Εξανεμίζεται η αισιοδοξία για την επανεκκίνηση και επίσπευση των ερευνών για φυσικό αέριο στον ελληνικό χώρο, η οποία επιχειρήθηκε από την κυβέρνηση να αξιοποιηθεί σαν ένα επικοινωνιακό αντίβαρο στην ακραία πίεση που έχει προκαλέσει η ενεργειακή κρίση σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Λίγα 24ωρα μετά την πανηγυρική επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων, για να δοθεί το «σήμα» επίσπευσης των ερευνών για υδρογονάνθρακες, με την υπόσχεση μάλιστα ότι μέσα στο 2023 θα έχουμε εικόνα για την ύπαρξη κοιτασμάτων ή μη, οι σημαντικότερες έρευνες στον ελληνικό χώρο γίνεται σαφές ότι, στην καλύτερη περίπτωση, θα καθυστερήσουν ένα χρόνο ακόμη και η πρώτη φάση τους θα ολοκληρωθεί την άνοιξη του 2024.
Οι έρευνες στα δύο θαλάσσια οικόπεδα της Κρήτης («Δυτικά» και «Νοτιοδυτικά» της Κρήτης) έχουν μείζονα σημασία, σύμφωνα με τους ειδικούς, για το συνολικότερο εγχείρημα της αξιοποίησης υδρογονανθράκων στον ελληνικό χώρο, το οποίο βγήκε από τη... ναφθαλίνη εσπευσμένα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ενώ Ευρωπαίοι και Αμερικανοί πιέζουν για γρήγορη απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Πρόκειται για δύο περιοχές που θα μπορούσαν να κρύβουν τα μεγαλύτερα κοιτάσματα αερίου στον ελληνικό χώρο, γι' αυτό και είχαν προσελκύσει από το 2018 το επενδυτικό ενδιαφέρον δύο κολοσσών της πετρελαϊκής βιομηχανίας, της αμερικανικής Exxon και της γαλλικής Total. Φαίνεται, όμως, ότι σε αυτή την περίπτωση το σχέδιο επίσπευσης ακυρώθηκε από τα πρώτα του βήματα, καθώς η έναρξη των σεισμικών ερευνών μετατέθηκε ήδη ένα χρόνο αργότερα, χωρίς μάλιστα να είναι βέβαιο ότι έχουν μείνει στο παιχνίδι οι δύο ισχυροί πετρελαϊκοί όμιλοι.
Όπως δήλωσε σήμερα (στον ΣΚΑΪ) ο Ανδρέας Σιάμισιης, διευθύνων σύμβουλος των ΕΛΠΕ, που είναι η τρίτη εταιρεία της κοινοπραξίας με συμμετοχή 20%, τα δύο project έχουν πάει ένα με ενάμιση χρόνο πίσω, κυρίως λόγω προσφυγών στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Τόνισε μάλιστα ότι μεγάλες και σοβαρές εταιρείες δεν μπορούν να προχωρούν σε έρευνες όταν δεν είναι σαφές το νομικό καθεστώς, ενώ σημείωσε και τους περιβαλλοντικούς περιορισμούς που υπάρχουν, αναφερόμενος με αυτό τον τρόπο στο γεγονός ότι σεισμικές έρευνες στην περιοχή επιτρέπονται μόνο την περίοδο Νοεμβρίου - Απριλίου, για να μην εμποδίζεται η αναπαραγωγή των θαλάσσιων θηλαστικών.
Με αυτά τα δεδομένα, επειδή η νέα δικάσιμος που έχει ορίσει το ΣτΕ, ύστερα από τέσσερις αναβολές, είναι στις 5 Οκτωβρίου και θα χρειασθεί αρκετός χρόνος μέχρι να εκδοθεί απόφαση (χωρίς να είναι βέβαιο ότι αυτή θα είναι θετική για συνέχιση του έργου...), είναι βέβαιο ότι η χειμερινή περίοδος 2022 - 2023 έχει χαθεί και οι έρευνες θα πρέπει να μετατεθούν, στην καλύτερη περίπτωση, τον Νοέμβριο του 2023, για να ολοκληρωθούν τον Απρίλιο του 2024.
Αυτές είναι, όμως, οι πρώτες σεισμικές έρευνες και χρειασθούν οι επόμενες, τρισδιάστατες σεισμικές έρευνες, για να εξαχθούν συμπεράσματα σχετικά με τον αν είναι σκόπιμη, έχοντας σοβαρές πιθανότητες επιτυχίας, η έναρξη ερευνητικών γεωτρήσεων. Αν αποφασισθεί να προχωρήσει η ερευνητική γεώτρηση, αυτή θα πρέπει να γίνει στα τέλη του 2025, ώστε να αποφασισθεί ως τα τέλη του 2026 αν υπάρχει εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα. Αν όλα πάνε καλά, η έναρξη παραγωγής φυσικού αερίου μετατίθεται το 2030.
Υπάρχουν, όμως, πολλά που θα μπορούσαν να... στραβώσουν στην πορεία. Ο κυβερνητικός σχεδιασμός γίνεται... ερήμην των ξενοδόχων, στην προκειμένη περίπτωση της Exxon Mobil και της Total, που είχαν γνωστοποιήσει στις αρχές του χρόνου στην ΕΔΕΥ ότι δεν προτίθενται φέτος να προχωρήσουν σε σεισμικές έρευνες. Δεδομένου ότι ο χρόνος για τις έρευνες αυτές εξαντλείται, βάσει της σύμβασης με τις εταιρείες το 2022, είχε μείνει έκτοτε ανοικτό το ενδεχόμενο αποχώρησης των εταιρειών, εκτός εάν έδινε το Δημόσιο παράταση και αυτές συμφωνούσαν να μείνουν.
Πολλοί πιθανολογούν ότι στο νέο ενεργειακό και γεωπολιτικό σκηνικό που διαμορφώνει ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι δύο εταιρείες θα έχουν την πρόθεση πλέον να μείνουν και να προχωρήσουν τις έρευνες στην Ελλάδα. Όμως, το παράδοξο είναι ότι η κυβέρνηση ανακοίνωσε πανηγυρικά την επίσπευση των ερευνών χωρίς να έχει συμφωνήσει ήδη με τις δύο εταιρείες ότι μείνουν στα οικόπεδα της Κρήτης, λαμβάνοντας μια παράταση ενός έτους για την έναρξη των σεισμικών ερευνών.
Μάλιστα, πληροφορίες αναφέρουν ότι τώρα σκοπεύει η ΕΔΕΥ να έλθει σε επικοινωνία με την Exxon και την Total για να οριστικοποιήσει μια συμφωνία παραμονής τους στα οικόπεδα της Κρήτης. Η ΕΔΕΥ φέρεται μάλιστα να κάνει και... εκπτώσεις επί της διαδικασίας: προσανατολίζεται να δεχθεί να παρακαμφθεί το πρώτο στάδιο των σεισμικών ερευνών και να γίνουν απευθείας οι τρισδιάστατες σεισμικές έρευνες, με βάση τα αποτελέσματα από τις αρχικές σεισμικές έρευνες που είχε διενεργήσει η νορβηγική PGS.
Το Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης αφιέρωσε σε τελευταία έκθεσή του αρκετές αναφορές στη μνημειώδη αναποτελεσματικότητα του ελληνικού κράτους στις έρευνες για υδρογονάνθρακες. Όπως γράφει, «οι ατέρμονες γραφειοκρατικές διαδικασίες, οι καθυστερήσεις και η απουσία ενός κεντρικού σχεδιασμού που θα επιβάλλει fast track διαδικασίες για την πραγματοποίηση, τουλάχιστον των ερευνών σε περιοχές με ενδείξεις κοιτασμάτων, προβληματίζουν έντονα τους πετρελαϊκούς κολοσσούς, οι οποίοι διαπιστώνουν την ελληνική πραγματικότητα που λειτουργεί ως τροχοπέδη στις επενδυτικές τους επιδιώξεις».
Το ΙΕΝΕ αναφέρει ως «πρόσφατο και τρανταχτό» παράδειγμα την υπόθεση με τα θαλάσσια οικόπεδα της Κρήτης:
- Πρόσφατο και τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί το έργο έρευνας και εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στις θαλάσσιες περιοχές «Δυτικά» και «Νοτιοδυτικά της Κρήτης», το οποίο έχει αναλάβει η κοινοπραξία Τotal - ΕxxonMobil - EΛΠΕ. Το έργο έχει μείνει στάσιμο, για την ακρίβεια δεν έχει προχωρήσει ούτε στο στάδιο των προκαταρκτικών ερευνών, εξαιτίας των συνεχόμενων δικαστικών κωλυμάτων, που έχουν προκύψει από δικαστικές προσφυγές οικολογικών οργανώσεων.
- Από το 2019, όταν οι εν λόγω οργανώσεις κατέθεσαν προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) κατά της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, που οριοθετεί την προστασία του περιβάλλοντος στις συγκεκριμένες θαλάσσιες περιοχές, το έργο έχει τελματώσει. Η τέταρτη κατά σειρά αναβολή στην εκδίκαση της προσφυγής, που αποφάσισε πρόσφατα το ΣτΕ, δεν προσθέτει απλώς χρονοκαθυστέρηση στο έργο, αλλά είναι πιθανό να τινάξει στον αέρα όλο το εγχείρημα.
- Το ΣτΕ όρισε νέα δικάσιμο για τις 5 Οκτωβρίου 2022, όταν βάσει της αρχικής σύμβασης που υπέγραψε η κοινοπραξία TotalEnergies-ExxonMobil-EΛΠE, λήγει στις 14 Οκτωβρίου 2022 το χρονικό περιθώριο για τη διενέργεια του πρώτου σταδίου των σεισμικών ερευνών. Υπό αυτές τις συνθήκες, έρευνες δεν δύνανται να πραγματοποιηθούν, «φουντώνοντας» έτσι τις φήμες που θέλουν TotalEnergies και ΕxxonMobil, να κάνουν δεύτερες σκέψεις για την παραμονή τους στην Ελλάδα.
