Σε ανασχεδιασμό του μοντέλου κρατικής παρέμβασης για τη στήριξη των νοικοκυριών, ενόψει των μεγάλων αυξήσεων στο ρεύμα, που αναμένεται να διαρκέσουν τουλάχιστον μέχρι να βγει η Ευρώπη από τον χειμώνα, προσανατολίζεται πλέον η κυβέρνηση, τερματίζοντας, πιθανότατα μετά το τέλος του τρέχοντος έτους, τις οριζόντιες επιδοτήσεις και καθιερώνοντας επιδοτήσεις μόνο στα ευάλωτα νοικοκυριά, μέσω ενεργειακής κάρτας.
Από τις ανακοινώσεις της Κομισιόν για την εργαλειοθήκη μέτρων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι κυβερνήσεις για τη στήριξη των καταναλωτών, χωρίς να παραβιάζονται οι κανόνες του κοινοτικού δικαίου για την ενιαία αγορά, έχει προκύψει με σαφήνεια ότι η στήριξη που θα προσφέρουν οι κυβερνήσεις επιτρέπεται, στον βαθμό που απευθύνεται στους εισοδηματικά ασθενέστερους. Σε κάθε περίπτωση, δεν επιτρέπονται γενικά και οριζόντια μέτρα, όπως είναι η επιδότηση των λογαριασμών ρεύματος όλων των καταναλωτών, που έχει καθιερώσει η ελληνική κυβέρνηση.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, τα κράτη - μέλη μπορούν να προβούν σε βραχυπρόθεσμες μεταβιβάσεις προς ευάλωτες ομάδες, μέσω της κάλυψης μέρους του λογαριασμού τους ή με άλλους τρόπους, αξιοποιώντας τα έσοδα από το ETS, δηλαδή από το ευρωπαϊκό σύστημα δημοπράτησης δικαιωμάτων ρύπων από τις κυβερνήσεις. Αυτή η σύσταση οδηγεί ήδη την κυβέρνηση στην εξέταση ενός μέτρου που υπάρχει ήδη στα χαρτιά, στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της Ελλάδας, οι οποίες απορρέουν από τη συμμετοχή στο Ταμείο Ανάκαμψης, να περιορίσει τον κίνδυνο ενεργειακής φτώχειας των νοικοκυριών.
Πρόκειται για την ενεργειακή κάρτα, η οποία τώρα σχεδιάζεται να αξιοποιηθεί στο νέο πλαίσιο που δημιουργεί η ενεργειακή κρίση, ως μια μέθοδος για να επιδοτηθεί η κατανάλωση ρεύματος όσων νοικοκυριών κρίνεται ότι βρίσκονται σε ζώνη υψηλού κινδύνου απότομης μείωσης του επιπέδου διαβίωσης και ενεργειακής φτώχειας, λόγω των υψηλών τιμών του ρεύματος. Σε αυτά τα νοικοκυριά -και όχι στο σύνολο των καταναλωτών, όπως συμβαίνει σήμερα- θα διανεμηθεί η ενεργειακή κάρτα, που θα τους δίνει τη δυνατότητα να αγοράζουν ένα μέρος της ενέργειας που καταναλώνουν με κρατική επιδότηση.
Η μετάπτωση από τη γενική και οριζόντια επιδότηση στη στοχευμένη παρέμβαση για τα ευάλωτα νοικοκυριά αναμφίβολα θα έχει πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση, αφού πολλοί καταναλωτές που σήμερα επιδοτούνται θα κληθούν να αντιμετωπίσουν με δικούς τους πόρους τις υψηλές τιμές της ενέργειας. Για το λόγο αυτό και για τεχνικούς λόγους οργάνωσης του νέου συστήματος, το πιθανότερο είναι ότι θα διατηρηθεί ως το τέλος του έτους το υφιστάμενο καθεστώς με την ανοχή της Κομισιόν, για να περάσουμε στην ενεργειακή κάρτα από τις αρχές του 2022.
Σημειώνεται ότι θεσμική πρόνοια για την ενεργειακή κάρτα υπάρχει ήδη από τον περασμένο μήνα. Σε απόφαση του υπουργού Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, στην οποία περιλήφθηκαν μέτρα για την αναχαίτιση της ενεργειακής φτώχειας, περιλαμβάνεται και το μέτρο της ενεργειακής κάρτας, που αποσκοπεί, σύμφωνα με την απόφαση, στην παροχή συγκεκριμένων ποσοτήτων ενεργειακών προϊόντων σε προνομιακή τιμή, δηλαδή με κρατική επιδότηση. Η απόφαση αυτή είχε εκδοθεί στο πλαίσιο των υποχρεώσεων για το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά οι εξελίξεις στον τομέα των ενεργειακών τιμών ήταν ραγδαίες και δεν υπήρχε χρόνος για να αντιμετωπισθούν οι πιέσεις στα ασθενέστερα νοικοκυριά μέσω της ενεργειακής κάρτας. Έτσι, η κυβέρνηση πέρασε στη μέθοδο των οριζόντιων επιδοτήσεων, που είναι και πολιτικά ελκυστικότερη, αφού καλύπτει περισσότερα νοικοκυριά και με υψηλότερα εισοδήματα.
Το δεύτερο μέτρο που επέτρεψε η Κομισιόν και η κυβέρνηση εξετάζει πολύ σοβαρά, αν και υπάρχουν στο παρασκήνιο έντονες αντιδράσεις των παρόχων ενέργειας, είναι να δοθεί η δυνατότητα, και πάλι σε ευάλωτα νοικοκυριά και όχι σε όλους, για καθυστέρηση της πληρωμής των λογαριασμών ρεύματος, δηλαδή η πληρωμή των λογαριασμών σε δόσεις.
Στη σημερινή του συνάντηση με τον αντιπρόεδρο της Κομσιόν, Μ. Σχοινά, ο Κυριάκος Μητσοτάκης προανήγγειλε την εφαρμογή αυτού του μέτρου, τονίζοντας: «Κρατώ από τις παρατηρήσεις της Επιτροπής κάτι το οποίο θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό και θα το υιοθετήσουμε και εμείς: Τη δυνατότητα να μπορέσουν οι συμπολίτες μας, οι οποίοι θα δουν ενδεχομένως μία απότομη αύξηση στο κόστος θέρμανσης, να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους εντός εύλογου χρονικού διαστήματος, μέσω ενός συστήματος ρυθμίσεων, έτσι ώστε να μην είναι πολύ μεγάλη η οικονομική επιβάρυνση κατά τη διάρκεια του χειμώνα».
