιωδώς το κυβερνητικό πρόγραμμα – για τις απαιτήσεις των των Σέσκεν και Βάλτερ-Μπόργιανς ούτε που θέλουν να ακούσουν. Κι αυτό δυσκολεύει πρόσθετα το πολυπόθητο πέρασμα στη «νέα εποχή».
Η απομάγευση δεν είναι βέβαια πλήρης. Οι περισσότεροι αναλυτές συνεχίζουν να μιλούν για «αριστερή» στροφή του SPD, που την στηρίζουν στα εξής δυο στοιχεία: Πρώτον, στην πρωτοφανή «εξέγερση» της βάσης εναντίον της ηγεσίας του κόμματος. Μέχρι πρότινος ο κανόνας ήταν, τα κομματικά μέλη να ακολουθούν πειθήνια κάθε προτροπή του προεδρείου. Αυτή, στην προκειμένη περίπτωση, ήταν να ψηφίσουν για προέδρους τον Όλαφ Σολτς και την Κλάρα Γκέιβιτς, ήτοι τους δεξιούς αντιπάλους των αριστερών Σέσκεν και Βάλτερ-Μπόργιανς. Η ήττα των πρώτων αποτελεί έτσι και ήττα του συντηρητικού κατεστημένου και συγχρόνως πράξη χειραφέτησης των απλών κομματικών μελών.
Και, δεύτερον, στο ότι οι Σέσκενς και Βάλτερ-Μπόργιανς δεν δείχνουν διατεθειμένοι, παρά τις δυσκολίες, να το βάλουν κάτω. Αυτό το έδειξαν τόσο εντός, όσο και εκτός του συνεδρίου.
Εντός, επιβάλλοντας μια σειρά «επαναστατικών» μέτρων, όπως την αντικατάσταση του εχθρικού για τους ανέργους προγράμματος κοινωνικής πρόνοιας (Αgenda 2010) με ένα πολύ φιλικότερο, που τους εξασφαλίζει ένα μίνιμουμ εισόδημα χωρίς τα μέχρι τώρα καθιερωμένα πρόστιμα και άλλου είδους «καψόνια».
Και εκτός του συνεδρίου, διαμηνύοντας ότι στο μέλλον θα είναι οι ίδιοι, ως πρόεδροι του κόμματος, οι επικεφαλής της αντιπροσωπείας των Σοσιαλδημοκρατών στις διαπραγματεύσεις με τις Μέρκελ και Κραμπ-Κάρενμπάουερ στο πλαίσιο του μεγάλου συνασπισμού. «Η συμφωνία για τον GroKo έγινε μεταξύ των δυο κομμάτων, και όχι μεταξύ υπουργών, ή άλλων κέντρων εξουσίας» ξεκαθάρισε η Σέσκεν. Αυτό εγγυάται προφανώς, ότι θα θέσουν επιτακτικά το θέμα της αλλαγής του κυβερνητικού προγράμματος με την προοπτική, σε περίπτωση άρνησης των Χριστιανοδημοκρατών, να αποτολμήσουν την πλήρη ρήξη μαζί τους.
Οι δυο νέοι πρόεδροι δεν έχουν, εκτός από την τόλμη τους και την υποστήριξη της κομματικής βάσης, πολλά εχέγγυα επιτυχίας. Έχουν όμως πίσω τους τον «αρχιμάγο»: Τον μόλις 30χρονο πρόεδρο της νεολαίας των Σοσιαλδημοκρατών Κέβιν Κίνερτ, ο οποίος εξελέγη στο Συνέδριο αντιπρόεδρος του κόμματος και είναι κατά γενική εκτίμηση ο ιθύνων νους του. Το όραμά του, λέει ο ίδιος, είναι ο σοσιαλισμός – με κοινωνικοποίηση των επιχειρήσεων-κολοσσών, όπως η BMW.
Αντιστρέφοντας προς τα αριστερά τον Χέλμουτ Σμιτ, ο οποίος είχε αποφανθεί κάποτε, ότι «όποιος έχει οράματα να πάει στο γιατρό», ο Κίνερτ είπε στο Συνέδριο: «Πάμε στο γιατρό για να τον πείσουμε για τα οράματα μας». Η Σέσκεν και ο Βάλτερ Μπόργιανς, όπως και οι περισσότεροι σύνεδροι, αναπήδησαν από ενθουσιασμό μόλις τον άκουσαν. Άγνωστο αν και πόσοι από αυτούς ακολούθησαν την προτροπή του.
* Δημοσιογράφος. Το άρθρο δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, www. enainstitute.org