Στην ελάφρυνση της λιτότητας και όχι του χρέους δίνει πλέον προτεραιότητα η κυβέρνηση, καθώς η σκληρή στάση και της νέας γερμανικής κυβέρνησης για το χρέος «διώχνει» το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο από την Ελλάδα και ανοίγει «παράθυρο ευκαιρίας» για να ζητηθεί από τους Ευρωπαίους δανειστές η αναστολή εφαρμογής επώδυνων μέτρων, όπως η νέα μείωση συντάξεων.
Εξάλλου, από πολιτική άποψη, ακόμη και η καλύτερη συμφωνία για το χρέος εκτιμάται ότι δεν θα έχει την ίδια απήχηση στο εκλογικό σώμα με την αναστολή της μείωσης των συντάξεων, που έχει συμφωνηθεί να εφαρμοσθεί από την αρχή του 2019 και θα είχε άμεση επίπτωση στην καθημερινότητα και το βιοτικό επίπεδο των συνταξιούχων.
Η στάση της Γερμανίας ωθεί το ΔΝΤ στην έξοδο από την Ελλάδα, ενδεχόμενο για το οποίο εμμέσως πλην σαφώς προειδοποίησε ο Πόουλ Τόμσεν, στην τελευταία συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στο πλαίσιο της εαρινής συνόδου του Ταμείου:
1. Το Βερολίνο δεν ξεφεύγει από τη βασική γραμμή Σόιμπλε, σύμφωνα με την οποία η ενεργοποίηση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος θα πρέπει να γίνεται με απόφαση του Eurogroup και έγκριση του γερμανικού Κοινοβουλίου. Αυτή η πολιτική διαδικασία, όμως, αντί της αυτόματης διαδικασίας ενεργοποίησης των μέτρων, που ζητείται από το ΔΝΤ, δεν επιτρέπει στο Ταμείο να υπολογίσει στη μελέτη βιωσιμότητας του χρέους τα μεσοπρόθεσμα μέτρα, επειδή θα τελούν υπό την αίρεση πολιτικών αποφάσεων («αυθαίρετων αποφάσεων», όπως τις χαρακτήρισε ο Π. Τόμσεν). Χωρίς θετική έκθεση βιωσιμότητας του χρέους, το Ταμείο αποκλείεται να ενεργοποιήσει το πρόγραμμα, που εγκρίθηκε επί της αρχής το περασμένο καλοκαίρι.
2. Το γεγονός ότι η Γερμανία μπλόκαρε χθες στο Eurogroup τη συζήτηση των μέτρων για το χρέος, ζητώντας να ολοκληρωθεί πρώτα η εφαρμογή των προαπαιτούμενων του προγράμματος από την ελληνική κυβέρνηση, περιορίζει ασφυκτικά τα χρονικά περιθώρια για εφαρμογή του νέου προγράμματος του ΔΝΤ. Όπως είχε εξηγήσει ο Τόμσεν, το πρόγραμμα του Ταμείου πρέπει να ολοκληρωθεί ταυτόχρονα με το ευρωπαϊκό, τον Αύγουστο, και υπάρχουν διαδικασίες που απαιτούν χρόνο: θα πρέπει να καταρτισθεί η νέα έκθεση βιωσιμότητας και, μαζί με το πρόγραμμα, να συζητηθεί από το συμβούλιο του Ταμείου, το οποίο θα δώσει έγκριση για την εκταμίευση της μίας δόσης του προγράμματος, ενώ, στη συνέχεια, θα πρέπει να ολοκληρωθεί και μια αξιολόγηση, πριν αποφασίσει το συμβούλιο του ΔΝΤ ότι ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα. Αφού χάθηκε και το Eurogroup του Μαΐου, είναι πρακτικά πάρα πολύ δύσκολο να ολοκληρωθούν έγκαιρα αυτές οι διαδικασίες.
Μέσα από αυτές τις εμπλοκές, που οδηγούν σε μια «ασθενή» συμφωνία για το χρέος και δεν επιτρέπουν στην Ελλάδα να έχει «πιστοποιητικό» βιωσιμότητας από το ΔΝΤ, για να ενισχύσει τη θέση της έναντι της αγοράς ομολόγων, προκύπτει μια ευκαιρία για ελάφρυνση λιτότητας, που θα είναι ιδιαίτερα σημαντική για την κυβέρνηση, όποτε και αν αποφασίσει να στήσει κάλπες.
Το επιχείρημα της Αθήνας προς τους Ευρωπαίους δανειστές είναι ότι η τεράστια υπέρβαση των δημοσιονομικών στόχων για δύο συνεχή χρόνια εξαλείφει την ανάγκη ενεργοποίησης των πρόσθετων μέτρων, που έχουν επιβληθεί από το Ταμείο (μείωση συντάξεων και αφορολόγητου ορίου). Και, πάντως, αντί να ενεργοποιηθούν τα μέτρα σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα θα μπορούσαν να ενταχθούν σε ένα μηχανισμό δημοσιονομικού «κόφτη», για να ενεργοποιηθούν μόνο αν υπάρξουν αμφιβολίες για την επίτευξη του στόχου για το πλεόνασμα.
Ο πρωθυπουργός, απευθυνόμενος στον Ζ. Κ. Γιούνκερ κατά την επίσκεψη του προέδρου τη Κομισιόν στην Αθήνα ουσιαστικά προανήγγειλε την υποβολή του αιτήματος για χαλάρωση της λιτότητας. «Κάποιοι ήταν υπερβολικοί», είπε, φωτογραφίζοντας το ΔΝΤ. «Τώρα με νηφαλιότητα όχι μόνο δεν πρέπει να ακολουθήσουμε τις συμβουλές (σ.σ.: του Ταμείου) για περισσότερη λιτότητα, αλλά να ελαφρύνουμε την οικονομία», πρόσθεσε.
Η Κομισιόν, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν θα ήταν αντίθετη στην αναστολή των μέτρων για τις συντάξεις, που άλλωστε δεν ήταν δική της πρόταση. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι η διαπραγμάτευση θα είναι «παιχνιδάκι», αφού τον τελευταίο λόγο θα έχει η Γερμανία, που έχει μακρά παράδοση υπεράσπισης των πιο ακραίων προτάσεων λιτότητας…