Ένα ρεπορτάζ με το οποίο γράφει ότι η Ευρώπη μπαίνει σε ύφεση, ενώ η Ρωσία βγαίνει δημοσιεύει ο Economist. Οι δυτικές κυρώσεις, που ξεκίνησαν ως αντίποινα στην εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, έχουν πλήξει τις μακροπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές της Ρωσίας. Ο αποκλεισμός της ένατης μεγαλύτερης οικονομίας στον κόσμο από την πρόσβαση σε ξένη τεχνολογία και τεχνογνωσία έχει μειώσει το δυναμικό ανάπτυξής της έως και κατά το ήμισυ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις.
Αυτό που μπορεί να κοστίζει εκατοντάδες ευρώ στο Βερολίνο ή το Παρίσι αυτόν τον χειμώνα, στοιχίζει μόλις λίγα ρούβλια στη Μόσχα. «Ο χλευασμός μπορεί να είναι παιδαριώδης, αλλά παραπέμπει σε μια βαθύτερη αλήθεια: ότι ο οικονομικός πόλεμος μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης βρίσκεται σε μια ευαίσθητη στιγμή. Ενώ η Ευρώπη ακροβατεί στα πρόθυρα μιας βαθιάς ύφεσης, η οικονομική κατάσταση στη Ρωσία βελτιώνεται» σχολιάζει ο Economist.
Οι επιπτώσεις των εμπάργκο
Η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, που αποτελεί την «αστείρευτη πηγή» της ρωσικής οικονομίας, είναι περίπου 3% χαμηλότερη από ό,τι ήταν πριν από την εισβολή και ενδέχεται να μειωθεί περαιτέρω μόλις τεθούν σε ισχύ τα ευρωπαϊκά εμπάργκο του 2023. Τους πρώτους έξι μήνες του πολέμου περίπου 250.000 έως 500.000 Ρώσοι εγκατέλειψαν τη χώρα, εκτιμά ο Λίαμ Πιτς της εταιρείας συμβούλων Capital Economics. Πολλοί από αυτούς είχαν ακαδημαϊκή μόρφωση και ήταν και καλά αμειβόμενοι.
Η πρόσφατη απόφαση του Πούτιν να προχωρήσει σε μερική επιστράτευση έχει επιφέρει περαιτέρω οικονομικό πλήγμα. Προκάλεσε ένα μίνι bank run, κοινώς πάμπολλες καταθέσεις «έκαναν φτερά», καθώς οι Ρώσοι ανησυχούσαν και πάλι για το μέλλον της χώρας.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Economist, οι Ρώσοι απομάκρυναν από τις καταθέσεις τους ρούβλια αξίας 14 δισ. δολαρίων τον Σεπτέμβριο, περίπου το ένα τρίτο του ποσού που είχε κατατεθεί τον Φεβρουάριο. Επιπλέον 300.000 Ρώσοι πιθανόν να έχουν διαφύγει. Η περαιτέρω μείωση του εργατικού δυναμικού επιδεινώνει τις ελλείψεις στην αγορά, επιτείνοντας το πρόβλημα του πληθωρισμού. Ο γενικός πληθωρισμός έχει μειωθεί σημαντικά από το μέγιστο ποσοστό που είχε καταγράψει, αλλά η πίεση των τιμών σε ορισμένους κλάδους επιδεινώνεται.
Έχει φτάσει στο τέλος της η ύφεση;
«Παρά τις δυσκολίες αυτές, η ύφεση έχει πλέον μάλλον φτάσει στο τέλος της» λέει ο Economist. Πολλοί άνθρωποι αμφισβητούν τα επίσημα στοιχεία για το ΑΕΠ, αλλά είναι δυνατόν να εκτιμήσει κανείς την κατάσταση εναλλακτικές πηγές.
Η Goldman Sachs, έχει έναν «δείκτη τρέχουσας δραστηριότητας», που σκιαγραφεί πώς τις επιδόσεις των οικονομιών από μήνα σε μήνα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η ρωσική δραστηριότητα είναι αρκετά πιο έντονη από ό,τι στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες.
Ένας δείκτης δαπανών της τράπεζας Sberbank, ταλαντεύτηκε μετά το διάταγμα για την επιστράτευση, αλλά έκτοτε έχει επιστρέψει σε ανοδική πορεία. Η παραγωγή στην αυτοκινητοβιομηχανία, η οποία πριν από λίγους μήνες είχε πρακτικά παγώσει, έχει επίσης ανακάμψει, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι παραγωγοί κατάφεραν να προμηθευτούν τα απαραίτητα από χώρες εκτός της Δύσης. Σε όρους δολαρίου, οι μηνιαίες εισαγωγές αγαθών της Ρωσίας είναι πλέον σχεδόν βέβαιο ότι υπερβαίνουν τον περσινό μέσο όρο.
Στις τελευταίες του προβλέψεις, που δημοσιεύθηκαν στις 11 Οκτωβρίου, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναβάθμισε την οικονομική προοπτική της Ρωσίας για το τρέχον έτος. Τον Απρίλιο προέβλεπε ότι το ρωσικό ΑΕΠ θα μειωνόταν κατά 8,5%. Τώρα αναμένει μείωση 3,4%. «Αυτό δεν είναι κάτι για να «καμαρώνει» η Μόσχα, αλλά οπωσδήποτε είναι διαχειρίσιμο», λέει ο Economist.
Πράγματι, τα οικονομικά στοιχεία δείχνουν ότι η Ρωσία θα μπορέσει να συνεχίσει να είναι ανταγωνιστική. Στα τέλη Σεπτεμβρίου η ρωσική κυβέρνηση παρουσίασε σχέδιο προϋπολογισμού για την περίοδο 2023-2025. Σύμφωνα με την Elina Ribakova του Ινστιτούτου Διεθνούς Οικονομίας, ενός βιομηχανικού ομίλου, ο προϋπολογισμός προοικονομεί μεγάλες αυξήσεις στις πολεμικές δαπάνες τα επόμενα χρόνια -ιδιαίτερα για την «εσωτερική ασφάλεια». Έχοντας αποφύγει την οικονομική κατάρρευση, ο Πούτιν αναμένει να διπλασιάσει τις δαπάνες, τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό.