Βούλιαξαν τα δημόσια έσοδα, χιονοστιβάδα το έλλειμμα

Κάθετη βουτιά παρουσίασαν τα κρατικά έσοδα στο επτάμηνο Ιανουαρίου-Ιουλίου, εκτοξεύοντας το έλλειμμα του προϋπολογισμού στα 11 δισ. ευρώ.

Ταυτόχρονα οι δαπάνες του προϋπολογισμού καταγράφουν υπέρβαση 4,6 δισ. ευρώ έναντι του στόχου, λόγω των μέτρων στήριξης των πληγέντων από τον κορονοϊό.

Πρόκειται για τον απόλυτο εκτροχιασμό των δημοσιονομικών της χώρας, καθώς το έλλειμμα κινείται στα επίπεδα της προμνημονιακής περιόδου και προκαλεί βαθιά ανησυχία στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, το οποίο διαπιστώνει ότι στερεύουν οι δυνατότητες νέων μέτρων ανακούφισης των πληγέντων από την πανδημία.

Τα δεδομένα αυτά και οι δυσμενείς προβλέψεις για το 2021, οδήγησαν τον υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα, να ψαλιδίσει τις προσδοκίες για μόνιμες μειώσεις φόρων 

Τα φορολογικά έσοδα μειώθηκαν κατά 3.621 εκατ. ευρώ ή 13,8% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2020, με τις εισπράξεις από τον ΦΠΑ να υστερούν κατά 1,736 δισ. ευρώ. Επίσης, κατά 958 εκατ. ευρώ, υστέρησαν τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος, που αφορά στις ρυθμίσεις των χρεών. Οι αιτίες της μείωσης των εσόδων είναι:

1. Η κάθετη πτώση του τζίρου στην αγορά, αφού λόγω της αβεβαιότητας τα νοικοκυριά έχουν περιορίσει αισθητά τις δαπάνες τους.
2. Το πάγωμα των επενδύσεων με συνέπεια την περαιτέρω μείωση της κατανάλωσης.
3. Η αύξηση της ανεργίας, γεγονός που σημαίνει απώλειες εισοδημάτων για χιλιάδες οικογένειες.
4. Η πτώση του τουρισμού, ο οποίος κάθε χρόνο συνέβαλε τα μέγιστα στην ενίσχυση της ζήτησης και της κατανάλωσης στην ελληνική οικονομία.
5. Η μείωση των εισοδημάτων εκατοντάδων χιλιάδων εργαζόμενων, οι οποίοι υποχρεώθηκαν (και κάποιοι υποχρεώνονται ακόμη) να ζουν με 534 ευρώ τον μήνα.
6. Οι αναστολές πληρωμών φόρων, που χορηγήθηκαν σε επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα, οι οποίοι έχουν χαρακτηριστεί ως πληγέντες από την πανδημία. Οι φόροι που ανεστάλησαν, θα πληρωθούν υποτίθεται το 2021 και 2022, με βάση τη νέα ρύθμιση που θα φέρει στη βουλή η κυβέρνηση.

Βούλιαξαν τα έσοδα

Το ύψος των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε σε  23.841  εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 4.231 εκατ. ευρώ ή 15,1% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2020, γεγονός που οφείλεται κυρίως στη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας λόγω της υγειονομικής κρίσης, καθώς και στην επίπτωση από τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπισή της. 

Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 22.627 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 3.621 εκατ. ευρώ ή 13,8% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2020. Ωστόσο, σε σύγκριση με τις επικαιροποιημένες εκτιμήσεις για την περίοδο Ιανουαρίου – Ιουλίου 2020 που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας το οποίο κατατέθηκε στην Ε.Ε. στις 30 Απριλίου 2020 και οι οποίες περιέχουν τις επιπτώσεις των μέτρων για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης και λαμβανομένου υπόψη του ποσού των 163 εκατ. ευρώ, του οποίου η καταχώριση εκκρεμεί, ως ανωτέρω, τα έσοδα από φόρους είναι μειωμένα μόλις κατά περίπου 31 εκατ. ευρώ.
Αναφορικά με τα φορολογικά έσοδα, οι υστερήσεις έναντι των στόχων  του προϋπολογισμού είναι οι ακόλουθες:

• ΦΠΑ στα πετρελαιοειδή και στα παράγωγα αυτών κατά 308 εκατ. ευρώ ή 26,4%,
• ΦΠΑ καπνικών προϊόντων κατά 26 εκατ. ευρώ ή 7,1%,
• ΦΠΑ λοιπών προϊόντων και υπηρεσιών κατά 1.401 εκατ. ευρώ ή 15,8%,
• ΕΦΚ ενεργειακών προϊόντων κατά 248 εκατ. ευρώ ή 10,0%,
• ΕΦΚ καπνικών προϊόντων κατά 87 εκατ. ευρώ ή 7,0%,
• ΕΦΚ λοιπών προϊόντων κατά 99 εκατ. ευρώ ή 27,2%,
• Φόροι με μορφή χαρτοσήμου κατά 33 εκατ. ευρώ ή 20,0%,
• Φόροι επί χρηματοοικονομικών και κεφαλαιακών συναλλαγών κατά 57 εκατ. ευρώ ή 21,1%,
• Φόροι ταξινόμησης οχημάτων κατά 57 εκατ. ευρώ ή 31,8%,
• Λοιποί φόροι επί συγκεκριμένων υπηρεσιών κατά 187 εκατ. ευρώ ή 18,1%,
• Λοιποί φόροι επί αγαθών κατά 17 εκατ. ευρώ ή  37,8%,
• Φόροι και δασμοί επί εισαγωγών κατά 36 εκατ. ευρώ ή 19,7%,
• Τακτικοί φόροι ακίνητης περιουσίας κατά 74 εκατ. ευρώ ή 12,4%, εκ των οποίων : ΕΝΦΙΑ κατά 65 εκατ. ευρώ ή 11,6%,
• Λοιποί φόροι επί παραγωγής κατά 34 εκατ. ευρώ ή 4,5%,
• Φόρος εισοδήματος πληρωτέος από Φυσικά Πρόσωπα (ΦΠ) κατά 887 εκατ. ευρώ ή 14,1%,
• Φόρος εισοδήματος πληρωτέος από εταιρίες (ΝΠ) κατά 11 εκατ. ευρώ ή 1,6%,
• Λοιποί φόροι εισοδήματος κατά 60 εκατ. ευρώ ή 9,2%,
• Φόροι κεφαλαίου κατά 55 εκατ. ευρώ ή 36,4%,
• Πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών κατά 118 εκατ. ευρώ ή 29,2%,
• Λοιπά τρέχοντα έσοδα κατά 41 εκατ. ευρώ ή 4,0%,
• Πωλήσεις παγίων περιουσιακών στοιχείων κατά 314 εκατ. ευρώ ή 98,8%.

Αύξηση των εσόδων έναντι του στόχου παρατηρήθηκε στις εξής δύο κατηγορίες εσόδων:

• Λοιποί τρέχοντες φόροι κατά 57 εκατ. ευρώ ή 7,3%,
• Μεταβιβάσεις κατά 351 εκατ. ευρώ ή 14,7%, στο οποίο περιλαμβάνεται ποσό ύψους 644 εκατ. ευρώ, που εισπράχθηκε το μήνα Ιούλιο 2020 από ANFAs, το οποίο δεν είχε προβλεφθεί στον Προϋπολογισμό έτους 2020.

Οι δαπάνες

Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2020 ανήλθαν στα 34.757 εκατ. ευρώ και παρουσιάζονται αυξημένες κατά 4.599 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου (30.158 εκατ. ευρώ). Οι κυριότερες αιτίες της εμφανιζόμενης απόκλισης είναι:

• Η δαπάνη αποζημίωσης ειδικού σκοπού λόγω της πανδημίας του COVID-19 (μισθωτών και επιστημόνων) ύψους περίπου 1.118 εκατ. ευρώ, η οποία πληρώθηκε από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (κατηγορία μεταβιβάσεων),
• Η δαπάνη ενίσχυσης επιχειρήσεων με την μορφή επιστρεπτέας προκαταβολής ύψους περίπου 864 εκατ. ευρώ , η οποία πληρώθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών (κατηγορία μεταβιβάσεων),
• Η δαπάνη έκτακτης επιχορήγησης προς τον ΕΦΚΑ και τον ΕΟΠΥΥ για την κάλυψη υστέρησης εσόδων από τις μειωμένες ασφαλιστικές εισφορές λόγω της πανδημίας, ύψους 262 και 263 εκατ. ευρώ αντίστοιχα,
• Οι αυξημένες εκροές του ΠΔΕ κατά 2.293 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω των δαπανών για την αποζημίωση ειδικού σκοπού επιχειρήσεων και αυτοαπασχολούμενων, για την επιδότηση τόκων δανείων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, για το μέτρο της επιστρεπτέας προκαταβολής επιχειρήσεων και για την σύσταση ταμείου εγγυοδοσίας επιχειρήσεων λόγω της πανδημίας του COVID-19 και
• Οι αυξημένες πληρωμές για τόκους κατά 207 εκατ. ευρώ.  

Με αντίρροπο χαρακτήρα κινήθηκε η υποεκτέλεση σε άλλες μείζονες κατηγορίες δαπανών, οι οποίες τροφοδοτήθηκαν με ανάλωση μέρους του αποθεματικού.
Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο του Ιανουαρίου  - Ιουλίου 2020 παρουσιάζονται αυξημένες σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019 κατά 4.300 εκατ. ευρώ, με τη μεγαλύτερη αύξηση στο σκέλος του ΠΔΕ, το οποίο παρουσίασε αυξημένη δαπάνη κατά 3.122 εκατ. ευρώ, σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, κυρίως λόγω των προαναφερόμενων αιτιών.

Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο του Ιουλίου 2020 ανήλθαν στα 6.530 εκατ. ευρώ και παρουσιάζονται αυξημένες κατά 1.896 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου (4.634 εκατ. ευρώ), κυρίως λόγω της εφαρμογής των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας του COVID-19.

Το έλλειμμα

Βάσει των παραπάνω εξελίξεων, το έλλειμμα στο ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε στο επτάμηνο σε 10.915 εκατ. ευρώ έναντι στόχου για έλλειμμα 2.086 εκατ. ευρώ που έχει περιληφθεί για το αντίστοιχο διάστημα του 2020 στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2020, και ελλείμματος 1.868 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2019.

Το πρωτογενές έλλειμμα ανήλθε σε 7.463 εκατ. ευρώ, έναντι στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 1.166 εκατ. ευρώ και πρωτογενούς πλεονάσματος 1.763 εκατ. ευρώ για την ίδια περίοδο το 2019.