Επιφυλάξεις εξέφρασαν υπουργοί Εσωτερικών κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την άρση των όρων και των προϋποθέσεων όσον αφορά την έκδοση θεωρήσεων διαβατηρίου για τους υπηκόους της Τουρκίας που επιθυμούν να ταξιδεύουν στο χώρο Σένγκεν από το καλοκαίρι, ένα στοιχείο-κλειδί του σχεδίου συμφωνίας ανάμεσα στις Βρυξέλλες και την Άγκυρα, που ειδικά το Βερολίνο ευελπιστεί ότι θα σταματήσει τη μαζική έλευση προσφύγων και μεταναστών στην Ευρώπη.
Το κείμενο στο οποίο οι ηγέτες της ΕΕ και της Τουρκίας συμφώνησαν επί της αρχής στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής της Δευτέρας προβλέπει ότι η Άγκυρα θα εμποδίζει τους πρόσφυγες και τους μετανάστες να αναχωρούν από τις τουρκικές ακτές προς την Ευρώπη, με αντάλλαγμα το διπλασιασμό της ευρωπαϊκής οικονομικής βοήθειας για τους πρόσφυγες που ζουν στην τουρκική επικράτεια, την άρση της υποχρέωσης των Τούρκων να παίρνουν βίζα για να επισκέπτονται την ΕΕ, καθώς και την επιτάχυνση των εδώ και καιρό αποτελματωμένων ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας.
Ωστόσο για τους υπουργούς Εσωτερικών που συνεδριάζουν σήμερα στις Βρυξέλλες υπάρχουν ακόμη πολλές «λεπτομέρειες» να αποσαφηνιστούν.
Οι 28 ηγέτες κρατών και κυβερνήσεων έδωσαν προθεσμία στους εαυτούς τους ως το επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (17η-18η Μαρτίου) για να οριστικοποιήσουν τις λεπτομέρειες της συμφωνίας, η οποία συναντά αντίσταση σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ άλλων και για τις επιδόσεις της Τουρκίας σε ζητήματα όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα ή η ελευθερία του Τύπου.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι η Τουρκία—ένα κράτος με πληθυσμό, επισήμως, 75 εκατομμυρίων—πληροί μόνο περίπου τις μισές από τις 70 και πλέον τεχνικές προϋποθέσεις για να επιτρέπεται στους υπηκόους της να ταξιδεύουν χωρίς βίζα στην Ευρώπη.
«Εγείρει πολλά ερωτήματα το γεγονός ότι η Τουρκία θέτει μια εφημερίδα που επικρίνει την κυβέρνηση υπό τον έλεγχο του κράτους, και έπειτα από τρεις ημέρες παρουσιάζει μια λίστα επιθυμιών κι επιβραβεύεται με συζητήσεις σχετικά με την ταχύτερη άρση της βίζας», ανέφερε η Αυστριακή υπουργός Εσωτερικών Γιοχάνα Μικλ-Λάιτνερ και πρόσθεσε ότι «διερωτώμαι αν η ΕΕ πετάει τις αξίες της στη θάλασσα». Αναφερόταν στο γεγονός ότι οι τουρκικές αρχές έθεσαν υπό κηδεμονία την εφημερίδα Zaman.
Οι Τούρκοι «απέχουν πολύ από τις αξίες και τις αρχές της Ευρώπης», έκρινε ο υπουργός Εσωτερικών του Βελγίου Γιαν Γιαμπόν, αναφερόμενος στο γεγονός πως το σχέδιο συμφωνίας προβλέπει ταχύτερο άνοιγμα πρόσθετων κεφαλαίων των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Αναφερόμενος στο σχέδιο συμφωνίας της Δευτέρας, ο Γιαμπόν επέμεινε ότι πρέπει να δούμε «λεπτομερώς εάν είναι εφαρμόσιμα» όσα προβλέπει, την ώρα που πολλές μη κυβερνητικές οργανώσεις, αλλά και ο ΟΗΕ, προειδοποιούν ότι η μαζική επαναπροώθηση προσφύγων θα παραβίαζε το διεθνές δίκαιο.
Πρέπει να εξακριβωθεί η εφαρμοσιμότητα του σχεδίου συμφωνίας σε «νομικό, διπλωματικό, πολιτικό αλλά επίσης και ανθρώπινο επίπεδο», ανέφερε ο υπουργός Εσωτερικών Ζαν Άσελμπορν.
Η Μικλ-Λάιτνερ είπε προσερχόμενη στο Συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων ότι θα ασκήσει πίεση να προστεθούν στην όποια οριστική συμφωνία ρήτρες για τον τερματισμό της.
Η Αυστρία, όπως και άλλες χώρες κατά μήκος της κύριας οδού διέλευσης των προσφύγων και των μεταναστών από την Ελλάδα στη Γερμανία μέσω δυτικών Βαλκανίων, επέβαλαν μονομερώς περιορισμούς και αυστηρούς συνοριακούς ελέγχους, καθώς η ΕΕ δυσκολευόταν να διαμορφώσει κοινή πολιτική στην κρίση. Αυτό ενέτεινε την πίεση στον χώρο Σένγκεν, που θεωρείται πλέον ότι βρίσκεται ένα βήμα πριν από την κατάργηση, ενώ βάθυνε τα χάσματα ανάμεσα σε κράτη μέλη της ΕΕ και ήδη θεωρείται πως συνέβαλε να αυξηθεί η υποστήριξη προς την ακροδεξιά στην Ευρώπη.
Βάσει του σχεδίου συμφωνίας, η Τουρκία θα προχωρά στην επανεισδοχή όλων των προσφύγων και των μεταναστών: αυτών που δεν δικαιούνται άσυλο, αλλά και όλων όσοι σώζονται στη θάλασσα, ακόμη και εκείνων που προσπαθούν να σωθούν π.χ. από τον πόλεμο στη Συρία και άρα δικαιούνται διεθνή προστασία.
Αλλά αυτή η αναγκαστική, μαζική επαναπροώθηση μεταναστών και προσφύγων στην Τουρκία μοιάζει δύσκολη στην εφαρμογή της, πολύ περισσότερο διότι πολλοί ήδη ρίσκαραν τη ζωή τους και ξόδεψαν μεγάλα χρηματικά ποσά για να φθάσουν στην Ευρώπη.
Μολαταύτα οι αξιωματούχοι της ΕΕ, σύμφωνα με το Αθηναϊκο Πρακτορείο, είναι πεπεισμένοι ότι η επανεισδοχή μερικών θα αρκέσει για να πείσει τους πρόσφυγες και τους μετανάστες πως δεν έχουν καμιά πιθανότητα να μείνουν και να συμφωνούν να πηγαίνουν πίσω στην Τουρκία.
«Οι άνθρωποι δεν θα σταματήσουν να έρχονται από μόνοι τους, επομένως πρέπει να δείξουμε πως δεν έχει αποτέλεσμα να πληρώνεις έναν διακινητή και να έρχεσαι στην Ευρώπη παράνομα», είπε ο Κλάας Ντάικχοφ, ο υπουργός Μετανάστευσης της Ολλανδίας, η οποία ασκεί το τρέχον διάστημα την εναλλασσόμενη προεδρία της ΕΕ.
Οι υπουργοί Εσωτερικών της ΕΕ συζητούν επίσης στις Βρυξέλλες τα σχέδια για μια κοινή συνοριοφυλακή και ακτοφυλακή, που τα κράτη μέλη ελπίζουν ότι θα είναι σε θέση να αναπτύξουν για πρώτη φορά στα τέλη του καλοκαιριού στα εξωτερικά σύνορα.
Για να διευκολυνθεί η Ελλάδα, όπου έχουν καθηλωθεί δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες υπό όλο και πιο δύσκολες ανθρωπιστικές συνθήκες, η ΕΕ σχεδιάζει παράλληλα να αυξήσει τις μετεγκαταστάσεις. Ως τώρα έχουν μετεγκατασταθεί πάνω από 900 άνθρωποι. Ο αριθμός αυτός δεν μπορεί να συγκριθεί ασφαλώς με τους 160.000 που τα κράτη μέλη έχουν συμφωνήσει να υποδεχθούν.
Επίσης υπουργοί Εσωτερικών της ΕΕ—της Ιταλίας, της Ισπανίας—εμφανίστηκαν να ανησυχούν για το ενδεχόμενο, με τα σύνορα πλέον ουσιαστικά κλειστά στα δυτικά Βαλκάνια, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες να ακολουθήσουν άλλες οδούς. Η πίεση θα αυξανόταν για την Ιταλία, επισήμαναν, εάν πρόσφυγες και μετανάστες προσπαθούσαν να φύγουν από την Ελλάδα προς άλλα ευρωπαϊκά κράτη μέσω Αλβανίας και Αδριατικής. «Εργαζόμαστε για να το αποτρέψουμε αυτό», είπε ο υπουργός Εσωτερικών της Ιταλίας Αντζελίνο Αλφάνο χωρίς να δώσει καμιά λεπτομέρεια.
