Παρά το γεγονός ότι ολοένα και περισσότερες χώρες στην Ευρώπη προχωρούν ταχύτατα σε προγράμματα κάλυψης παγίων δαπανών (έως το 90% των παγίων εξόδων επιχειρήσεων και επαγγελματιών) και μετατροπής δανείων και εγγυήσεων σε μη επιστρεπτέες επιχορηγήσεις, η ελληνική κυβέρνηση είναι σε ακαμψία.
Των Γιώργου Μαστοράκη και Γιώργου Αναβαλόγλου*
Μάλιστα πρόσφατα έχουν υπάρξει αντιφατικές δηλώσεις: από τη μια πλευρά ο κ. Σταϊκούρας εξήγγειλε από τις 22/1/21 με ενθουσιασμό στη Βουλή το πρόγραμμα κάλυψης παγίων δαπανών, από την άλλη ο κ. Σκυλακάκης, δήλωσε ότι δεν θα αφορά όλες τις επιχειρήσεις.
Ως προς τη μετατροπή της επιστρεπτέας ενίσχυσης σε μη επιστρεπτέα, δρόμος που έχει ανοίξει με το ευρωπαϊκό πλαίσιο και για την εξέλιξη έχει πανηγυρίσει από την 29η/1/21 ο κ. Σταϊκούρας, τις τελευταίες μέρες δεν ακούγεται τίποτα με αποκορύφωμα την προχθεσινή συνέντευξη Σκυλακάκη που απλώς αποφεύγει το θέμα και αναλώνεται στο να δικαιολογεί την απόρριψη εκατοντάδων χιλιάδων αιτήσεων.
Συγκεκριμένα σε συνέντευξή του στο Mega:
- Τόνισε σχετικά με το πρόγραμμα κάλυψης των πάγιων δαπανών των επιχειρήσεων ότι πρόκειται για μια προσπάθεια «να βελτιώσουμε την πιθανότητα βιωσιμότητας επιχειρήσεων που κινδυνεύουν. Δεν είναι μέτρο που θα αφορά όλες τις επιχειρήσεις»
- Όσον αφορά την επιστρεπτέα προκαταβολή δικαιολόγησε πλήρως την απόρριψη 260 χιλιάδων αιτήσεων χωρίς να υπερθεματίσει σε παλαιότερες δηλώσεις του Χ. Σταϊκούρα ανέφερε, ορθά, ότι από την 29/1/21 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δίνει «πράσινο φως» στη διαδικασία μετατροπής των χορηγήσεων κρατικών δανείων σε επιδοτήσεις. Το μέτρο αυτό, είπε, ανοίγει τον δρόμο για μετατροπή της «επιστρεπτέας προκαταβολής» σε «μη επιστρεπτέα προκαταβολή»
Πρόγραμμα κάλυψης των πάγιων δαπανών
Πρέπει να αποσαφηνιστεί ότι η κυβέρνηση έχει χαρακτηριστικά καθυστερήσει σε σχέση με την εφαρμογή του προγράμματος κάλυψης παγίων δαπανών. Από την 13/10/20 με την 4η αναθεώρηση του Προσωρινού Πλαισίου Κρατικών Ενισχύσεων, υπήρχε ένα νέο ευρωπαϊκό εργαλείο που επέτρεπε την κρατική επιδότηση έως του 90% των παγίων εξόδων (ενοίκια, απαξίωση αγαθών, τηλεπικοινωνίες, ενέργεια, μεταφορικά μέσα-λίζινγκ, τόκοι, συμβατικές υποχρεώσεις σε προμηθευτές κοκ) σε όσες επιχειρήσεις έχουν υποστεί πτώση τζίρου άνω του 30%.
Έκτοτε πολλές χώρες, με άμεσα ανακλαστικά, ζήτησαν εγκρίσεις από την Κομισιόν για το νέο εργαλείο των μη καλυπτόμενων παγίων δαπανών προκειμένου συστήσουν προγράμματα που αφορούν την πλειοψηφία των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων και όχι των λίγων επιχειρήσεων όπως δήλωσε ο κ. Σκυλακάκης:
- Στη Γερμανία στις 20/11/20 δόθηκε άδεια από την Κομισιόν για τη χορήγηση 30δις με το πρόγραμμα κάλυψης παγίων εξόδων “Novemberhilfe plus" για όσες μικρές επιχειρήσεις πλήττονται από το lockdown. Την 22/1/21 προσέθεσαν αλλά 12 δις γι αυτόν τον σκοπό. Μάλιστα, με την ευκαιρία, η αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρμόδια για τα θέματα ανταγωνισμού, Margrethe Vestager, τονισε ότι: "Πολλά καταστήματα, εστιατόρια και άλλες επιχειρήσεις αντιμετώπισαν σημαντική μείωση του κύκλου εργασιών λόγω των πρόσφατων μέτρων κλειδώματος που είναι απαραίτητα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κοροναϊού" θα επωφεληθούν
- Στις 20/11/20 εγκρίθηκε η επέκταση στα 12δις του αυστριακού προγράμματος " Fixkostenzuschuss Phase II”. Τονίζεται ότι η Αυστριακή κυβέρνηση θα καλύψει με μη επιστρεπτέες επιχορηγησεις και τα πάγια κόστη ελευθέρων επαγγελματιών, Επιχειρήσεων, Ομοσπονδιών και φορέων στη λιανική, την εστίαση και τη φιλοξενία.
- Στις 17/2/22 εγκρίθηκε για τη Σουηδία πρόγραμμα 1,2δις για τη μη επιστρεπτέα κάλυψη των μη καλυπτόμενων παγίων δαπανών για όλες τις επιχειρήσεις, όλων των μεγεθών και όλων των κλάδων.
- Η Σλοβενία ζήτησε και έλαβε έγκριση στις 21/12/20 για 900 εκατομμύρια που θα δοθούν με τη μορφή μη επιστρεπτέων επιχορηγήσεων.
- Η Πολωνία ζήτησε και έλαβε έγκριση στις 23/12/20 για πρόγραμμα 2,9 δις που αφορά τις μικρές και τις μεσαίες επιχειρήσεις στους κλάδους της λιανικής, φιλοξενίας, αναψυχής, εστίασης κ.α. Στις 30/1/21 προσέθεσε αλλά 1,9 δις σε αυτό το πρόγραμμα για τους παραπάνω κλάδους συν τα γυμναστήρια, τα θέατρα, τις κινηματογραφικές παραγωγές και την ψυχαγωγία.
- Το Λουξεμβούργο ζήτησε στις 22/11/20 έγκριση για 160 εκατομμύρια που αφορούν τις μικρές και τις μεσαίες επιχειρήσεις στους κλάδους της λιανικής, φιλοξενίας, αναψυχής, εστίασης κ.α
- Στις 15/12/20 εγκρίθηκε για την Ιταλία η επέκταση του προγράμματος "Ομπρέλα" κατά 1δις και την πρόσθετη μέριμνα για τις μη καλυπτόμενες πάγιες δαπάνες
Υπάρχουν και άλλα παραδείγματα μετατροπών εργαλείων προς την παραπάνω κατεύθυνση.
Μετατροπή επιστρεπτέας ενίσχυσης σε μη επιστρεπτέα
Το ευρωπαϊκό Προσωρινό Πλαίσιο Κρατικών Ενίσχυσεων αναθεωρήθηκε εκ νέου στις 28/1/21 και επέτρεψε την μετατροπή της επιστρεπτέας ενίσχυσης σε μη επιστρεπτέα. Το γεγονός αποτελεί τομή γιατί μέσω αυτού μπορούν να μετατραπούν προγράμματα εγγυοδοτήσεων, επιστρεπτέων δανείων, δανείων σε απευθείας μη επιστρεπτέες επιχορηγήσεις. Το κείμενο του Δελτίου Τύπου της Κομισιόν είναι χαρακτηριστικό: "The Commission will also enable Member States to convert until 31 December 2022 repayable instruments (e.g. guarantees, loans, repayable advances) granted under the Temporary Framework into other forms of aid, such as direct grants". Η νέα αναθεώρηση του Προσωρινού Πλαισίου αυξάνει και το πλαφόν της χρηματοδότησης στους ιδιαίτερα πληττόμενους που απώλεσαν άνω του 30% του τζίρου τους (στην Ελλάδα, η εστίαση, η φιλοξενία, η ψυχαγωγία και η αναψυχή κα) σε 10 εκατομμύρια ευρώ (από 3 εκατομμύρια).
Στο πλαίσιο αυτό η Ισπανική κυβέρνηση (μεταδίδεται από το Reuters) ήδη ανακοίνωσε ότι προχωράει στο κούρεμα εγγυοδοτημένων δανείων και πως ήδη βρίσκεται σε συνεννόηση με τις ισπανικές τράπεζες για να επωμιστούν μέρος του κόστους. Υπολογίζουν ότι θα ωφεληθούν 1,5 εκατομμύρια επιχειρήσεις και κυρίως οι μικρές και οι μεσαίες.
- Με βάση τις παραπάνω αναθεωρήσεις του Ευρωπαϊκού Πλαισίου ανοίγει διάπλατα η συζήτηση για το κούρεμα του ιδιωτικού χρέους προς τις τράπεζες και το Δημόσιο και της - κατά Ναυτεμπορική - "Κρατικοποιησης εξόδων" των επιχειρήσεων- όμως η κυβέρνηση είναι σε κατάσταση αρρυθμίας, αφλογιστίας, αταξίας, ακατάσχετων αντιφάσεων και - κυρίως- απραξίας.
- Με τις χειμερινές προβλέψεις της Κομισιόν να φέρνουν την Ελλάδα στη 2η χειρότερη θέση ύφεσης στην Ευρώπη των 27 για το 2020, με τις προβλέψεις για το 2021 να επιδεινώνονται και να τη δείχνουν ως μοναδική στην ΕΕ που θα έχει αποπληθωρισμό το 2021
- Με τους φορείς της εστίασης να παραδίδουν τα κλειδιά τους στο Σύνταγμα και σε άλλες μεγάλες πόλεις και τους φορείς να αλαλάζουν για τα επερχόμενα λουκέτα
- Με όλους τους φορείς του εμπορικού κόσμου που απασχολούν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους να βλέπουν χιλιάδες "λουκέτα" στο άμεσο μέλλον
- Με την Ελλάδα να βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ ως προς την ενίσχυση της πλατιάς μάζας των πολύ μικρών, των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων
- Με την Αναπτυξιακή Τράπεζα στις 5/2/21 να ανακοινώνει "νέο κύκλο στήριξης των μικρών επιχειρήσεων" και τους αρμόδιους Υπουργούς πανηγυρίζοντες να δηλώνουν ευθαρσώς ότι θα στηριχθούν μόλις 8.000 συνεπείς πολύ μικρές επιχειρήσεις από 800. 725 που λειτουργούν στην Ελλάδα (με βάση την τελευταία έκθεση SBA Factsheet της Κομισιόν), γιατί θα επικρατήσουν τα τραπεζικά κριτήρια τη στιγμή που το ευρωπαϊκό πλαίσιο στην τρίτη αναθεώρηση επέτρεψε και την ενίσχυση των προβληματικών επιχειρήσεων προ της πανδημίας και ενώ στην Ελλάδα υπάρχει αρθρογραφία σε έγκριτες στήλες για πολιτικές παρεμβάσεις ή για παράλογες απαιτήσεις για δανειοδότηση (20% cash collateral ή απαίτηση να ληφθεί άλλο δάνειο δάνειο με επιδοτούμενο επιτόκιο ως cash collateral)
- Με τους εγγεγραμμένους ανέργους του ΟΑΕΔ να έχουν φθάσει τον Δεκέμβριο στους 1.181.296
- Με τον νέο Πτωχευτικό Κώδικα να καραδοκεί για να διευκολύνει κατασχέσεις παγίων, κατοικιών και μελλοντικών εισοδημάτων
Και με διαθέσιμα τα δύο παραπάνω υπαρκτά θεσμικά και εφαρμοσμένα εργαλεία που άμεσα:
- Θα έβαζαν τέλος στα υπέρογκα ιδιωτικά χρέη της πανδημίας μετατρέποντας μεγάλο μέρος τους σε μη επιστρεπτέα ενίσχυση ή σε αζήτητες υποχρεώσεις
- Θα μπορούσαν να αποζημιώσουν αναδρομικά τα πάγια έξοδα που έχουν ήδη δαπανηθεί στους κλάδους της εστίασης, του εμπορίου , των ξενοδοχείων και της διαμονής καθώς και κάθε άλλου ιδιαίτερα πληττόμενου κλάδου
Κάθε αναβολή στήριξης ισοδυναμεί με σκόπιμη και εγκληματική ματαίωση. Μάλιστα αν αν φθάσουμε στα παραπάνω μέτρα, θα φτάσουμε καθυστερημένοι και με τη διαστρέβλωση που υπάρχει, πάντα θα νομίζουμε ότι θα είμαστε οι πρώτοι.
Οι ευρωπαϊκές χώρες ήδη έχουν δείξει τον δρόμο της έμπρακτης υποστήριξης όσων έχουν πληγεί σημαντικά.
* Γιώργος Μαστοράκης, Οικονομολόγος MSc University of London
Γιώργος Αναβαλόγλου, Ασφαλιστικός & Χρηματοοικονομικός Σύμβουλος