Μεγάλη ελάφρυνση χρέους χρειάζεται η Ελλάδα, αλλά τα μέτρα που ήδη έχουν εγκριθεί από το Eurogroup και γίνονται δεκτά από την Γερμανία είναι ανεπαρκή και με επικίνδυνες παρενέργειες, γι’ αυτό και θα χρειασθεί να υποχωρήσει η γερμανική πλευρά στις σχετικές διαπραγματεύσεις, ώστε να χρησιμοποιηθούν πρόσθετα χρηματοοικονομικά εργαλεία.
Έτσι θα μπορούσε να συνοψίσει κανείς τα συμπεράσματα εκτεταμένης μελέτης για το πρόβλημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους, που δημοσίευσαν πριν από λίγες ημέρες, υπό την αιγίδα του γνωστού αμερικανικού think tank, Peterson Institute, τρεις επιφανείς οικονομολόγοι, δύο εκ των οποίων έχουν θητεύσει στο ομοσπονδιακό υπουργείο Οικονομίας και Ενέργειας.
Οι Τζέρομιν Τσετελμάγιερ (Jeromin Zettelmeyer), Άικε Κρέπλιν (Eike Kreplin) και Ούγκο Πανίτσα (Ugo Panizza), στη μελέτη τους με τον τίτλο «Χρειάζεται η Ελλάδα ελάφρυνση χρέους και, αν ναι, πόσο μεγάλη»; (Does Greece Need More Official Debt Relief? If So, How Much?), προχώρησαν σε μια ανάλυση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους, λαμβάνοντας υπόψη και τα βραχυπρόθεσμα μέτρα που ανακοινώθηκαν πρόσφατα.
Επίσης, προσέγγισαν και το πρόβλημα των πρωτογενών πλεονασμάτων, εκτιμώντας, με βάση την εμπειρία άλλων χωρών, αν είναι πιο κοντά στην αλήθεια η άποψη Σόιμπλε (η Ελλάδα μπορεί να έχει μεγάλα πλεονάσματα για πολλά χρόνια) ή η αντίθετη άποψη του ΔΝΤ.
Τα συμπεράσματα των τριών συγγραφέων καταδεικνύουν πόσο σοβαρές πολιτικές δυσκολίες κρύβονται στη συζήτηση για το ελληνικό χρέος, Οι οικονομολόγοι τάσσονται κατά της άποψης Σόιμπλε για τα πλεονάσματα. Συμπεραίνουν ότι δεν είναι πιθανό, με βάση την εμπειρία πολλών χωρών, να αναμένεται ότι η Ελλάδα θα «κλειδώσει» πλεονάσματα της τάξεως του 3,5% για μια δεκαετία, ώστε, εφαρμόζοντας αυτή τη σκληρή λιτότητα, να μην χρειάζεται ελάφρυνση χρέους από τους Ευρωπαίους δανειστές. Οι συγγραφείς συντάσσονται με την άποψη του Ταμείου, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι είναι αναπόφευκτη μια σημαντική ελάφρυνση του ελληνικού χρέους.
Στο ερώτημα αν μπορεί να ελαφρυνθεί το ελληνικό χρέος όσο χρειάζεται για να γίνει βιώσιμο, παρότι τίθενται από το Eurogroup σοβαροί περιορισμοί στα μέτρα που μπορούν να εξετασθούν (το ευρωπαϊκό πλαίσιο δεν επιτρέπει διαγραφή χρεών και χρηματοδότηση με επιτόκια χαμηλότερα από τα επιτόκια δανεισμού των ευρωπαϊκών μηχανισμών), οι συγγραφείς απαντούν καταφατικά, αλλά με πολλούς «αστερίσκους».
Αναφέρουν, για παράδειγμα, ότι θα χρειασθεί η επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των χρεολυσίων για το δάνειο του EFSF (περίπου 130 δισ. ευρώ) να φθάσει ως το 2080, ενώ οι τόκοι θα πρέπει να κεφαλαιοποιηθούν, για να πληρωθούν επίσης με μεγάλη καθυστέρηση. Κάτι που σημαίνει ότι για μια πολύ μεγάλη περίοδο το χρέος της Ελλάδας θα «φουσκώσει» περίπου κατά 100 δισ. ευρώ, πριν αρχίσει να υποχωρεί, ενώ η ελληνική κυβέρνηση που θα κληθεί να πληρώσει το λογαριασμό ύστερα από πολλές δεκαετίες θα μπει, αναπόφευκτα, στον πειρασμό να εξετάσει ακόμη και το ενδεχόμενο ενός χρεοστασίου.
Για να αποφευχθεί μια τόσο μεγάλη επιμήκυνση των δανείων του EFSF, που δημιουργεί σοβαρά προβλήματα, οι συγγραφείς τονίζουν ότι θα μπορούσε να εξετασθεί μια διεύρυνση των παρεμβάσεων, πέρα από τα όρια που έχει θέσει το Eurogroup με την ανακοίνωση του Μαΐου 2016.
Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να εξετασθεί μια αναδιάρθρωση και των διακρατικών δανείων του πρώτου μνημονίου (Greek Loan Facility - GLF), ή μια σημαντική μείωση του επιτοκίου στα δάνεια του EFSF. Αν ληφθεί η πολιτική απόφαση να χρησιμοποιηθούν περισσότερα εργαλεία ελάφρυνσης, το χρέος θα μπορούσε να καταστεί βιώσιμο χωρίς την υπερβολική επιμήκυνση στα δάνεια του EFSF -όμως, η γερμανική πλευρά αντιδρά ως τώρα σε τέτοιες ρυθμίσεις.
Έβδομο (!) μνημόνιο
Ένα ενδιαφέρον συμπέρασμα των συγγραφέων είναι ότι από οικονομική άποψη συμφέρει περισσότερο τους πιστωτές της χώρας να εφαρμόσουν μόνο τα μέτρα που προβλέπει η περυσινή απόφαση του Eurogroup χωρίς την κεφαλαιοποίηση και μετάθεση στο μέλλον των πληρωμών τόκων για το δάνειο του EFSF και να καλύψουν το κενό χρηματοδότησης με πρόσθετα δάνεια από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.
Ουσιαστικά, δηλαδή, να μην αφεθεί η Ελλάδα να επιστρέψει στις αγορές, όπου θα δανείζεται με υψηλό κόστος, αλλά να συνεχίσει να χρηματοδοτείται από τους Ευρωπαίους. Οι συγγραφείς παραδέχονται ότι αυτή η λύση δεν μπορεί να εφαρμοσθεί, γιατί απαιτεί τέταρτο, πέμπτο, έκτο και έβδομο (!) μνημόνιο και θα προσέκρουσε στις αντιρρήσεις των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, όπως και της ελληνικής.
Σε κάθε περίπτωση, τα συμπεράσματα των τριών οικονομολόγων οδηγούν στην εκτίμηση ότι η διαπραγμάτευση για το χρέος μεταξύ Γερμανίας και ΔΝΤ θα είναι εξαιρετικά δύσκολη, αφού για να βρεθεί μια βιώσιμη λύση θα πρέπει ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να ξεπεράσει πολλές από τις «κόκκινες γραμμές» του Βερολίνου, αποδεχόμενος τη χρήση χρηματοοικονομικών εργαλείων που ήδη έχει κατ’ επανάληψη απορρίψει και μάλιστα εν μέσω προεκλογικής περιόδου στην Γερμανία, που εκ των πραγμάτων περιορίζει τα περιθώρια ελιγμών του.
