Τα χειρότερα σενάρια για την εξέλιξη της ενεργειακής κρίσης και τον πληθωρισμό φέρνει στο προσκήνιο ο πόλεμος στην Ουκρανία, εντείνοντας την ανησυχία για εκτροχιασμό του προϋπολογισμού και διόγκωση του ελλείμματος πολύ πάνω από τις προβλέψεις της κυβέρνησης.
Η κύρια πηγή δημοσιονομικής πίεσης, όπως είχε προειδοποιήσει πρόσφατα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα είναι η παροχή ενεργειακών επιδοτήσεων, καθώς μια μεγάλη αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου και, κατ' επέκταση, του ρεύματος θα μπορούσε πολύ γρήγορα να εξαντλήσει τα περιθώρια του ειδικού λογαριασμού για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΕΛΑΠΕ) και να μεταφέρει το κόστος στον προϋπολογισμό.
Για πρώτη φορά, στην πρόσφατη έκθεση ενισχυμένης εποπτείας, η Κομισιόν είχε τονίσει τους κινδύνους για τον προϋπολογισμό, εάν υπάρξουν υπερβολικές επιδοτήσεις για την ηλεκτρική ενέργεια. Όπως υπογράμμισε, οι νέες επιδοτήσεις ηλεκτρικής ενέργειας θα απαιτήσουν στενή παρακολούθηση λόγω του μεγάλου μεγέθους τους, ιδίως όσον αφορά την κάλυψη των εν λόγω επιδοτήσεων από τον ειδικό λογαριασμό για τις ΑΠΕ. Θα πρέπει να διασφαλισθεί, ανέφερε η Κομισιόν, ότι ο λογαριασμός των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν θα περάσει σε έλλειμμα, μεταφέροντας πιέσεις στον κρατικό προϋπολογισμό.
Σε ένα σενάριο που εξέτασαν οι αναλυτές του επενδυτικού οίκου Axia, φαίνεται ότι η επιδείνωση της ενεργειακής κρίσης λόγω του πολέμου στην Ουκρανία θα μπορούσε να προσθέσει έως και 1% του ΑΕΠ στο έλλειμμα του 2022. Ειδικότερα, εκτιμάται ότι η κλιμάκωση των γεωπολιτικών εντάσεων μπορεί να οδηγήσει σε παρατεταμένη αύξηση των τιμών χονδρικής στο ρεύμα. Εάν υποτεθεί ότι η μέση τιμή χονδρικής το 2022 αυξάνεται στα 300 ευρώ/μεγαβατώρα, από τα περίπου 220 ευρώ όπου διαμορφώθηκε τον Φεβρουάριο, τότε θα δημιουργηθεί διπλή πίεση, καθώς θα αυξηθούν οι επιδοτήσεις και θα μειωθεί το ΑΕΠ, με αποτέλεσμα να διευρυνθεί το έλλειμμα έως και κατά 1%. Η αύξηση του ελλείμματος λόγω των πρόσθετων επιδοτήσεων υπολογίζεται έως και σε 1 δισ. ευρώ.
Αυτή δεν είναι, όμως, η μοναδική δημοσιονομική πίεση που προκαλείται από τον πόλεμο. Η κυβέρνηση και οι καταναλωτές θα βρεθούν τους επόμενους μήνες μπροστά σε ένα ντόμινο ανατιμήσεων σε βασικά αγαθά, από τα καύσιμα έως τα τρόφιμα, καθώς οι διεθνείς κυρώσεις στη Ρωσία έχουν δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στις αγορές εμπορευμάτων, ωθώντας σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα τις τιμές.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, σε ετήσια βάση, ο δείκτης εμπορευμάτων του πρακτορείου Bloomberg έχει εκτιναχθεί 45% υψηλότερα, καθώς ανατιμήσεις καταγράφονται σε βασικά τρόφιμα, όπως τα σιτηρά, σε μέταλλα (αλουμίνιο, νικέλιο) και, βεβαίως, στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Η επίδραση στον ελληνικό πληθωρισμό θα φανεί τους επόμενους μήνες,χωρίς να υπάρχει προοπτική γρήγορης ομαλοποίησης των διεθνών τιμών, καθώς οι κυρώσεις στη Ρωσία δεν αναμένεται να αρθούν στο ορατό μέλλον.
Ήδη η κυβέρνηση έχει προγραμματίσει το Πάσχα να προχωρήσει στην καταβολή ειδικού επιδόματος στους ασθενέστερους και οι εξελίξεις στο μέτωπο του πληθωρισμού πιέζουν για την αύξησή του, πέραν του ορίου των 300 - 350 εκατ. ευρώ που έχει ήδη προϋπολογισθεί. Πιθανόν να υπάρξει και νέα καταβολή αντίστοιχου επιδόματος πριν το τέλος του έτους, για να μετριασθούν οι επιδράσεις του πληθωρισμού στους ασθενέστερους.
Συνολικά, αυτές οι πιέσεις φαίνεται ότι οδηγούν σε ένα πρωτογενές έλλειμμα για το 2022 πολύ υψηλότερο από το 1,4% που έχει υπολογίσει η κυβέρνηση, το οποίο θα κινηθεί προς το 3%. Ήδη η Αθήνα έχει ζητήσει από τις Βρυξέλλες να μην υπολογίζονται στο έλλειμμα οι ενεργειακές επιδοτήσεις. Σε κάθε περίπτωση, ο πόλεμος φαίνεται ότι θα αλλάξει τις προτεραιότητες των Ευρωπαίων και στην οικονομική πολιτική, ώστε να μην υπάρξει πίεση στα κράτη για απότομη επιβολή μέτρων λιτότητας.