Με ανησυχητικά αργούς ρυθμούς προχωρούν οι ανακτήσεις των κόκκινων δανείων που ενταχθεί στο σχέδιο «Ηρακλής» και τιτλοποιήθηκαν με κρατικές εγγυήσεις και ήδη οι εταιρείες διαχείρισης, παρότι επιχειρούν να τις επιταχύνουν με αύξηση των πλειστηριασμών, ζητούν από τον υπουργό Οικονομικών, Χρήστο Σταϊκούρα, να δώσει νέα παράταση της σχετικής προθεσμίας, ώστε να αποφύγουν τις προβλεπόμενες από τον νόμο κυρώσεις, που φθάνουν ως την αποβολή τους από τις τιτλοποιήσεις.
Με τις τιτλοποιήσεις του «Ηρακλή» έχουν φύγει από τα χαρτοφυλάκια των τραπεζών δάνεια ύψους 32 δισ. ευρώ, αλλά το αρχικό στάδιο ελέγχου για την πρόοδο των ανακτήσεων έχει γίνει... λάστιχο, για λόγους που σχετίζονται και με την πανδημία. Από την αρχική πρόβλεψη για έλεγχο εντός 12μήνου από την ολοκλήρωση κάθε τιτλοποίησης, ο χρόνος διπλασιάσθηκε πέρυσι στους 24 μήνες, ενώ οι εταιρείες διαχείρισης είχαν ζητήσει να αυξηθεί στους 36 μήνες.
Τελικά, λόγω της αντιρρήσεων των ευρωπαϊκών Θεσμών σε τέτοιο... ξεχείλωμα των προθεσμιών, είχε βρεθεί μια ενδιάμεση λύση, δηλαδή να έχει τη δυνατότητα ο υπουργός Οικονομικών, με απόφασή του, να δίνει παράταση στην προθεσμία για διάστημα 6 μηνών. Για να γίνει αυτό, ο υπ. Οικονομικών θα πρέπει να επικαλεσθεί την ύπαρξη έκτακτων καταστάσεων και, σε αυτή την περίπτωση, αναμένεται ότι θα επικαλεσθεί την πανδημία.
Όπως έχει ανακοινώσει το ΥΠΟΙΚ, με την παράταση αυτή παρέχεται η αναγκαία ευελιξία, ώστε να διασφαλίζεται περαιτέρω η πορεία των ανακτήσεων από τις τιτλοποιήσεις του «Ηρακλή», παρά τις επιπτώσεις του κορονοϊού. Ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με το ΥΠΟΙΚ, διασφαλίζεται και η παρεχόμενη εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, έναντι εκτάκτων συνθηκών στο μέλλον που μπορεί να προκαλέσουν σημαντικούς κλυδωνισμούς στις αγορές, όπως ήταν η πρωτοφανής συνθήκη της πανδημικής κρίσης.
Η εξάμηνη παράταση έχει και την πολιτική της αξία για την κυβέρνηση, καθώς, σε περίπτωση που δεν δοθεί, οι εταιρείες διαχείρισης δανείων, που ήδη προγραμματίζουν αυξημένους πλειστηριασμούς για το καλοκαίρι, θα ήταν υποχρεωμένες να επιταχύνουν τους πλειστηριασμούς σε σημείο που ενδεχομένως να δημιουργούσε πολιτικά προβλήματα στην κυβέρνηση, εν μέσω παρατεταμένης προεκλογικής περιόδου.
Σε κάθε περίπτωση, οι διαχειριστές αντιλαμβάνονται ότι το εγχείρημα των ανακτήσεων θα είναι πολύ πιο δύσκολο από όσο αρχικά σχεδιαζόταν, γι' αυτό και ήδη εξετάζουν σχέδιο «Β», το οποίο προβλέπει ότι πωλήσεις τιτλοποιημένων δανείων σε άλλα funds. Η μόνη... λεπτομέρεια σε αυτό το σχέδιο που θα πρέπει να διευθετηθεί αφορά τις τιμές πώλησης αυτών των δανείων, που θα πρέπει να είναι χαμηλότερη από τη λογιστικά εγγεγραμμένη τιμή.
Θα καταπέσουν εγγυήσεις με... θύμα το Δημόσιο;
Το μεγάλο ερώτημα, που ως τώρα δεν βρίσκει ικανοποιητική απάντηση, είναι αν θα ανακτηθούν σε επαρκή βαθμό τα κόκκινα δάνεια του «Ηρακλή», ώστε να μην καταπέσουν οι εγγυήσεις που έχει δώσει το Ελληνικό Δημόσιο για τις τιτλοποιήσεις. Όπως έχει προειδοποιήσει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για τα δημόσια οικονομικά, που θα μπορούσε να προκαλέσει ξαφνική διόγκωση του ελλείμματος και του χρέους, οι κρατικές εγγυήσεις που αξιοποιούν οι τράπεζες στο πλαίσιο του σχεδίου «Ηρακλής».
Σε ειδική έκθεσή του για τις τράπεζες, το Ελεγκτικό Συνέδριο υπογράμμισε ότι «το πρόγραμμα "Ηρακλής", παρά την προσφορότητά του για την αποαναγνώριση των κόκκινων δανείων από τον ισολογισμό των τραπεζών, χρήζει κατά την εφαρμογή του διαρκούς παρακολούθησης ώστε να αποδώσει τα αναμενόμενα χωρίς επέλευση δημοσιονομικής θυσίας».
Όπως επισημαίνει το Ε.Σ., η «η επιτυχία του προγράμματος θα κριθεί σε βάθος χρόνου καθώς θα εξελίσσεται η προσπάθεια είσπραξης των απαιτήσεων από τα μεταφερθέντα κόκκινα δάνεια ώστε να καταστεί δυνατή η πληρωμή των απαιτήσεων εκ των διατεθέντων ομολόγων». Το Ελεγκτικό Συνέδριο τονίζει ότι «η τρίτη φάση εκτέλεσης του προγράμματος είναι η πιο κρίσιμη γιατί από αυτήν εξαρτάται αν τελικώς θα απαιτηθεί η χρήση της εγγύησης των 24 δισ. ευρώ που δόθηκε από το ελληνικό Δημόσιο στις senior ομολογίες εκ της τιτλοποιήσεως των κόκκινων δανείων. Το ελληνικό Δημόσιο εγγυήθηκε τις senior ομολογίες μέχρι του ποσού των 24 δισ. ευρώ αν οι απαιτήσεις που απορρέουν από αυτές δεν ικανοποιηθούν από τις εισπράξεις που αναμένεται να πραγματοποιήσουν οι διαχειριστές δανείων εκ της διευθετήσεως δανείων ή εκ της ρευστοποιήσεως των εξασφαλίσεών τους. Επομένως, το έσχατο κριτήριο επιτυχίας του προγράμματος "Ηρακλής" είναι να αποπληρωθούν οι ομολογίες κατά τη λήξη τους από εισπράξεις εκ των οφειλετών των τιτλοποιηθεισών απαιτήσεων εκ δανείων ώστε να μη χρειασθεί να ενεργοποιηθεί η εγγύηση των 24 δισ. ευρώ του ελληνικού Δημοσίου».
Καθώς ανακάμπτει η οικονομία, υπογραμμίζει το στέλεχος της ΕΚΤ, θα πρέπει και να επιταχυνθεί η λεγόμενη «θεραπεία» των κόκκινων δανείων, δηλαδή να αρχίσουν τα fund που τα έχουν αγοράσει και τα διαχειρίζονται να προχωρούν με ταχύτερο βηματισμό σε ρυθμίσεις και αναδιαρθρώσεις δανείων, ώστε να επανέλθουν κανονικά στην οικονομική δραστηριότητα οι υπερχρεωμένες επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Αυτό αποτελεί μια όλο και πιο σημαντική προτεραιότητα, επισημαίνει ο εκπρόσωπος της ΕΚΤ στους Θεσμούς.
Άλλα σημεία που αφορούν το τραπεζικό σύστημα, στα οποία εστιάζει ο εκπρόσωπος της ΕΚΤ, είναι ο ημιτελής, ακόμη, πτωχευτικός νόμος, καθώς παραμένει σε εκκρεμότητα η ίδρυση του φορέα που θα αγοράζει τις κατοικίες των ευάλωτων δανειοληπτών και θα τις επαναμισθώνει στους οφειλέτες, η καθυστέρηση στην εκκαθάριση των παλιών υποθέσεων του νόμου Κατσέλη που εκκρεμούν στα δικαστήρια, αλλά και η επιτάχυνση της απόδοσης στις τράπεζες από το Δημόσιο όσων οφείλονται από καταπτώσεις εγγυήσεων για δάνεια. Επίσης, τονίζει την ανάγκη να φθάσουν και στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις τα δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Το πρόβλημα με τους αργούς ρυθμούς ρύθμισης των δανείων που έχουν περάσει στα fund έχει απασχολήσει έντονα και την Τράπεζα της Ελλάδος, που διαπιστώνει ότι δεν προσφέρονται στους δανειολήπτες βιώσιμες λύσεις για τη ρύθμιση των οφειλών τους. Μιλώντας τον Νοέμβριο στη συνέλευση των Εταιρειών Διαχείρισης, ο Γιάννης Στουρνάρας είχε αφήσει αρκετές αιχμές για τις πρακτικές που ακολουθούν οι εταιρείες, τονίζοντας, μεταξύ άλλων:
«Οφείλω να επισημάνω ότι το χρέος ιδιωτών και επιχειρήσεων παραμένει, δεν εξαφανίζεται μέσω της μεταφοράς τους από τους ισολογισμούς των τραπεζών στις Εταιρείες Διαχείρισης. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να μπορέσουν οι Εταιρείες Διαχείρισης να διαχειριστούν όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται το απόθεμα των ΜΕΔ που έχουν αναλάβει. Αυτό προϋποθέτει πλήρη αξιοποίηση του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών και των λοιπών διατάξεων του πρόσφατου νόμου περί Ρύθμισης οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας, την λειτουργία του φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης του νόμου 4738/2020, αλλά και προσπάθεια επιτάχυνσης τη απονομής δικαιοσύνης όπου εκκρεμούν σχετικές διαδικασίες ή αποφάσεις.
Είναι σημαντικό οι Εταιρείες Διαχείρισης να προσφέρουν βιώσιμες λύσεις ρύθμισης σε πιστούχους, ή σε πιο αποτελεσματική διαχείριση του ενεχύρου -όπου αυτό είναι απαραίτητο- ώστε να διευκολυνθούν οι πιστούχοι αυτοί να επανέλθουν στην παραγωγική διαδικασία.
Μας προβληματίζει επίσης το γεγονός ότι η Τράπεζα της Ελλάδος λαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό καταγγελιών από ιδιώτες και επιχειρήσεις αναφορικά με τις πρακτικές που εφαρμόζουν οι Εταιρείες Διαχείρισης. Τα θέματα διαφάνειας των διαδικασιών και των όρων των συναλλαγών (conduct of business) είναι μία περιοχή την οποία λαμβάνουμε σοβαρά και αξιολογούμε στο πλαίσιο των εποπτικών μας δραστηριοτήτων. Η ουσιαστική τήρηση του πρόσφατα αναθεωρημένου Κώδικα Δεοντολογίας που έχει θεσμοθετήσει η Τράπεζα της Ελλάδος αποτελεί υποχρεωτικό θεσμικό πλαίσιο τόσο για τα πιστωτικά ιδρύματα όσο και για τους servicers. Η διαχείριση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων πρέπει να γίνεται με πλήρη σεβασμό προς το δανειολήπτη και με βάση τις βέλτιστες πρακτικές όπως προβλέπονται στον Κώδικα Δεοντολογίας».