Η μεγαλύτερη μείωση συνταξιοδοτικών παροχών στην Ευρωζώνη προβλέπεται ότι θα καταγραφεί στην Ελλάδα τις επόμενες δεκαετίες, όπως αναφέρει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο τελευταίο οικονομικό δελτίο της.
Το ψαλίδισμα των παροχών θα αποτελέσει για την Ελλάδα τον βασικότερο παράγοντα διατήρησης υπό έλεγχο των συνολικών δαπανών που σνεπάγεται η γήρανση του πληθυσμού, αντισταθμίζοντας σε μεγάλο βαθμό τις δημογραφικές πιέσεις.
Σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν για τη γήρανση του πληθυσμού, την οποία επικαλείται η ΕΚΤ, στην Ελλάδα οι συνταξιοδοτικές παροχές, δηλαδή οι συντάξεις ως ποσοστό των μισθών, ήταν οι υψηλότερες στην Ευρώπη το 2022. Ομως, θα μειώνονται συνεχώς και δυναμικά τις επόμενες δεκαετίες.
Όπως σημειώνει η ΕΚΤ, ο δείκτης παροχών μετρά τη "γενναιοδωρία" του συνταξιοδοτικού συστήματος, εξετάζοντας τις συνταξιοδοτικές πληρωμές σε σχέση με τους μισθούς. Καθορίζεται από το πόσο γρήγορα και σε ποιο βαθμό οι παροχές προσαρμόζονται ανάλογα με τον πληθωρισμό και την αύξηση της παραγωγικότητας.
Η μεγαλύτερη εξοικονόμηση κόστους από τη συνιστώσα αυτή προβλέπεται για την Ελλάδα και την Πορτογαλία.
Στο γράφημα της ΕΚΤ φαίνεται καθαρά πώς θα συμβάλλει αυτή η μείωση των παροχών στη συγκράτηση των συνολικών προβλεπόμενων συνταξιοδοτικών δαπανών. Με το μπλε χρώμα απεικονίζεται η μεγάλη αρνητική συμβολή της γήρανσης του πληθυσμού, ενώ με κόκκινο χρώμα απεικονίζεται η ελάφρυνση των συνταξιοδοτικών δαπανών που θα φέρει η μείωση παροχών.
Όπως σημειώνει η ΕΚΤ,
- Η τελευταία έκθεση για τη δημογραφική γήρανση δείχνει ότι οι αυξημένες δημόσιες δαπάνες για συντάξεις λόγω της γήρανσης του πληθυσμού αναμένεται να μετριαστούν μέσω χαμηλότερων ποσοστών παροχών, μεταγενέστερης συνταξιοδότησης και άλλων διαρθρωτικών επιπτώσεων στην αγορά εργασίας.
- Αναλύοντας διεξοδικότερα τις συνταξιοδοτικές δαπάνες, η δυναμική μπορεί να αναλυθεί σε τέσσερις κύριες συνιστώσες: τον δείκτη εξάρτησης, τον δείκτη κάλυψης, τον λόγο παροχών και τις επιπτώσεις στην αγορά εργασίας.
- Ο δείκτης εξάρτησης, δηλαδή ο αριθμός των νέων και των ηλικιωμένων αναλογικά με τον πληθυσμό σε ηλικία εργασίας, εκτιμάται ότι θα αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες για συντάξεις σε όλες τις χώρες. Οι δαπάνες θα αυξάνονται κατά 6,2 ποσοστιαίες μονάδες κατά μέσο όρο έως το 2070.
- Η επίδραση αυτή φαίνεται να αντισταθμίζεται από τις συνεισφορές του δείκτη παροχών (-2,9 ποσοστιαίες μονάδες), του δείκτη κάλυψης (-1,3 ποσοστιαίες μονάδες) και των επιπτώσεων στην αγορά εργασίας (-1,1 ποσοστιαίες μονάδες).
- Ο δείκτης παροχών μετρά τη γενναιοδωρία του συνταξιοδοτικού συστήματος εξετάζοντας τις συνταξιοδοτικές πληρωμές σε σχέση με τους μισθούς και καθορίζεται από το πόσο γρήγορα και σε ποιο βαθμό οι παροχές προσαρμόζονται ανάλογα με τον πληθωρισμό και την αύξηση της παραγωγικότητας. Η μεγαλύτερη εξοικονόμηση κόστους από τη συνιστώσα αυτή προβλέπεται για την Ελλάδα και την Πορτογαλία.
- Ο δείκτης εξάρτησης εξετάζει τον αριθμό των συνταξιούχων σε σχέση με τον συνολικό αριθμό των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών και οφείλεται σε προηγούμενες μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στην ηλικία συνταξιοδότησης, όπως η πρόσβαση σε πρόωρη συνταξιοδότηση ή αλλαγές στη νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης. Οι μεγαλύτερες μειώσεις κόστους από αυτή τη συνιστώσα προβλέπονται για τη Σλοβακία.
- Οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας οφείλονται σε αλλαγές που επηρεάζουν την απασχόληση, τον χρόνο εργασίας και το ποσοστό συμμετοχής των ηλικιωμένων στο εργατικό δυναμικό.
Οι επιδράσεις αυτές αναμένεται, βάσει των προβολών, να μειωθούν λόγω των μεταρρυθμίσεων που ενθαρρύνουν την παράταση της επαγγελματικής σταδιοδρομίας και της πιθανολογούμενης αύξησης του ποσοστού απασχόλησης.
Ο αντίκτυπός τους είναι μεγαλύτερος για την Ιταλία, όπου το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης και η μεγαλύτερη διάρκεια σταδιοδρομίας φαίνεται να μειώνουν τις δημόσιες δαπάνες για συντάξεις κατά 2,8 ποσοστιαίες μονάδες έως το 2070.