Το Brexit ήρθε σε μια εποχή που η δυσπιστία προς την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν υψηλή σε ολόκληρη την ήπειρο. Σήμερα, η προοπτική ένταξης στην ΕΕ είναι δημοφιλής σε πολλές από τις γειτονικές της χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου. Ενώ ορισμένες χώρες εξακολουθούν να αποφεύγουν την ένταξη για διάφορους λόγους, το κλίμα έχει σαφώς μετατοπιστεί από το 2016.
Μία από τις πιο απροσδόκητες συνέπειες του Brexit, η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση μετά το δημοψήφισμα του 2016, είναι ότι έκανε την προοπτική ένταξης στην ΕΕ πιο δημοφιλή.
Η έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ ήταν ένδειξη μιας γενικής δυσπιστίας σε πολλά κράτη - μέλη προς τη γραφειοκρατία στις Βρυξέλλες. Όταν το Ηνωμένο Βασίλειο ψήφισε υπέρ της αποχώρησης, έγινε πολύς λόγος για άλλες χώρες να ακολουθήσουν το παράδειγμά του. Ξεκίνησε μάλιστα μια σειρά από νεολογισμούς εμπνευσμένους από το "Brexit", όπως «Quitaly», «Swedone» και «Czech-out».
Η υπόσχεση του Brexit ήταν ότι το Ηνωμένο Βασίλειο, απελευθερωμένο από τους περιοριστικούς κανόνες και κανονισμούς που επιβλήθηκαν από την ΕΕ, θα ανακτούσε όχι μόνο την πλήρη κυριαρχία του, αλλά και τη γεωπολιτική του θέση και την οικονομική ευελιξία του.
Δεν έγινε, όμως, έτσι ακριβώς. Το Brexit δεν έλυσε τις πολιτικές εσωτερικές διαμάχες μεταξύ των υπέρ και των αντιευρωπαίων στη Βρετανία. Τους οχύρωσε και τις όξυνε περαιτέρω. Εν τω μεταξύ, το εμπόριο χωρλις περιορισμούς και τα ταξίδια από το Ηνωμένο Βασίλειο στην Ευρώπη καταργήθηκαν. Το Brexit έχει περιγραφεί ως «η μόνη φορά στην ιστορία που μια χώρα έχει επιβάλει εμπορικές κυρώσεις στον εαυτό της». Η οικονομία, όπως ήταν αναμενόμενο, δέχτηκε ένα πλήγμα. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, το ΑΕΠ του Ηνωμένου Βασιλείου είναι τώρα 5% μικρότερο από ό,τι θα ήταν αν η χώρα παρέμενε στην ΕΕ.
Όλη αυτή η ταλαιπωρία και η διαμάχη έχουν φιμώσει τους άλλοτε φανατικούς "αντιπάλους" της ΕΕ εντός Ευρώπης. Η υποστήριξη για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε αρκετούς από τους άμεσους και έμμεσους γείτονες της ΕΕ είναι αρκετά διαδεδομένη.
Εν τω μεταξύ, ισχυροί της ευρωσκεπτικιστικής ακροδεξιάς, όπως η Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, μείωσαν την προηγουμένως θορυβώδη αντίθεσή τους στην ένταξη στην ΕΕ, βλέποντας ότι δεν αυτή η ρητορική δεν φέρνει πλέον ψήφους, όπως άλλοτε.
Το ρεύμα έχει αλλάξει ακόμη και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η βρετανική υποστήριξη ανέρχεται πλέον στο 52% — ακριβώς το ποσοστό των ψήφων που ενέκριναν την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ στο δημοψήφισμα. Το 2016, η Σκωτία ψήφισε υπέρ της παραμονής στην ΕΕ. Αυτή η στάση έχει απλώς σκληρύνει: το 74% των Σκωτσέζων θέλουν τώρα να επανενταχθούν.
Ακόμη υψηλότερα επίπεδα υποστήριξης για την ένταξη στην ΕΕ βρίσκονται σε ορισμένα από τα έθνη των δυτικών Βαλκανίων, την πρώην Γιουγκοσλαβία. Οι Αλβανοί (97%) και οι Κοσοβάροι (95%) είναι σχεδόν ομόφωνοι, ενώ η ένταξη στην ΕΕ απολαμβάνει πλειοψηφικής υποστήριξης στη Βόρεια Μακεδονία, το Μαυροβούνιο (και τα δύο 79%) και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη (76%).
Η Γεωργία (79%) και η Ουκρανία (77%) είναι επίσης υπέρ της ένταξης και όχι μόνο για οικονομικούς λόγους. Θεωρούν την ένταξη στην ΕΕ ως ασπίδα έναντι της ρωσικής ανάμειξης στις εσωτερικές τους υποθέσεις. Το ίδιο κίνητρο θα υπάρχει και στη Μολδαβία, αν και σε μικρότερο βαθμό (61%).
Ωστόσο, δεν είναι όλοι τόσο ένθερμοι υπέρ της ΕΕ, όσο οι χώρες που αναφέρθηκαν παραπάνω. Σε πολλές, ισχυρές μειονότητες που ευνοούν την ένταξη βλέπουν την πορεία τους να παρεμποδίζεται από μπλοκ που αντιτίθενται στην ΕΕ για διάφορους οικονομικούς και γεωπολιτικούς λόγους. Αυτές περιλαμβάνουν τη Σερβία (44%), την Τουρκία (49%) και την Αρμενία (38%). Το αίσθημα υπέρ της ΕΕ είναι ακόμη μικρότερο στη Λευκορωσία (32%) και στη Ρωσία (8%).
Τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα στην Ελβετία (18%) και στη Νορβηγία (35%). Επειδή αυτές οι χώρες είναι τόσο πλούσιες, η ένταξη στην ΕΕ θα σήμαινε ότι θα πλήρωναν περισσότερα στον προϋπολογισμό, από όσα θα έβγαζαν από αυτόν.
Όσον αφορά τη Γροιλανδία και την Ισλανδία (και οι δύο 40%), ο λόγος για το αρνητικό κλίμα προς μία ένταξη στην Ε.Ε μπορεί να είναι διπλός. Μπορεί να αισθάνονται την ανάγκη να προστατεύσουν την οικονομική τους εξάρτηση από συγκεκριμένους κλάδους, όπως η αλιεία και η γεωργία. Βρίσκονται επίσης τόσο μακριά στην περιφέρεια της Ευρώπης, που οι Βρυξέλλες μοιάζουν απομακρυσμένες – κάτι που μπορεί να είναι ακριβώς όπως τους αρέσει.
Φωτογραφία: Image by freepik