Έτος... απογείωσης του Εξωδικαστικού Μηχανισμού ήταν το 2023, καθώς το ύψος των οριστικά ρυθμισμένων οφειλών αυξήθηκε κατά 334% και ξεπέρασε τα 9 δισ. ευρώ. Στη διαδικασία ρύθμισης, εν τω μεταξύ, έχουν ενσωματωθεί οι πρόσφατες αλλαγές στη σχετική νομοθεσία, όπως, μεταξύ άλλων, η «αυτόματη» αποδοχή από τους πιστωτές των προτάσεων ρύθμισης που αφορούν ευάλωτους οφειλέτες.
Παρά το γεγονός ότι τα ρυθμισμένα με τον Εξωδικαστικό Μηχανισμό χρέη εξακολουθούν να αποτελούν... σταγόνα στον ωκεανό των συνολικών ληξιπρόθεσμων οφειλών από ιδιώτες (οι servicers διαχειρίζονται δάνεια 71 δισ. ευρώ), η πρόοδος που σημειώθηκε το 2023 στην αύξηση της αποτελεσματικότητας του μηχανισμού ήταν αξιοσημείωτη, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Ιδιωτικού χρέους:
- Το συνολικό ύψος του χρέους, για το οποίο έχουν υποβληθεί αιτήσεις ρύθμισης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα αυξήθηκε από τα 25,3 δισ. τον Δεκέμβριο του 2022 στα 27,55 δισ. τον Δεκέμβριο του 2023. Σημειώνεται ότι το 59% των οφειλών που βρίσκονται στον Εξωδικαστικό αφορούν επιτηδευματίες, ενώ η πλειοψηφία των οφειλών (77%) είναι προς Χρηματοδοτικούς Φορείς.
- Η πραγματικά σημαντική πρόοδος, όμως, καταγράφεται στα ποσά των χρεών που έχουν οριστικά ρυθμισθεί και στον αντίστοιχο αριθμό αιτήσεων. Ειδικότερα, τα ολοκληρωμένα αιτήματα ρύθμισης αφορούν χρέη ύψους 9,12 δισ. ευρώ, που αντιστοιχούν στο ένα τρίτο (33,12%) των συνολικών χρεών για τα οποία υποβλήθηκαν αιτήσεις. Αντίστοιχα, στο τέλος του 2022, μόνο 2,1 δισ. ευρώ ήταν τα ρυθμισμένα χρέη (ποσοστό 9% του συνόλου). Ο αριθμός των αιτήσεων που οδήγησαν σε οριστική ρύθμιση εκτινάχθηκε από 6,4 χιλιάδες σε 23,84 χιλιάδες. Έτσι, τα χρέη που ρυθμίσθηκαν είναι αυξημένα σε 12μηνη βάση κατά 334% και ο αριθμός των αιτήσεων που αφορούν οριστικά ρυθμισμένα χρέη αυξήθηκε κατά 272%.
- Για να επιτευχθούν αυτές οι ρυθμίσεις, ήταν αρκετά υψηλό το ποσοστό εγκρισιμότητας από τους Χρηματοδοτικούς Φορείς, που έφθασε στο τέλος του 2023 στο 75% του συνόλου των αιτήσεων ή στο 68% του συνολικού ύψους των οφειλών.
- Επίσης, μεγάλη αύξηση σημείωσε το ποσό των συνολικών διαγραφών οφειλών στο πλαίσιο των ρυθμίσεων. Στο τέλος του 2022 ήταν μόλις 221 εκατ. ευρώ, ενώ στο τέλος του 2023 είχαν σχεδόν εξαπλασιασθεί και ανέρχονταν σε 1,24 δισ. ευρώ. Για τον Δεκέμβριο 2023, στο 20,4% έφθανε το μέσο ποσοστό διαγραφής για οφειλές προς το Δημόσιο και στο 30,8% για οφειλές προς Χρηματοδοτικούς Φορείς.
Πάντως, το κυριότερο πρόβλημα μέχρι πρόσφατα στις ρυθμίσεις του Εξωδικαστικού, το οποίο επισήμαναν οι ευρωπαϊκοί Θεσμοί στην κυβέρνηση και προχώρησε σε διορθωτικές αλλαγές στον νόμο, ήταν ότι σε πολύ υψηλό ποσοστό, περίπου 40%, οι ρυθμίσεις που γίνονται δεν «στέκονται», καθώς οι οφειλέτες τις αθετούν, προφανώς επειδή τα συμφωνημένα ποσά καταβολών ξεπερνούσαν τα όρια της αντοχής τους.
Επίσης, πολύ μικρό, μόλις 6%, ήταν μέχρι πρόσφατα το ποσοστό των οφειλετών που κατάφερναν να φθάσουν σε έγκριση της αίτησής τους για να χαρακτηρισθούν ως ευάλωτοι οφειλέτες και να έχουν την ειδική προστασία που προβλέπει η νομοθεσία. Στα τέλη Νοεμβρίου το ειδικό πιστοποιητικό είχαν λάβει 2.933 πολίτες, ενώ άλλες 42.000 αιτήσεις βρίσκονταν σε αρχικό στάδιο επεξεργασίας.
Οι επόμενες κινήσεις του ΥΠΟΙΚ
Το υπουργείο Οικονομικών θα προσπαθήσει να δώσει νέα ώθηση, το αμέσως επόμενο διάστημα, στην υποβολή αιτήσεων για ρυθμίσεις στην πλατφόρμα του Εξωδικαστικού, με μια εκτεταμένη ενημερωτική εκστρατεία για τις ρυθμίσεις που ισχύουν και τα οφέλη που μπορούν να έχουν οι οφειλέτες, η οποία αναμένεται να «βγει στον αέρα» μετά τα μέσα του Ιανουαρίου.
Για την εφαρμογή του νόμου 5072/2023 έχουν ενσωματωθεί ήδη στην πλατφόρμα οι τροποποιήσεις που αφορούν:
- Την τεκμαιρόμενη συναίνεση σε πρόταση αναδιάρθρωσης χρεών ευάλωτου οφειλέτη,
- τη δυνατότητα επικαιροποίησης των οφειλών σε περιπτώσεις αιτήσεων που έχουν ήδη οριστικοποιηθεί αλλά δεν έχει υπογραφεί σύμβαση αναδιάρθρωσης εντός δύο μηνών από την ημερομηνία οριστικής υποβολής της αίτησης, λόγω αιτημάτων διόρθωσης/επισύναψης εγγράφων, χορήγησης παράτασης,
- καθώς και τη δυνατότητα υποβολής νέας αίτησης στον εξωδικαστικό μηχανισμό, εντός αποκλειστικής προθεσμίας δύο μηνών από την έναρξη ισχύος του νόμου (ήτοι μέχρι 04/02/2024) για ρύθμιση οφειλών προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, οι οποίες βεβαιώθηκαν μετά από την ημερομηνία οριστικής υποβολής της τελευταίας αίτησης υπαγωγής, εφόσον το χρονικό διάστημα από την ημερομηνία αυτή έως την επίτευξη σύμβασης αναδιάρθρωσης δεν έχει διάρκεια μεγαλύτερη των δώδεκα (12) μηνών.
Υπουργικές αποφάσεις αναμένονται για να ρυθμισθούν τεχνικά και άλλα θέματα για:
- Την απεικόνιση στην πλατφόρμα του Εξωδικαστικού ρύθμισης οφειλών νομικού προσώπου που έχει τεθεί σε λύση ή εκκαθάριση και
- Η υλοποίηση της δυνατότητας συμπερίληψης προκαταβολής στην αντιπρόταση των χρηματοδοτικών φορέων ποσοστού έως 10% επί του κεφαλαίου, όπως διαμορφώνεται από την πρόταση του υπολογιστικού εργαλείου, η οποία καταβάλλεται στον πιστωτή με το μεγαλύτερο άθροισμα ποσών ανάκτησης ανά οφειλή, για περιπτώσεις οφειλετών στους οποίους έχει κοινοποιηθεί πρόγραμμα πλειστηριασμού, εξαιρουμένων των ευάλωτων οφειλετών για τους οποίους έχει εκδοθεί βεβαίωση ευάλωτου οφειλέτη.