Με μία κυβερνητική... επινόηση που διεκδικεί τίτλους παγκόσμιας πρωτοτυπίας, τις αποκαλούμενες «Πρότυπες Προτάσεις Έργων Υποδομών», η κυβέρνηση διευκολύνει ακόμα περισσότερο το καρτέλ των κατασκευών να καρπωθεί κρατικούς και ευρωπαϊκούς πόρους τα επόμενα χρόνια.
Το σχετικό νομοσχέδιο που ψηφίστηκε από την Επιτροπή Παραγωγής της Βουλής και οδεύει αυτές τις μέρες προς την ολομέλεια, περιλαμβάνει διατάξεις “κομμένες και ραμμένες” στα μέτρα ισχυρών κατασκευαστικών και άλλων επιχειρηματικών ομίλων.
Τους δίνει τη δυνατότητα να διαμορφώσουν και να υποβάλουν πρόταση για έργο προϋπολογισμού πάνω από 200 εκατ. ευρώ, για το οποίο δεν υπάρχει σε εξέλιξη διαγωνιστική διαδικασία – δηλαδή δεν το είχαν... “σκεφθεί” η κυβέρνηση, η δημόσια διοίκηση, ή άλλοι ιδιώτες επενδυτές. Μέχρι τώρα, τη δυνατότητα αυτή έχει - βάσει νόμου - μόνον το Δημόσιο.
Ουσιαστικά οι μεγάλες εταιρείες θα σχεδιάζουν και θα προτείνουν τα έργα.
Κρυφή συνδιαλλαγή
Παράλληλα, με το υπό ψήφιση ν/σ αφήνεται “παράθυρο” και για άλλες συναλλαγές πριν από την ανάθεση.
Κι αυτό επειδή απαιτείται καταβολή παράβολου, υπέρ του Δημοσίου, ίσου με το 1‰ της προϋπολογιζόμενης αξίας του έργου. Ωστόσο η εταιρεία που έχει κάνει την πρόταση μπορεί να την αποσύρει οποτεδήποτε. Εάν αυτό συμβεί προτού ολοκληρώσει την αξιολόγησή της η Επιτροπή Αξιολόγησης Πρότυπων Προτάσεων, επιστρέφεται στον προτείνοντα το 30% του παράβολου.
Έτσι, αφού «συνεννοηθεί», μπορεί να αποσυρθεί, εισπράττοντας και μέρος του παράβολου. Εάν δεν «συνεννοηθεί» με άλλους ενδιαφερόμενους ή και κρατικούς αξιωματούχους, θα χάσει και το παράβολο εκτός από το έργο που σχεδίασε και διεκδικεί.
Υποτίθεται ότι όλα αυτά γίνονται για να επιταχυνθούν τα έργα, όχι για να τα πάρει το νέο καρτέλ των κατασκευών…
Δεν συμφέρει...
Κατά την συζήτηση του ν/σ στην Επιτροπή της Βουλής, αίσθηση προκάλεσαν οι τοποθετήσεις προέδρου της Επιτροπής Ανταγωνισμού Ιωάννη Λιανού , ο οποίος πρότεινε το μοντέλο αυτό να εφαρμοστεί μόνον σε περιπτώσεις όπου ένα έργο χρηματοδοτείται από ιδιώτες εξ ολοκλήρου ή τουλάχιστον κατά 90%! Υπενθυμίζεται ότι αυτό είναι... 'επιστημονική φαντασία” για την Ελλάδα, όπου μεγάλα έργα θα υλοποιηθούν κυρίως από δημόσιους πόρους και με κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ο κ. Λιανός θύμισε ότι το μοντέλο αυτό «έχει νόημα μόνον εφόσον ο ιδιωτικός τομέας επωμιστεί κατά συντριπτικό μέρος τη χρηματοδότηση και το ρίσκο». Επικαλέστηκε μάλιστα μελέτες στη Μεγάλη Βρετανία, όπου διαπιστώθηκε κόστος υψηλότερο σε σύγκριση με την εκτέλεση από τον δημόσιο τομέα.
Αναφέρθηκε επίσης σε μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας και σε εργαλείο «αποφυγής του ανταγωνισμού», μιλώντας ακόμη και για τη δημιουργία καρτέλ μεταξύ κατασκευαστικών ομίλων - «πιθανές συμπράξεις καρτελοποίησης» ήταν η χαρακτηριστική φράση του.
Οπως είπε, αυτές οι συμβάσεις πρέπει να πραγματοποιούνται σε ανταγωνιστικές αγορές, για καλύτερη αξιοποίηση των χρημάτων των φορολογουμένων.
Επίσης ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού τεκμηρίωσε την έλλειψη ανταγωνισμού στις κατασκευές:
- «Το 2004 υπήρχαν 14 κατασκευαστικές εταιρείες έβδομης τάξης (οι πιο μεγάλες) και τώρα είναι μόλις 6.
- Υπήρχαν 49 έκτης τάξης και πλέον έχουν απομείνει 26.
- Γενικά βλέπουμε ότι έχουμε μεγάλη συγκέντρωση κυρίως σε 5 εταιρείες, οι οποίες συγκεντρώνουν περίπου το 75% με 85% των εργασιών στα δημόσια έργα».
Προφανώς η τοποθέτηση του Προέδρου της Επιτροπής Ανταγωνισμού – τον οποίο η σημερινή κυβέρνηση τοποθέτησε στη θέση αυτή - ακούστηκε με αμηχανία από τους υπουργούς. Παριστάνουν ότι δεν κατάλαβαν ότι σε Επιτροπή της Βουλής ο αρμόδιος εποπτικός φορέας υποστήριξε ότι οι κυβερνητικές "ιδέες" για «Πρότυπες Προτάσεις Έργων Υποδομών» οδηγούν στην ενίσχυση του καρτέλ.
