Νέα κύματα πληθωριστικών πιέσεων στην παγκόσμια οικονομία απειλεί να φέρει ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι πρωτοφανείς οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία, που οδηγούν σε ένα παράδοξο φαινόμενο στις αγορές εμπορευμάτων:
Oι traders έχουν επιβάλει ένα ιδιότυπο μποϊκοτάζ σε όλα τα βασικά εμπορεύματα από τη Ρωσία, από το πετρέλαιο ως τα σιτηρά και τα μέταλλα, καθώς υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να μην εκτελεσθούν τα συμβόλαια λόγω των κυρώσεων.
Το αποτέλεσμα είναι να έχουν εκτιναχθεί σε υψηλά δεκαετιών οι τιμές των εμπορευμάτων, απειλώντας να προκαλέσουν τεράστιες επιβαρύνσεις στους τελικούς καταναλωτές. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο δείκτης εμπορευμάτων του Bloomberg ανέβηκε σήμερα σε υψηλό 60 ετών, έχοντας σημειώσει άνοδο της τάξεως του 40% σε βάθος 12μήνου.
Η ζήτηση εμπορευμάτων από τη Ρωσία έχει «παγώσει» και οι traders στρέφονται σε κάθε άλλη εναλλακτική λύση για την κάλυψη των αναγκών τους, προκαλώντας συνεχή άνοδο των τιμών. Η Ρωσία έχει καίρια θέση στις αγορές εμπορευμάτων, με υψηλά ποσοστά παγκόσμιας παραγωγής στο πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, τα σιτηρά και βασικά μέταλλα όπως το αλουμίνιο και το νικέλιο. Το «μποϊκοτάζ» των ρωσικών εμπορευμάτων ουσιαστικά έχει δημιουργήσει μια ξαφνική και τεχνητή απώλεια προσφοράς, που βάζει «φωτιά» στις τιμές.
Αβέβαιη η εκτέλεση συμβολαίων
Η αγορά εμπορευμάτων, σε ό,τι αφορά τα προερχόμενα από τη Ρωσία, έχει μεταβληθεί σε «ναρκοπέδιο» για τους συναλλασσόμενους, με πλήθος γνωστών και πιθανών κινδύνων που μπορεί να εμποδίσουν την εκτέλεση συμβολαίων:
- Μετά την απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αποβολή επτά ρωσικών τραπεζών από το σύστημα χρηματοοικονομικής πληροφόρησης SWIFT, έχουν μείνει μόνο δύο μεγάλες τράπεζες που διεκπεραιώνουν συναλλαγές για το πετρέλαιο και τα άλλα βασικά εμπορεύματα, χωρίς να είναι βέβαιο ότι οι κυρώσεις θα σταματήσουν εκεί και δεν θα επεκταθούν αργότερα σε όλες τις ρωσικές τράπεζες, εάν η ρωσική επίθεση κλιμακωθεί περαιτέρω και αυξηθεί η πίεση για πρόσθετα μέτρα.
- Το ενδεχόμενο να επιβληθεί το πιο σκληρό μέτρο, της πλήρους απαγόρευσης εισαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία, δεν φαίνεται πλέον εντελώς αδιανόητο. Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε χθες ότι είναι ανοιχτός στην εφαρμογή απαγόρευσης εισαγωγής ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, κίνηση η οποία θα προκαλούσε «έμφραγμα» στην αγορά και κατακόρυφη άνοδο της τιμής. «Τίποτα δεν είναι εκτός συζήτησης», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Μπάιντεν.
- Άλλοι περιορισμοί μπορεί να επιβληθούν στις μεταφορές, επηρεάζοντας καταλυτικά την αγορά εμπορευμάτων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει τρόπους για να περιορίσει την πρόσβαση στα λιμάνια και τα ύδατά της για τα ρωσικά πλοία, ή για τα πλοία που έχουν ναυλωθεί για τη μεταφορά εμπορευμάτων από τη Ρωσία. Ο αρμόδιος επίτροπος, Βάλντις Ντομπρόβσκις έχει δηλώσει στο Ευρωκοινοβούλιο ότι υπάρχουν «εργασίες σε εξέλιξη» για τη διερεύνηση κυρώσεων στον ναυτιλιακό τομέα της Ρωσίας, χωρίς να δώσει λεπτομέρειες, καθώς τα μέτρα αυτά δεν αποτελούν μέρος του χαρτοφυλακίου του.
«Οι αγορές προσαρμόζονται τώρα στην επόμενη επιδείνωση της κρίσης», δήλωσε στο Bloomberg ο Πολ Χόρσνελ, επικεφαλής έρευνας εμπορευμάτων στην Standard Chartered. «Πράγματα που ήταν αδιανόητα πριν από μια εβδομάδα δεν είναι αδιανόητα τώρα», είπε χαρακτηριστικά.
Γενικευμένη άνοδος τιμών
Χθες, οι ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά 43%, στα 174 ευρώ, ενώ στη διάρκεια της ημέρας είχαν ενισχυθεί ακόμη και κατά 60%, ενώ το αργό πετρέλαιο ξεπέρασε τα 110 δολ. το βαρέλι εν μέσω ανησυχιών για τη ρωσική προσφορά. Την κατάσταση επιδείνωσε το γεγονός ότι ο ΟΠΕΚ και οι σύμμαχοί, δηλαδή πρωτίστως η Ρωσία, αγνόησαν ουσιαστικά το ζήτημα στη συνεδρίασή τους και ανέφεραν ότι δεν υπάρχει αναφορά για ενδεχόμενη διακοπή των προμηθειών ρωσικού πετρελαίου.
Σε άλλες αγορές εμπορευμάτων, το αλουμίνιο σημείωσε νέο ρεκόρ και το σιτάρι αυξήθηκε στο υψηλότερο επίπεδο από το 2008, καθώς η Ρωσία και η Ουκρανία αντιπροσωπεύουν το 25% της παγκόσμιας παραγωγής σιταριού. Ο πυρετός της ζήτησης για το σιτάρι αυξήθηκε μετά την εντολή που δόθηκε από το Πεκίνο στα αρμόδια στελέχη της κινεζικής κυβέρνησης να δώσουν προτεραιότητα εξασφάλιση της τροφοδοσίας της χώρας.
Οι έμποροι σιτηρών είναι απρόθυμοι να αναλάβουν τους κινδύνους που συνδέονται με ρωσικά συμβόλαια και να πληρώσουν αυξημένα κόστη ναύλωσης και ασφάλισης πλοίων για την παραλαβή φορτίου από ρωσικούς λιμένες. Οι εξαγωγές της Ουκρανίας βρίσκονται ήδη σε αδιέξοδο λόγω του πολέμου. Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για το μαλακό κόκκινο χειμερινό σιτάρι σημείωσαν άνοδο κατά 7,6%, ενώ το καλαμπόκι ανέβηκε 3% στο υψηλότερο επίπεδο από το 2012.
Μεγάλος αριθμός ιδιοκτητών δεξαμενόπλοιων αρνούνται να αναλάβουν τη μεταφορά φορτίων ρωσικού αργού πετρελαίου μέχρι να καταστεί σαφέστερος ο αντίκτυπος των οικονομικών κυρώσεων. Ο αριθμός των πλοίων που ναυλώθηκαν για τον Μάρτιο είναι μικρότερος από το ένα τέταρτο του αριθμού που καταγραφόταν στο ίδιο χρονικό σημείο του Φεβρουαρίου. Εκτιμάται ότι το 70% των ρωσικών εξαγωγών δεν αποτελεί επί του παρόντος αντικείμενο διαπραγμάτευσης.
Οι αγοραστές αρνούνται όλο και περισσότερο να πάρουν ρωσικό αργό, αναγκάζοντας τους πωλητές να προσφέρουν εκπτώσεις ρεκόρ για την εκφόρτωση φορτίων. Εν τω μεταξύ, τα διυλιστήρια αναζητούν αλλού εναλλακτικές προμήθειες.
"Λάδι στη φωτιά" του πληθωρισμού
Τον λογαριασμό από τις ανατιμήσεις σε όλα τα εμπορεύματα θα πληρώσουν τελικά οι καταναλωτές.
Με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένονται οι νέες εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη το 2022, στις οποίες θα βασισθούν οι αποφάσεις της 10ης Μαρτίου για τη νομισματική πολιτική.
Εν τω μεταξύ, όμως, νέα ισχυρή άνοδο ακολούθησαν οι πληθωριστικές πιέσεις τόσο στο σύνολο της ευρωζώνης όσο και στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που έδωσε στη δημοσιότητα η Eurostat. Ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη εκτιμάται ότι έφθασε στο 5,8% τον Φεβρουάριο από 5,1% που ήταν τον Ιανουάριο, φθάνοντας σε νέο ιστορικό υψηλό. Για την Ελλάδα, εκτιμάται ότι ο πληθωρισμός έφθασε στο 6,3%.