Τις «ευλογίες» του Eurogroup αναμένεται να πάρουν οι κατευθύνσεις της Κομισιόν για την οικονομική πολιτική των κρατών μελών τον επόμενο χρόνο. Για την ελληνική κυβέρνηση, όπως και για τις άλλες χώρες με πολύ υψηλό χρέος, η συνταγή της Ευρωπαϊκή Επιτροπής είναι πικρή, καθώς προβλέπει αυστηρότερη δημοσιονομική προσαρμογή μέσα στο 2023 και, μάλιστα, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό του δημοσιονομικού αποτελέσματος οι επιδοτήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Η θέση της ελληνικής κυβέρνησης είναι εξαιρετικά δύσκολη, ενόψει της πολιτικής που θα πρέπει να ασκηθεί το 2023, καθώς φέτος ο προϋπολογισμός βρίσκεται σε ιδιαίτερα ισχυρή πίεση, λόγω του πολύ υψηλού πληθωρισμού, που τροφοδοτείται από τις επιδράσεις του πολέμου και των οικονομικών κυρώσεων στη Ρωσία. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, το μακροοικονομικό σενάριο ανατρέπεται και πάμε για το 2022 σε μισό ρυθμό ανάπτυξης από τον προβλεπόμενο και διπλάσιο πληθωρισμό (δηλαδή, ρυθμό ανάπτυξης 2,5% έναντι πρόβλεψης για 5% και πληθωρισμό 4%, αντί της πρόβλεψης για 2%).
Αυτή η ανατροπή ήδη πιέζει ασφυκτικά τον προϋπολογισμό, πρωτίστως μέσα από τον μηχανισμό επιδότησης των νοικοκυριών για την κάλυψη μέρους των ανατιμήσεων στην ενέργεια. Είναι χαρακτηριστικό ότι, με το πακέτο μέτρων που θα ανακοινωθεί αυτή την εβδομάδα η επιβάρυνση του προϋπολογισμού θα ξεπεράσει τα 800 εκατ. ευρώ μόνο για το δεύτερο δίμηνο του έτους, όταν η Κομισιόν υπολόγιζε ότι η δαπάνη αυτής της κατηγορίας για όλη τη χρονιά θα ήταν 1 δισ. ευρώ. Έτσι, το φετινό πρωτογενές έλλειμμα, αντί να συρρικνωθεί προς το 1% του ΑΕΠ εκτιμάται πλέον ότι θα ανέλθει πάνω από το 2% του ΑΕΠ, στην καλύτερη περίπτωση.
Σε αυτό το πλαίσιο, παρουσιάζονται από την Κομισιόν στη συνεδρίαση του Eurogroup οι κατευθύνσεις για τη δημοσιονομική πολιτική του 2023, με βάση τις οποίες τα κράτη μέλη θα καταρτίσουν τα δικά τους προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης, ώστε να τα υποβάλουν προς έγκριση από την Επιτροπή τον Απρίλιο. Με δεδομένο ότι τη διετία 2020 - 2021, λόγω της πανδημίας και των έκτακτων δημοσιονομικών μέτρων που έλαβαν όλες οι κυβερνήσεις, η οικονομική πολιτική στην Ευρώπη χαλάρωσε σε πολύ μεγάλο βαθμό, η Κομισιόν προτείνει για το 2023 μια οικονομική πολιτική δύο ταχυτήτων, δίνοντας έμφαση στο «σφίξιμο του ζωναριού» στις χώρες με υψηλό χρέος, μεταξύ των οποίων πρώτη και με διαφορά κατατάσσεται η Ελλάδα.
Έτσι, η Κομισιόν έχει ανακοινώσει ότι «οι εθνικές δημοσιονομικές στρατηγικές θα πρέπει να διαφοροποιούνται κατάλληλα:
- τα μεν κράτη μέλη με υψηλό χρέος θα πρέπει να ξεκινήσουν σταδιακή μείωση του χρέους, με την επίτευξη δημοσιονομικής προσαρμογής το 2023, χωρίς συνεισφορές από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και άλλες επιχορηγήσεις της ΕΕ·
- τα δε κράτη μέλη χαμηλού και μεσαίου χρέους θα πρέπει να ενισχύσουν τις αναγκαίες επενδύσεις για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, με στόχο την επίτευξη συνολικά ουδέτερου προσανατολισμού πολιτικής».
Οι κατευθυντήριες γραμμές για τον συνεχή συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών είναι πέντε:
- θα πρέπει να διασφαλιστούν ο συντονισμός των πολιτικών και ένα συνεκτικό μείγμα πολιτικών·
- η βιωσιμότητα του χρέους θα πρέπει να διασφαλιστεί μέσω σταδιακής και υψηλής ποιότητας δημοσιονομικής προσαρμογής και μέσω της οικονομικής ανάπτυξης·
- θα πρέπει να δοθεί ώθηση στις επενδύσεις και τη βιώσιμη ανάπτυξη·
- θα πρέπει να προωθηθούν δημοσιονομικές στρατηγικές που συνάδουν με μια μεσοπρόθεσμη προσέγγιση της δημοσιονομικής προσαρμογής, λαμβάνοντας υπόψη τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας· και
- οι δημοσιονομικές στρατηγικές θα πρέπει να διαφοροποιούνται και να λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση της ζώνης του ευρώ.
Η Κομισιόν σημειώνει ότι, «με βάση τις χειμερινές οικονομικές προβλέψεις του 2022, η Επιτροπή είναι της άποψης ότι η μετάβαση από έναν υποστηρικτικό συνολικό δημοσιονομικό προσανατολισμό την περίοδο 2020-2022 προς έναν γενικά ουδέτερο συνολικό δημοσιονομικό προσανατολισμό φαίνεται κατάλληλη το 2023, ενώ βρίσκεται σε ετοιμότητα για να αντιδρά στην εξελισσόμενη οικονομική κατάσταση. Η αναγκαία δημοσιονομική αντίδραση στην πανδημία της COVID-19 και η συρρίκνωση της παραγωγής έχουν οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των δεικτών δημόσιου χρέους, ιδίως σε ορισμένα κράτη μέλη με υψηλό χρέος, αν και χωρίς αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους. Για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του χρέους απαιτείται πολυετής δημοσιονομική προσαρμογή σε συνδυασμό με επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις ώστε να μην πληγεί το αναπτυξιακό δυναμικό. Η Επιτροπή είναι της άποψης ότι είναι σκόπιμη η έναρξη σταδιακής δημοσιονομικής προσαρμογής για τη μείωση του υψηλού δημόσιου χρέους από το 2023, ενώ μια υπερβολικά απότομη εξυγίανση θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη και, ως εκ τούτου, τη βιωσιμότητα του χρέους».
