Οι οικογενειακές επιχειρήσεις είναι από τη φύση τους ευέλικτες, δυναμικές και ευπροσάρμοστες. Ιδιαίτερα οι μεγαλύτερες και μακροβιότερες από αυτές το έχουν επιβεβαιώσει στην πράξη, καθώς επιβιώνουν και αναπτύσσονται σε συνθήκες έντονου ανταγωνισμού. Κατά συνέπεια, είναι σωστά τοποθετημένες για να αξιοποιήσουν τις δυνάμεις που μετασχηματίζουν σήμερα το επιχειρηματικό τοπίο και την οικονομία γενικότερα και να πρωταγωνιστήσουν στις επερχόμενες αλλαγές. Αυτό προκύπτει από την τελευταία έκδοση της τακτικής έρευνας της ΕΥ, Family Business Survey, η οποία κατέγραψε τις απόψεις στελεχών από 589 οικογενειακές επιχειρήσεις σε 23 μεγάλες διεθνείς αγορές.
Παρά το γεγονός ότι μόνο το 12% των ερωτηθέντων χαρακτηρίζει τις επιχειρήσεις του ως παράγοντες μετασχηματισμού της οικονομίας και της επιχειρηματικότητας (disruptors), οι επιλογές τους, στην πράξη, επιβεβαιώνουν το αντίθετο: 68% θεωρεί ότι οι επιχειρήσεις του διακρίνονται από επιχειρηματικό πνεύμα, 67% ότι αγκαλιάζουν την ευελιξία και τις αλλαγές, ενώ 61% ότι αποδέχονται την αποτυχία στο πλαίσιο της συνεχούς βελτίωσης. Οι οικογενειακές επιχειρήσεις συμβαδίζουν με τις εξελίξεις, καθώς 68% χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το 65% αξιοποιεί τα big data και το 50% την αυτοματοποίηση ρομποτικών διαδικασιών.
Με τον τρόπο αυτό, οι μεγάλες οικογενειακές επιχειρήσεις έχουν καταφέρει να αναπτύξουν μια προσαρμοστική και ευέλικτη εταιρική κουλτούρα, να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει την ευελιξία, και να ανταμείβουν την καινοτομία. Βρίσκονται, συνεπώς, σε ιδανική θέση για να πρωταγωνιστήσουν στον δημιουργικό μετασχηματισμό της οικονομίας.
Ισχυρή ανάπτυξη με ίδια κεφάλαια
Η ευελιξία και προσαρμοστικότητα των οικογενειακών επιχειρήσεων ενισχύεται από την κεφαλαιακή τους διάρθρωση και τη μειωμένη εξάρτηση από ξένα κεφάλαια. Δύο στους τρεις ερωτηθέντες αναφέρουν ότι αναπτύσσονται και καινοτομούν επενδύοντας αποκλειστικά δικά τους κεφάλαια. Ενδιαφέρον προκαλεί ότι το 62% δηλώνει ότι δεν προχώρησε ποτέ στην έκδοση νέων μετοχών σε τρίτους, για να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις, ενώ οι υπόλοιποι δηλώνουν ότι προχώρησαν σε αυτό το βήμα μόνο για μικρό χρονικό διάστημα διάρκειας τεσσάρων έως έξι ετών κατά μέσο όρο. Ο έλεγχος αυτός των κεφαλαιακών τους αναγκών τούς επιτρέπει να αντιδρούν άμεσα, όταν το επιβάλλουν οι συνθήκες.
Δεν είναι τυχαίο ότι, σε μια περίοδο όπου το ΔΝΤ προβλέπει ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά μόλις 3,6%, οι οικογενειακές επιχειρήσεις που μετείχαν στην έρευνα στοχεύουν σε μέσο ρυθμό ανάπτυξης 9,1%, επίδοση που πλησιάζει τις εταιρείες της λίστας S&P 500 (10%).
Ο συνδυασμός της ευελιξίας αυτής και της μακροπρόθεσμης θεώρησης οδηγεί τις οικογενειακές επιχειρήσεις να επενδύουν σε τομείς και δραστηριότητες που θα τους επιτρέψουν να αντιμετωπίσουν, ή και να αξιοποιήσουν, τις μετασχηματιστικές δυνάμεις της οικονομίας. Οι τομείς όπου επικεντρώνουν τα επενδυτικά τους σχέδια για τα επόμενα τρία χρόνια οι οικογενειακές επιχειρήσεις είναι νέα προϊόντα και υπηρεσίες (59%), συστήματα πληροφορικής και ελέγχου (57%), ανθρώπινο κεφάλαιο (53%), και παραγωγική ικανότητα (48%).
Αξιοποίηση της νεότερης γενιάς και του ανθρώπινου δυναμικού
Τα στελέχη που συμμετείχαν στην έρευνα αναγνωρίζουν τον ρόλο της επόμενης γενιάς στην αναγνώριση και αντιμετώπιση των προκλήσεων του μετασχηματισμού. Το 45% των ερωτηθέντων απαντά ότι αξιοποιεί τις νεότερες γενιές της οικογένειας προς αυτήν την κατεύθυνση σε μεγάλο βαθμό ή αρκετά. Ωστόσο, με βάση τις απαντήσεις του υπόλοιπου 55%, φαίνεται ότι υπάρχει σημαντικό περιθώριο περαιτέρω αξιοποίησης των νεότερων μελών της οικογένειας, για τα οποία οι δυνάμεις που σήμερα μετασχηματίζουν το επιχειρηματικό πεδίο, όπως για παράδειγμα η ψηφιακή τεχνολογία, είναι πολύ πιο εύκολα κατανοητές. Η συστηματικότερη αξιοποίηση της γενιάς αυτής θα συνέβαλε στην ταχύτερη προώθηση της μετασχηματιστικής ατζέντας των επιχειρήσεων, ενώ, παράλληλα, θα έφερνε τα νεότερα μέλη της οικογένειας πιο κοντά στην επιχείρηση.
Οι οικογενειακές επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται εξίσου τη σημασία του ανθρώπινου δυναμικού και την ανάγκη να προσελκύσουν, να αναπτύξουν και να διατηρήσουν τα ικανότερα στελέχη. Περίπου το 50% των ερωτηθέντων παγκοσμίως σκοπεύει να δημιουργήσει θέσεις εργασίας φέτος, ενώ το 10% προβλέπει αύξηση μεγαλύτερη του 5%. Οι εκτιμήσεις των ερωτηθέντων για αύξηση του απασχολούμενου προσωπικού βασίζονται στην αισιοδοξία τους για την παγκόσμια οικονομία το 2018, καθώς σχεδόν 59% προβλέπει ανάπτυξη στις τοπικές τους οικονομίες και μόλις 7% προβλέπει συρρίκνωση.
Οι βασικές προτεραιότητες
Οι μετασχηματιστικές δυνάμεις ενδέχεται να εκδηλωθούν σε οποιοδήποτε σημείο του κύκλου μιας επιχείρησης και σε ελάχιστο χρόνο. Σύμφωνα με την έρευνα, οι οικογενειακές επιχειρήσεις θα πρέπει να επικεντρωθούν στις ακόλουθες προτεραιότητες για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του μετασχηματισμού:
Θα πρέπει η εταιρεία, η οικογένεια, καθώς και τα μελλοντικά σχέδια να είναι ευέλικτα, αλλά και ανθεκτικά, ώστε να μπορούν να προσαρμοστούν σε οποιασδήποτε μορφής μετασχηματισμό του επιχειρηματικού και οικονομικού περιβάλλοντος.
Απαραίτητη είναι η καλλιέργεια ενός δυναμικού περιβάλλοντος, όπου όσοι κάνουν λάθη ή αποτυγχάνουν, στην αναζήτησή τους για το επόμενο βήμα, θα εξακολουθούν να επιβραβεύονται.
Χρειάζεται η δημιουργία διαλειτουργικών ομάδων σε διάφορα επίπεδα, για να μελετηθεί κάθε πτυχή της επιχείρησης και της αγοράς. Η μελέτη των ανταγωνιστών ή και παρόμοιων επιχειρήσεων σε άλλους κλάδους, αλλά και το πώς θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα προϊόντα, τις υπηρεσίες και τις σχεδιαζόμενες καινοτομίες, κρύβει χρήσιμη πληροφόρηση για τον στρατηγικό σχεδιασμό των οικογενειακών επιχειρήσεων.
Η επόμενη γενιά θα είναι η πρώτη πραγματικά ψηφιακή γενιά. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει τεράστιο πλεονέκτημα, καθώς η επιχείρηση προσαρμόζεται και υιοθετεί τις νέες τεχνολογίες.
Η εξοικείωση των νεότερων γενεών στο διαρκώς μεταβαλλόμενο ψηφιακό τοπίο αποτελεί ένα πλεονέκτημα που θα τους βοηθήσει στη μετάβαση από τον ρόλο του καλού ιδιοκτήτη σε αυτόν του καλού ηγέτη.
Η δυναμική μόρφωση της νέας γενιάς, που θα βελτιώσει τις ψηφιακές της δεξιότητες, θα ενισχύσει το πλεονέκτημα της επιχείρησης.
Παράλληλα με την επόμενη γενιά της οικογένειας, οι οικογενειακές επιχειρήσεις θα πρέπει να προσελκύσουν και να διατηρήσουν αξιόλογα στελέχη.
* Η επιχείρηση πρέπει να αναγνωρίζεται ως οικογενειακή και, παράλληλα, ως εξαιρετικός εργοδότης.
* Η ανάδειξη της επιτυχίας της επιχειρηματικής κουλτούρας της επιχείρησης και του τρόπου με τον οποίο ανταμείβει όσους συμβάλλουν στην ανάπτυξη και τη μακροζωία της, θα προσελκύσει ταλέντα.
Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας ο κ. Ανδρέας Χατζηδαμιανού, Εταίρος και Επικεφαλής του τομέα των Οικογενειακών Επιχειρήσεων της ΕΥ Ελλάδος, παρατηρεί: "Οι δυνάμεις που μετασχηματίζουν την οικονομία και την επιχειρηματικότητα δεν αφήνουν ανεπηρέαστη τη χώρα μας. Την ίδια ώρα, οι ελληνικές οικογενειακές επιχειρήσεις καλούνται να πρωταγωνιστήσουν στη δημιουργία ενός νέου επιχειρηματικού μοντέλου, που θα βασίζεται, σε μεγάλο βαθμό, στην καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες. Στην ΕΥ, δουλεύοντας καθημερινά με μικρές και μεγάλες οικογενειακές επιχειρήσεις, διαπιστώνουμε ότι οι νεότερες γενιές είναι έτοιμες να ανταποκριθούν σε αυτήν την πρόκληση".