Σοβαρά πολιτικά ερωτήματα για τα σχέδια των δανειστών γεννά η απρόσμενα σκληρή στάση των εκπροσώπων των Θεσμών στα πρώτα 24ωρα της δεύτερης αξιολόγησης, την ώρα που διεθνείς τραπεζικοί κύκλοι αρχίζουν να ανακινούν σενάρια πτώσης της κυβέρνησης και ανάδειξης στην εξουσία ενός «ορθόδοξου» συντηρητικού σχήματος, που θα οδηγήσει τη χώρα στις αγορές, όπως συνέβη πρόσφατα στην Αργεντινή.
Του Νώντα Χαλδούπη
Από τον Αύγουστο, ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών στο Euro Working Group, είχε αφήσει να διαφανεί ότι είναι απαίτηση του Βερολίνου να κριθεί πολύ αυστηρά η Ελλάδα στη δεύτερη αξιολόγηση του προγράμματος. Ενδείξεις προς την ίδια κατεύθυνση υπήρξαν και στην πρόσφατη συνεδρίαση του Eurogroup, όπου «έσπασε» η δόση των 2,8 δισ. ευρώ για τεχνικές λεπτομέρειες, παρότι υπήρχε θετικό compliance report (έκθεση συμμόρφωσης) από την Κομισιόν.
Η εκτίμηση που κυριαρχεί στους κυβερνητικούς κύκλους στην Αθήνα είναι ότι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, θέλοντας να αποφύγει να έλθει τον Δεκέμβριο στη δύσκολη θέση να συζητήσει για ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, πριμοδοτεί την πιο σκληρή μεταχείριση της ελληνικής πλευράς από τους Θεσμούς. Στόχος του να καθυστερήσουν οι διαπραγματεύσεις για την αξιολόγηση και να αναβληθούν οι συζητήσεις για το χρέος.
Σπρώχνουν προς την έξοδο
Όμως, μετά τα πρώτα 24ωρα διαπραγματεύσεων στην Αθήνα με τους επικεφαλής των Θεσμών, η εντύπωση που διαμορφώνεται είναι ότι η αυστηρή στάση τους ίσως να κρύβει κάτι περισσότερο από μια προσπάθεια να καθυστερήσουν οι διαπραγματεύσεις.
Οι θέσεις που διατυπώνουν μέχρι στιγμής οι εκπρόσωποι των δανειστών, ίσως υποδηλώνουν ότι επιδιώκουν να καταλήξουν οι συζητήσεις σε ένα τόσο ταπεινωτικό για την κυβέρνηση συμβιβασμό, που ο πρωθυπουργός θα έκρινε ότι είναι προτιμότερη μια ηρωική έξοδος με προσφυγή στις κάλπες.
Πολιτικοί παράγοντες που έχουν γνώση των τεκταινομένων στη διαπραγμάτευση, εκφράζουν φόβους ότι – τουλάχιστον από ορισμένους εκπροσώπους των δανειστών – επιχειρείται να μετατραπεί η δεύτερη αξιολόγηση σε καταλύτη πολιτικών εξελίξεων. Ειδικότερα, με τη διατύπωση «ακραίων» θέσεων και απαιτήσεων επιδιώκεται να μην αφεθεί στην κυβέρνηση περιθώριο να φθάσει σε μια συμφωνία-πακέτο για το χρέος και την ποσοτική χαλάρωση, που θα της επέτρεπε να δώσει από καλύτερη θέση τη «μάχη» για την παραμονή της στην εξουσία.
Ασφυκτικό πρέσινγκ
Οι ενδείξεις ότι επιδιώκεται από τους Θεσμούς μια ταπεινωτική για την κυβέρνηση έκβαση των διαπραγματεύσεων και όχι απλώς ένας επώδυνος συμβιβασμός, είναι πολλές και σοβαρές:
- Τελευταία χρονικά ένδειξη, ήταν η διάθεση των εκπροσώπων των δανειστών να εξετάσουν σε βάθος τις δημοσιονομικές προβλέψεις για το 2017, υπό το φως και της αναθεώρησης του πλεονάσματος του 2015. Αυτό φαίνεται εκ πρώτης να αποτελεί μια τεχνικού χαρακτήρα άσκηση. Ομως αυτές οι συζητήσεις σε βάθος έχει αποδειχθεί στο παρελθόν ότι μπορεί να καταλήγουν σε σοβαρές αμφισβητήσεις προβλέψεων και σε απαιτήσεις για επώδυνα πρόσθετα μέτρα, που για τη σημερινή κυβέρνηση και στις παρούσες συνθήκες θα ήταν πολιτικά καταστροφικά.
- Νωρίτερα, οι εκπρόσωποι των Θεσμών είχαν μπλοκάρει όλες τις σημαντικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για να δοθούν «ανάσες» στην αγορά: Από τον ακατάσχετο λογαριασμό των επιχειρήσεων και την εξωδικαστική ρύθμιση χρεών των μικρών και μεσαίων εταιρειών και επαγγελματιών, ως το «πάγωμα» παλαιών χρεών των επιχειρηματιών στα ασφαλιστικά ταμεία, ώστε να πάρουν ενημερότητα και να κάνουν ένα νέο ξεκίνημα ως ασφαλισμένοι του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης.
- Την ίδια στάση κρατούν και στα εργασιακά οι εκπρόσωποι των Θεσμών. Με όσα είπαν στον Γιώργο Κατρούγκαλο στην πρώτη τους συνάντηση φαίνεται ότι θα αντισταθούν σθεναρά στην προσπάθεια της κυβέρνησης να υλοποιήσει την υπόσχεσή της για επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων, παρότι αυτή η υπόσχεση είναι μία από τις ελάχιστες που έχουν μείνει «ζωντανές» μετά την αναγκαστική στροφή της κυβερνητικής πολιτικής, το καλοκαίρι του 2015.
Ουσιαστικά, η μέχρι στιγμής στάση των Θεσμών θυμίζει έντονα το φθινόπωρο του 2014 και τη στάση που είχαν ακολουθήσει έναντι της τότε κυβέρνησης Σαμαρά: Αφήνεται να διαφανεί από τους δανειστές ότι, αν η Αθήνα θέλει μια συμφωνία, αυτή θα «γέρνει» συντριπτικά προς τη δική τους πλευρά και θα είναι πολιτικά... ασήκωτη για την ελληνική κυβέρνηση.
Ελλάδα όπως Αργεντινή;
Η επέλαση της τρόικας, με συνεχή σκληρά μαρκαρίσματα -για να χρησιμοποιήσουμε τους ποδοσφαιρικούς όρους που είναι τόσο προσφιλείς στον Ευκλείδη Τσακαλώτο- λαμβάνει χώρα σε μια περίοδο όπου οι εκπρόσωποι των διεθνών τραπεζικών και επενδυτικών οίκων δεν διστάζουν να δηλώνουν ότι η κυβέρνηση Τσίπρα πρέπει να δώσει τη θέση της σε μια «ορθόδοξη» συντηρητική κυβέρνηση, για να γίνει δεκτή και πάλι η χώρα από τις αγορές.
Μνημονεύουν, μάλιστα, το παράδειγμα της Αργεντινής, που επέστρεψε τον Απρίλιο στις αγορές με μια μεγάλη και επιτυχή έκδοση ομολόγων, αφού είχε εγκατασταθεί στο προεδρικό μέγαρο του Μπουένος Άιρες ο νέος, συντηρητικός πρόεδρος Μάκρι, δίνοντας τέλος στην πολιτική κυριαρχία των περονιστών της Κριστίνα Φερνάντες, που ήταν «κόκκινο πανί» για τους διεθνείς επενδυτικούς κύκλους.
Ο άνθρωπος που διαπραγματεύθηκε με την κυβέρνηση Παπαδήμου το PSI του 2012, ο πολύπειρος Αμερικανός τραπεζίτης Τσαρλς Νταλάρα (στη φωτό με Παπαδήμο-Βενιζέλο), ο οποίος έχει πλέον αποχωρήσει από την ηγεσία του Institute of International Finance και είναι αντιπρόεδρος στον επενδυτικό οίκο Partners Group, μιλώντας πρόσφατα στην τηλεόραση του Bloomberg για το ενδεχόμενο επιστροφής της Ελλάδας στις αγορές, δήλωσε ότι αυτό είναι πιθανό, καθώς «οι αγορές πάντα ρίχνουν μια δεύτερη ματιά».
Η μία και μοναδική προύπόθεση
Αμέσως μετά, όμως, αναφέρθηκε στο παράδειγμα της Αργεντινής: «Ήμουν πρόσφατα στην Αργεντινή, όπου ένας άνθρωπος και η κυβέρνησή του έκαναν τεράστια διαφορά. Νομίζω ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί και στην Ελλάδα σε κάποιο χρονικό σημείο», είπε ο συνδιαμορφωτής του ελληνικού PSI, διατυπώνοντας μάλλον… προφητεία παρά εκτίμηση.
Πρόσθεσε ότι πέρα από την ελάφρυνση του χρέους και τη χαλάρωση της λιτότητας, μία είναι η προϋπόθεση επιστροφής της χώρας στις αγορές: «Μια κυβέρνηση που θα είναι πλήρως αφοσιωμένη στο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και θα καθαρίσει το τοπίο από κατεστημένα συμφέροντα εντός του κρατικού μηχανισμού, τα οποία μπλοκάρουν τις μεταρρυθμίσεις».
Προφανώς, από αυτή την τοποθέτηση και τις αναφορές στην Αργεντινή, γίνεται σαφές ότι ο πολύπειρος Αμερικανός τραπεζίτης θεωρεί ότι με κυβέρνηση Τσίπρα η Ελλάδα δεν πληροί τη βασική προϋπόθεση εξόδου στις αγορές…