Ανάμεσα στα πιθανότερα σενάρια του πολέμου ανάμεσα στο Ισραήλ και την Χαμάς περιλαμβάνεται μία ισραηλινή χερσαία επίθεση κατά της Γάζας. Μία τρομακτική προοπτική πολεμικής σύγκρουσης στην καρδιά μίας ακραία πυκνοκατοικημένης πόλης, με ένα εκτεταμένο υπόγειο δίκτυο από σήραγγες και με την παρουσία ομήρων, στην πλειονότητά τους Ισραηλινών.
Την Δευτέρα, το Ισραήλ διέταξε την άμεση διακοπή πάσης φύσεως τροφοδοσίας της Λωρίδας της Γάζας, στο πλαίσιο της «πλήρους πολιορκίας» του παλαιστινιακού θύλακα που ελέγχεται από την Χαμάς.
Η συνέχεια μοιάζει προδιαγεγραμμένη: «Το Ισραήλ θα εξαπολύσει μεγάλη μεικτή πολεμική επιχείρηση από αέρος, ξηράς, θαλάσσης και Διαστήματος», διαβεβαιώνει μέσω του Twitter (Χ) ο Τζον Σπένσερ, ειδικός του Modern War Institute της αμερικανικής ακαδημίας West Point.
«Τα πλήγματα θα έχουν αρχικά ως στόχο τα κέντρα διοίκησης της Χαμάς και τις δυνάμεις της. Τα πυρά θα έρχονται από όλες τις κατευθύνσεις. Παράλληλα, ο στρατός προετοιμάζεται για να εισβάλει στην Γάζα», προβλέπει ο Αλεξάντρ Γκρίνμπεργκ του Jerusalem Institute for Strategy and Security (JISS).
Ανταρτοπόλεμος πόλης
Ο ανταρτοπόλεμος επιβάλλει μάχες σώμα με σώμα, περιορίζει την ορατότητα, πολλαπλασιάζει τις παγίδες, δυσκολεύει την διάκριση ανάμεσα σε εμπολέμους και αμάχους, καθιστά άχρηστα τα τεθωρακισμένα.
Ο Αντριου Γκέιλερ, βρετανός πρώην αξιωματικός, αναλυτής του Janes, περιγράφει ένα «πεδίο μάχης 360 μοιρών, όπου η απειλή προέρχεται από παντού», από τους υπονόμους μέχρι τις στέγες, από τα υπόγεια μέχρι τις ψευδοροφές.
«Η εκκαθάριση κάθε ενός κτιρίου, πιθανώς παγιδευμένου, θα σημαίνει την ανάπτυξη μονάδων εξουδετέρωσης εκρηκτικών μαζί με τον εξοπλισμό τους, σκάλες, σχοινιά, εκρηκτικά, και όλα αυτά κάτω από εχθρικά πυρά, ενδεχομένως σε πλήρες σκοτάδι», εξηγεί ο ειδικός.
Επιπλέον, «υπάρχει ο εγγενής κίνδυνος των φίλιων πυρών», που συνδέεται με την διασπορά και την υψηλή κινητικότητα των εμπολέμων. Και «όπως έχει δείξει πλήθος συρράξεων εδώ και έναν αιώνα, η χρήση του πυροβολικού μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση, όταν τα ερείπια μεταβάλλονται σε κάλυψη».
Το «μετρό της Γάζας»
Περί τα 2,3 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι ζουν στην Γάζα, υπό τις συνθήκες του ισραηλινού αποκλεισμού από το 2007. Ενας λαβύρινθος από πυκνοκατοικημένα στενά δρομάκια επάνω από ένα τεράστιο δίκτυο από υπόγεια τούνελ που ο ισραηλινός στρατός ονομάζει «το μετρό της Γάζας».
Εκατοντάδες τούνελ έχουν ανοιχτεί κάτω από την μεθόριο μήκους 14 χιλιομέτρων ανάμεσα στην Λωρίδα της Γάζας και το αιγυπτιακό Σινά για την κυκλοφορία των ενόπλων της Χαμάς, όπλων και άλλων προϊόντων λαθρεμπορίου. Πολλά έχουν καταστραφεί. Αλλά όχι όλα.
Μετά το 2014, η Χαμάς έχει σκάψει υπόγεια περάσματα εντός του εδάφους της Λωρίδας της Γάζας.
Ενοπλοι της Χαμάς, εγκατεστημένοι σε βάθος 30 ή 40 μέτρων από την επιφάνεια του εδάφους κυκλοφορούν εκεί ελεύθερα προφυλαγμένοι από τις ισραηλινές επιδρομές. Εκτοξευτήρες ρουκετών είναι κρυμμένοι λίγα μέτρα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους και έχουν την δυνατότητα να πεταχτούν χάρη σε ένα σύστημα αυτόματης καταπακτής, να βάλουν και να εξαφανιστούν και πάλι κάτω από την επιφάνεια.
Ο ισραηλινός στρατός βομβάρδισε με σφοδρότητα αυτό το δίκτυο των τούνελ το 2021. Ομως, αν ένα τμήμα του δικτύου είναι γνωστό στις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις, αλλά τμήματα παραμένουν μυστικά και είναι ικανά να περιπλέξουν σοβαρά τις επιχειρήσεις.
Πλεονέκτημα στον αμυνόμενο
Η Χαμάς «γνωρίζει τα τούνελ απέξω», λέει ο Κόλιν Κλαρ, διευθυντής ερευνών στο Soufan Center της Νέας Υόρκης. «Ορισμένα είναι πιθανότατα παγιδευμένα. Η προετοιμασία για πόλεμο σε τέτοιο περιβάλλον (...) χρειάζεται εκτεταμένη πληροφόρηση (...), πράγμα που οι Ισραηλινοί ίσως δεν διαθέτουν».
Και ακόμη περισσότερο σε σχέση με τις μάχες σε ανοικτό έδαφος, ο αμυνόμενος - στην περίπτωσή μας η Χαμάς - διαθέτει σημαντικό τακτικό πλεονέκτημα.
«Ολοι γνωρίζουν ότι θα είναι μακροχρόνιο, δύσκολο και με μεγάλες απώλειες», προειδοποιεί ο Αλεξάντρ Γκρίνμπεργκ προσθέτοντας ότι υπάρχουν «ρομπότ και άλλα ειδικά μέσα που επιτρέπουν την είσοδο στα τούνελ».
Για την Χαμάς «είναι ένα πλεονέκτημα που μπορεί να εξελιχθεί σε παγίδα. Οταν εντοπισθούν τα τούνελ, μπορούν να σφραγιστούν μαζί με όσους είναι μέσα. Στην περίπτωση αυτή η διαταγή θα είναι "κανένα έλεος"».
«Η ισραηλινή κοινωνία δεν θα συγχωρήσει ποτέ»
Ενα ακόμη πρόβλημα θα βαρύνει στην χερσαία επιχείρηση: η Χαμάς έχει συλλάβει ομήρους δεκάδες πολίτες, στην πλειονότητά τους Ισραηλινούς, αλλά επίσης, σύμφωνα με τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης, ξένους εργάτες και πιθανόν ισραηλινούς στρατιωτικούς.
«Αν η ζωή των ομήρων δεν αποτελέσει προτεραιότητα, αυτό η ισραηλινή κοινωνία δεν θα το συγχωρήσει ποτέ. Η πίεση της κοινής γνώμης είναι τεράστια και ο Νετανιάχου το γνωρίζει πολύ καλά», λέει η Σιλβέν Μπυλ, κοινωνιολόγος στο CNRS ειδικευμένη στο Ισραήλ.
«Οταν η ισραηλινή κοινωνία θα ζητήσει λογαριασμό θα υπάρχει αυτό : "δεν εγγυηθήκατε την ασφάλειά μας, επιστρέψτε μας τους ομήρους"», λέει.
Στην πραγματικότητα, το Τελ Αβίβ δεν είναι αυτήν την στιγμή σε θέση να διαπραγματευθεί, επισημαίνει ο Κόμπι Μάικλ, του think-tank INSS του Τελ Αβίβ. «Με όλη αυτή την θλίψη, όλο τον πόνο, το πρόβλημα των ομήρων δεν μπορεί να είναι η πρώτη προτεραιότητα του Ισραήλ. Το Ισραήλ θα επιστρέψει στο πρόβλημα των ομήρων μόνο όταν η Χαμάς θα έχει ηττηθεί και θα βρίσκεται σε θέση αδυναμίας. Ούτε δευτερόλεπτο πριν».
