Ημέρα κρίσης στην Τουρκία με 64 εκατομμύρια πολίτες να προσέρχονται στις κάλπες σήμερα Κυριακή 14 Μαΐου για την ανάδειξη του 13ου προέδρου της χώρας, αλλά και την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, σε μία εκλογική διαδικασία που χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα κρίσιμη κι έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον όλου του κόσμου.
Οι σημερινές βουλευτικές και προεδρικές εκλογές κρίνουν όχι μόνο ποιος θα κυβερνήσει την Τουρκία, κράτος μέλος του NATO και –τουλάχιστον στη θεωρία– κράτος υποψήφιο προς ένταξη στην ΕΕ, αλλά και το πώς θα την κυβερνήσει, την εξέλιξη της οικονομίας, εν μέσω κρίσης που αύξησε κατακόρυφα το κόστος ζωής, καθώς και την εξωτερική πολιτική της, που σημαδεύτηκε από αρκετές μάλλον απρόβλεπτες στροφές.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απειλείται περισσότερο από ποτέ, με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις να δείχνουν ότι ο μεγάλος του αντίπαλος, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, να βρίσκεται μπροστά με ποσοστά μεταξύ 46% και 50%.
Ήδη 1,5 εκατομμύριο ψηφοφόροι έχουν ψηφίσει στο εξωτερικό και οι ψήφοι έχουν φτάσει στην Άγκυρα για να καταμετρηθούν σήμερα στις 17:00 αφού κλείσουν και οι κάλπες.
Η εκλογική επιτροπή της Τουρκίας έχει δηλώσει πως οι ανακοινώσεις σχετικά με τα αποτελέσματα θα μεταδοθούν αύριο μεταξύ 18:00 και 21:00.
Το ΑΚΡ του Ερντογάν έχει ως κύριο σύμμαχό του το εθνικιστικό ΜΗΡ. Στην άλλη πλευρά, το CHP και άλλα πέντε κόμματα συνθέτουν μια συμμαχία που αναμένεται να στηριχθεί και από το φιλοκουρδικό HDP.
Στο πλευρό του Κιλιντσάρογλου είναι δύο εν δυνάμει αντιπρόεδροι, ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, και ο δήμαρχος Αγκυρας Μανσούρ Γιαβάς, από το κόμμα του ακροδεξιού εθνικιστή Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Στα κόμματα που στηρίζουν τον Κιλιτσντάρογλου είναι και η πρόεδρος του ακροδεξιού Καλού Κόμματος, η Μεράλ Ακσενέρ.
Η ψήφος των Κούρδων, που αντιπροσωπεύουν το 15-20% του εκλογικού σώματος, θα κρίνει πολλά.
Το Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP) δεν εντάχθηκε στον ετερόκλιτο συνασπισμό του κ. Κιλιτσντάρογλου, μολονότι εναντιώνεται σθεναρά στον απερχόμενο πρόεδρο Ερντογάν, ειδικά μετά τη φυλάκιση ηγετών του και τον διωγμό του τα τελευταία χρόνια. Τάχθηκε αποφασιστικά υπέρ του κ. Κιλιτσντάρογλου στις προεδρικές εκλογές. Συμμετέχει στις βουλευτικές εκλογές υπό τα λάβαρα του μικρού Κόμματος Πράσινης Αριστεράς, καθώς εκκρεμεί στη δικαιοσύνη δίωξη που ίσως οδηγήσει στην απαγόρευσή του, για δεσμούς με την «τρομοκρατία» –με το ένοπλο κουρδικό αυτονομιστικό κίνημα PKK–, που διαψεύδει κατηγορηματικά.
Τόσο η αξιωματική αντιπολίτευση όσο και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δηλώνουν και πιστεύουν πως μπορούν στον πρώτο γύρο να ξεπεράσουν το 50% και να κερδίσουν έτσι την προεδρία χωρίς την ανάγκη δεύτερου γύρου.
Ο απερχόμενος πρόεδρος ολοκλήρωσε την προεκλογική του εκστρατεία με μία προσευχή στην Αγία Σοφία, την οποία ο ίδιος έχει μετατρέψει από το 2020 σε τζαμί. «Ολόκληρη η Δύση είχε τρελαθεί! Αλλά εγώ το έκανα!», καυχήθηκε αναφερόμενος στην μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
Η ομιλία του είχε απειλές κατά του αντιπάλου του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Ο Ερντογάν, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία από το 2003, και έχει κερδίσει εκλογές το 2002, το 2007, το 2011 και το 2018, υποσχέθηκε ότι θα σεβαστεί το αποτέλεσμα των προεδρικών και των βουλευτικών εκλογών, χαρακτηρίζοντας «απόλυτη βλακεία» την ερώτηση για το θέμα.
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος θα βρίσκεται σήμερα στην Άγκυρα, ολοκλήρωσε χθες την εκστρατεία του με μία συμβολική επίσκεψη στο μαυσωλείο του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, του ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας.
«Είστε έτοιμοι για τη δημοκρατία σε αυτήν την χώρα; Για να ξαναφέρουμε την ειρήνη στην χώρα. Εγώ είμαι. Σας το υπόσχομαι», είπε κατά την τελευταία μεγάλη του συγκέντρωση ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Περίπου 6 εκατομμύρια νέοι θα ψηφίσουν για πρώτη φορά και από τις επιλογές τους σήμερα θα κριθούν πολλά με τους αναλυτές εκτιμούν ότι το AKP δεν έχει πια την απήχηση που είχε άλλοτε στις νεότερες ηλικίες.
Τέλος εποχής;
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, 69 ετών, ικανός ρήτορας, πάντα μέγας τακτικιστής των προεκλογικών εκστρατειών, δίνει μάχη για την πολιτική του επιβίωση. Διατηρεί την ακλόνητη πίστη των πιστών μουσουλμάνων, που αισθάνονταν περιθωριοποιημένοι την περίοδο που κυβερνούσαν κόμματα ταγμένα στον κοσμικό χαρακτήρα του τουρκικού κράτους, ενώ ξεπέρασε τόσο την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος του 2016, όσο και σειρά σκανδάλων διαφθοράς.
Αν γευτεί την ήττα στις εκλογές, αυτό μάλλον θα οφείλεται περισσότερο στην επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης παρά σε οτιδήποτε άλλο: ο πληθωρισμός, που έφτασε το 85% τον Οκτώβριο του 2022, και η κατάρρευση της συναλλαγματικής ισοτιμίας της λίρας δυσκόλεψαν πολύ τα πράγματα για τους περισσότερους Τούρκους.
Ο κ. Κιλιτσντάρογλου, 74χρονος άλλοτε δημόσιος λειτουργός, υπόσχεται αν κερδίσει να επαναφέρει την Τουρκία σε πιο ορθόδοξη οικονομική πολιτική και την επιστροφή της στο κοινοβουλευτικό σύστημα, την κατάργηση του προεδρικού, που θεσπίστηκε από τον κ. Ερντογάν μετά το δημοψήφισμα του 2017. Υπόσχεται επίσης ότι θα αποκαταστήσει την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, που οι επικριτές του κ. Ερντογάν λένε πως μετατράπηκε σε όργανο καταστολής κάθε διαφωνίας.
Ωστόσο αναλυτές επισημαίνουν πως αν κερδίσει, ο κ. Κιλιτσντάρογλου θα αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις και θα δυσκολευτεί να διατηρήσει ενωμένη τη συμμαχία του, στην οποία συμμετέχουν εθνικιστές, ισλαμιστές, υπέρμαχοι του κοσμικού χαρακτήρα του τουρκικού κράτους, φιλελεύθεροι...
Εξάλλου, ο κ. Ερντογάν ίσως δεν είπε την τελευταία του λέξη. Στην Κασίμ Πασά, τη συνοικία όπου γεννήθηκε, ο «σουλτάνος» υποσχέθηκε να «δώσει ένα καλό μάθημα σε αυτούς που θέλουν να διχάσουν τη χώρα» και προέβλεψε πως οι δημοσκοπήσεις θα διαψευστούν, «θα βγούμε ενισχυμένοι από τις κάλπες».
Η παράταξή του και ο ίδιος πάντως διαβεβαιώνουν πως θα τηρήσουν τη νομιμότητα, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα.
«Ήρθαμε στην εξουσία διά της δημοκρατικής οδού, με την υποστήριξη του λαού μας» και αν «ο λαός μας πάρει άλλη απόφαση, θα κάνουμε αυτό που απαιτεί η δημοκρατία», σύμφωνα με τον αρχηγό του κράτους. Ο Χαρούν Αρμαγάν, κορυφαίο στέλεχος του AKP, διαβεβαιώνει επίσης πως «αν ο τουρκικός λαός [μας] πει όχι, ασφαλώς θα το αποδεχθούμε».
Στον δρόμο, ο κόσμος εκφράζεται ανοιχτά, παρά τον φόβο αντιποίνων: «Αρκετά με αυτή την κυβέρνηση, ελπίζουμε πως θα νικήσουμε και θα έχουμε ειρήνη και δικαιοσύνη», θα πει η Χαφίζε Τιμούρτας, μητέρα 48 ετών, που ανήκει στην κουρδική μειονότητα.
Εκφράζονται ανησυχίες πως μπορεί να ξεσπάσουν βίαια επεισόδια σε τουρκικές πόλεις, έπειτα από σειρά συμβάντων στην τελική ευθεία της πολύ πολωμένης προεκλογικής εκστρατείας.