Υπάρχει κάποιο πρόβλημα που επαναλαμβάνεται στη ζωή σας; Αν παρατηρήσουμε την καθημερινότητά μας, σχεδόν όλοι μας θα δούμε ότι ερχόμαστε αντιμέτωποι με κάποια επαναλαμβανόμενα προβλήματα, από ανεπαίσθητα έως μεγάλα, που μπορεί να σχετίζονται με τον εαυτό μας, ένα άλλο άτομο, μία κατάσταση, ένα μέρος, ένα αντικείμενο ή ένα συναίσθημα. Φυσικά, εφόσον ένα πρόβλημα επαναλαμβάνεται, σημαίνει ότι δεν έχουμε βρει ακόμα έναν αποτελεσματικό τρόπο για να το επιλύσουμε ή να το διαχειριστούμε. Το καλό νέο είναι, ότι υπάρχουν τρεις λύσεις, ανάμεσα στις οποίες μπορούμε να επιλέξουμε για κάθε τέτοιο πρόβλημα. Ας το δοκιμάσουμε τώρα!
Σκεφτείτε ένα επαναλαμβανόμενο πρόβλημα που μπορεί να έχετε. Ορίστε μερικά παραδείγματα:
- Χάνεις συχνά τα κλειδιά σου και πανικοβάλλεσαι μέχρι να τα βρεις
- Όταν κάνεις σκέψεις για το μέλλον σου, τείνεις να φαντάζεσαι τα χειρότερα. Το μυαλό σου γεμίζει με αρνητικά σενάρια και υποφέρεις νοητικά, παρ’ ότι τίποτε κακό δεν έχει συμβεί.
- Η φίλη σου αργεί συστηματικά στα ραντεβού σας. Παρότι συνήθως έχει κάποια καλή εξήγηση γι’ αυτό, εσύ αισθάνεσαι ότι σε θεωρεί δεδομένο/η, δε σε υπολογίζει, κλπ και μένεις με αυτό το αρνητικό συναίσθημα ή τις σκέψεις για πολλή ώρα.
Ας δούμε λοιπόν τους τρεις τρόπους να τα αντιμετωπίσουμε:
1. Αποδέξου την κατάσταση ως έχει
Η λύση της Αποδοχής λειτουργεί καλά για πράγματα και ανθρώπους που δε μπορείς να ελέγξεις. Εάν, όπως στο δεύτερο παράδειγμα, τείνεις να φαντάζεσαι τα χειρότερα, θα μπορούσες απλώς να πεις «έτσι λειτουργεί το μυαλό μου» και να αποδεχθείς ότι η ανησυχία είναι απλώς μέρος του προγραμματισμού σου. Με τη φίλη σου που καθυστερεί πάντα, μπορείς απλώς να πεις «απλώς έτσι είναι η ίδια». Με τα διαρκώς χαμένα κλειδιά μπορείς απλώς να σηκώσεις τους ώμους σου και να συνεχίσεις να ψάχνεις.
Η αποδοχή δεν είναι απαραίτητα μία παθητική διαδικασία και δε σημαίνει ότι «παραιτείσαι». Προϋποθέτει να πεις στον εαυτό σου την αλήθεια σχετικά με μία δυσάρεστη εσωτερική ή εξωτερική πραγματικότητα. Απαιτεί επίγνωση του πως αισθάνεσαι και την ικανότητα να αναγνωρίζεις και να αποδέχεσαι αυτά τα συναισθήματα. Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο.
Αποδοχή σημαίνει επίσης όμως, ότι παύεις να «χτυπάς το κεφάλι σου στον τοίχο». Μπορείς να λειτουργήσεις με την εκάστοτε πραγματικότητα, όσο δυσάρεστη κι αν σου είναι. Είναι ανακουφιστικό να μπορείς να σταματήσεις να «σπρώχνεις το ποτάμι», να το αφήσεις να ρέει από μόνο του και να στρέψεις την προσοχή σου σε άλλα θέματα.
Άλλωστε, παίρνοντας συνειδητά την απόφαση να αποδεχθείς κάτι ως έχει και να μην πασχίζεις να το αλλάξεις, μπορεί να σου επιτρέψει να αλλάξεις άλλα πράγματα, τα οποία μπορείς να ελέγξεις. Για παράδειγμα, ίσως να μη μπορείς να αλλάξεις το ότι η φίλη σου πίνει πολύ όταν βγαίνετε έξω, μπορείς όμως να προστατεύσεις και τις δύο σας, επιμένοντας ότι θα οδηγήσεις εσύ μετά το πάρτι.
2. Άλλαξε κάτι
Η λύση της Αλλαγής είναι μία πολύ καλή επιλογή, κυρίως όταν το «κάτι» που αποφασίζεις να αλλάξεις είναι… ο εαυτός σου ή κάτι που εξαρτάται άμεσα από εσένα, όπως το σπίτι σου ή κάτι που μπορείς να προσφέρεις στον κόσμο.
Για παράδειγμα, στην περίπτωση της «φίλης που πάντα αργεί», μπορείς να αλλάξεις τη δική σου στάση και να δεις την τυπική της 15λεπτη καθυστέρηση σαν «ελεύθερο χρόνο». Μπορείς, καθώς την περιμένεις στο σημείο του ραντεβού να κάνεις μία βόλτα τριγύρω κοιτάζοντας τις βιτρίνες, ή να φέρεις ένα βιβλίο και να διαβάζεις. Ή μπορείς απλώς να επανεκτιμήσεις τη συνήθειά της να αργεί, ως ένα μοναδικό ψεγάδι του χαρακτήρα της, όχι κάτι που χρειάζεται να παίρνεις προσωπικά. Εναλλακτικά, μπορείς επίσης να αποφασίσεις ότι δεν αξίζει να διατηρείς αυτή τη φιλία και να πάψεις να της τηλεφωνείς για να συναντιέστε.
Στην περίπτωση των καταστροφικών σεναρίων για το μέλλον, μπορείς εκείνη τη στιγμή να αποφασίσεις συνειδητά να αποσπάσεις τη σκέψη σου σε κάτι άλλο, ή να αντικαταστήσεις τις δυσάρεστες σκέψεις με πιο ρεαλιστικές. «Αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο να συμβεί» ή «ό,τι κι αν συμβεί, μπορώ να το διαχειριστώ εκείνη τη στιγμή».
Αντί να υφίστασαι συνεχώς την ταραχή των «χαμένων κλειδιών», θα μπορούσες να ορίσεις ένα συγκεκριμένο σημείο όπου θα τα αφήνεις πάντα όταν μπαίνεις στο σπίτι και να εξασκηθείς να το κάνεις αυτό συνήθεια.
Όσο μικρή κι αν είναι η αλλαγή, μπορεί να είναι ικανοποιητική. Αλλά χρειάζεται να ενεργοποιηθείς προς αυτή. Πρέπει να ξεκαθαρίσεις τι θέλεις να αλλάξεις, γιατί θέλεις να αλλάξεις και πως θα αλλάξεις. Δεν αποκλείεται να βρεις εμπόδια ή ακόμα και να αποτύχεις σε κάποια προσπάθεια. Εάν όμως επιμείνεις, θα ανακαλύψεις ότι ο πειραματισμός με καλύτερους τρόπους θα ενισχύσει την αυτοπεποίθησή σου. Και βέβαια, εάν σε κάτι αποτυγχάνεις ξανά και ξανά, τότε μπορείς να το δεις και αυτό ως ένα επαναλαμβανόμενο πρόβλημα, στο οποίο μπορείς να επιλέξεις ανάμεσα στις εν λόγω τρεις λύσεις!
3. Επιτάχυνε
Η λύση της Επιτάχυνσης λειτουργεί πολύ καλά με προβλήματα που προκαλούμε επανειλημμένα εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας. Απλώς αναγνωρίζεις ότι έχεις το ίδιο πρόβλημα ΠΑΛΙ και φροντίζεις να το ξεπεράσεις όσο πιο γρήγορα μπορείς.
Στην περίπτωση της φίλης που καθυστερεί, για παράδειγμα. Κανονικά θα αναμασούσες τη σκέψη «μα, γιατί αργεί πάντα; Δε σέβεται το χρόνο μου; Δε με εκτιμά πραγματικά; Δεν εκτιμά τη φιλία μας; Πρέπει να πω κάτι; Όχι, έχω ξαναπεί και δεν έγινε τίποτα…». Μόλις συνειδητοποιήσεις ότι «έχεις βάλει την ίδια κασέτα», μπορείς απλώς να πεις «ok, παίζω πάλι το ίδιο έργο. Ας το παίξω ταχύτερα. Δυσαρέσκεια. Ανησυχία. Αίσθηση απαξίωσης. Ok, τελείωσα με αυτό!». Συγχαρητήρια! Μόλις μείωσες το χρόνο που «τρώγεσαι» από τη μία ώρα στο ένα λεπτό.
Όταν συνειδητοποιείς ότι βυθίζεσαι στα «καταστροφικά σενάρια», μάθε να φεύγεις από αυτά όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Ακόμα κι αν δε μπορέσεις να εξαλείψεις τελείως τις καταστροφικές σκέψεις, θα ελαχιστοποιήσεις το στρες που σου προκαλούν και το χρόνο που σου τρώνε. Τελικά, θα φτάσεις στο σημείο να μην τις παίρνεις τόσο σοβαρά και να λες στον εαυτό σου «είναι απλώς σκέψεις».
Μπορείς επίσης να δώσεις έναν τίτλο στο επαναλαμβανόμενο μοτίβο σκέψης ή συμπεριφοράς. Π.χ «η δυσαρέσκεια για το στήσιμο», «το κυνήγι των κλειδιών», «η καταστροφολογία» κλπ. Αυτό μπορεί να βοηθήσει να «βάλεις το πρόβλημα στη θέση του» αμέσως, αντί να τρως χρόνο και ενέργεια γύρω από αυτό.
Η μέθοδος της Επιτάχυνσης χρησιμοποιεί και την Αποδοχή και την Αλλαγή. Αποδέχεσαι ότι οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι δράσεις σου θα ακολουθήσουν ένα συγκεκριμένο μοτίβο, αλλά απλώς αποφασίζεις να επιταχύνεις τον συνηθισμένο τρόπο με τον οποίο θα αντιδρούσες, έτσι ώστε να σου πάρει λιγότερο χρόνο.
Επίσης, το να αναγνωρίζεις το σύνηθες μοτίβο σου για την αντιμετώπιση ενός θέματος, μπορεί να σου προσφέρει μεγαλύτερη επίγνωση των σκέψεων, των συναισθημάτων και των αντιδράσεών σου, ανοίγοντάς σου το δρόμο για τη χρήση της λύσης της Αλλαγής στο ίδιο πρόβλημα μελλοντικά.
«Ποια λύση να χρησιμοποιήσω;»
Εάν έχεις ήδη σκεφτεί ένα επαναλαμβανόμενο πρόβλημά σου, μπορείς τώρα να επιλέξεις με ποια λύση θα το διαχειριστείς. Εάν το πρόβλημά σου είναι περίπλοκο, ίσως χρειαστεί να το χωρίσεις σε μία σειρά βημάτων και να χρησιμοποιήσεις διαφορετική λύση σε κάθε βήμα. Και φυσικά, εάν η λύση που επέλεξες δε δουλέψει, δοκίμασε μία από τις άλλες δύο.
Καλή επιτυχία!