Νέα έκκληση απηύθυνε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες στις ελληνικές αρχές για τη λήψη μέτρων επείγουσας ανάγκης προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ανθρωπιστική κατάσταση για περίπου 11.000 αιτούντες άσυλο στα νησιά της Σάμου και της Λέσβου. Οι συνθήκες στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (Κ.Υ.Τ.) στα δύο νησιά είναι άθλιες. Καθώς ο χειμώνας πλησιάζει και περισσότεροι άνθρωποι φτάνουν στα νησιά, ο χρόνος είναι κρίσιμης σημασίας και είναι απαραίτητο να ληφθούν μέτρα επείγουσας ανάγκης.
Όπως αναφέρει η ανακοίνωση, οι προσπάθειες για την ουσιαστική βελτίωση των συνθηκών και τη μείωση του σοβαρού υπερπληθυσμού στα δύο Κ.Υ.Τ. θα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα για κάθε κυβερνητικό φορέα που εμπλέκεται στην προσφυγική ανταπόκριση. Είναι επείγουσα ανάγκη να μετακινηθούν οι άνθρωποι προς καλύτερα καταλύματα και να επισπευσθούν οι μεταφορές στην ενδοχώρα για τους περισσότερους από 4.000 ανθρώπους που έχουν σχετική άδεια.
Η Υ.Α. χαιρετίζει τα σχέδια που ανακοίνωσε πρόσφατα η κυβέρνηση για τη δημιουργία 6.000 επιπλέον θέσεων στέγασης στην ενδοχώρα, καθώς και τη μεταφορά από τον Αύγουστο πάνω από 6.500 ανθρώπων από τα νησιά στην ενδοχώρα υπό τον συντονισμό της κυβέρνησης. Ωστόσο, πάνω από 11.000 νέες αφίξεις σημειώθηκαν στα νησιά τους τελευταίους τρεις μήνες, ξεπερνώντας τον αριθμό των αναχωρήσεων. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι οι μεταφορές έχουν πρόσφατα επιβραδυνθεί, ενώ υπάρχει έλλειμα νέων θέσεων στέγασης στην ενδοχώρα.
Παράλληλα, σημειώνεται πως μόνο αν δει κάποιος τις συνθήκες στα Κ.Υ.Τ. μπορεί να καταλάβει πλήρως την κατάσταση. Στο Κ.Υ.Τ. στο Βαθύ της Σάμου η κατάσταση επιδεινώνεται. Ενώ η χωρητικότητα του κέντρου είναι για 650 άτομα, το κέντρο και η περιοχή γύρω από αυτό φιλοξενούν αυτή τη στιγμή πάνω από 4.000 ανθρώπους – έξι φορές πάνω από τις προδιαγραφές του. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μια κρίσιμη κατάσταση.
Οι νεοαφιχθέντες αναγκάζονται να αγοράζουν πρόχειρες σκηνές από τοπικά μαγαζιά, που στήνουν στα γύρω χωράφια πάνω στην απότομη πλαγιά. Έτσι, δεν έχουν προστασία από το κρύο, ούτε πρόσβαση σε ηλεκτρισμό, τρεχούμενο νερό και τουαλέτες. Στην περιοχή υπάρχουν φίδια, ενώ πολλοί αρουραίοι μαζεύονται γύρω από σωρούς σκουπιδιών.
Πολλοί αιτούντες άσυλο καταφτάνουν στην Ελλάδα σε ευάλωτη κατάσταση, αλλά ακόμα και όσοι μπαίνουν στο Κ.Υ.Τ. σε καλή κατάσταση σύντομα καταλήγουν να έχουν προβλήματα υγείας. Για ολόκληρο τον πληθυσμό υπάρχει ένας και μοναδικός γιατρός ανά βάρδια, ο οποίος συχνά βλέπει μόνο τις πιο επείγουσες περιπτώσεις. Οι γιατροί στο τοπικό νοσοκομείο βρίσκονται επίσης κάτω από εξαιρετική πίεση.
Πολλές από τις τουαλέτες και τα ντους είναι σπασμένα, με αποτέλεσμα τα λύματα να καταλήγουν κοντά στις σκηνές των ανθρώπων. Κάποιοι χρησιμοποιούν τους κοντινούς θάμνους για τουαλέτα.
Ευάλωτοι αιτούντες άσυλο – μεταξύ αυτών σχεδόν 200 ασυνόδευτα παιδιά, περισσότερες από 60 έγκυες γυναίκες, άνθρωποι με αναπηρία και επιζώντες/επιζήσασες σεξουαλικής βίας – παραμένουν εκτεθειμένοι σε κινδύνους στο Κ.Υ.Τ. καθώς δεν υπάρχουν άλλες διαθέσιμες θέσεις εναλλακτικής στέγασης στο νησί. Ένα κοντέινερ για ασυνόδευτα παιδιά με σπασμένα παράθυρα και πόρτες φιλοξενεί τριπλάσιο πληθυσμό από την πραγματική χωρητικότητά του (έξι ατόμων).
Το Κ.Υ.Τ. της Μόριας στη Λέσβο εξακολουθεί να στεγάζει περίπου 6.500 ανθρώπους – τρεις φορές πάνω από τη χωρητικότητά του, παρά τις πρόσφατες μεταφορές στην ενδοχώρα, με αποτέλεσμα σχεδόν 2.000 αιτούντες άσυλο να αναγκάζονται να μένουν στον κοντινό ελαιώνα. Μόλις χειροτερεύσει ο καιρός, θα χρειαστεί να βρουν κατάλυμα εντός των επίσημων ορίων του Κ.Υ.Τ. Με τον χώρο να είναι τόσο περιορισμένος, είναι πιθανόν να επιδεινωθεί περαιτέρω μια ήδη τεταμένη κατάσταση.
Οι εντάσεις και η απόγνωση γιγαντώνονται, ιδίως λόγω των διοικητικών καθυστερήσεων. Το Κ.Υ.Τ. της Μόριας είναι έτοιμο να εκραγεί, και τυχόν επιπλέον καθυστερήσεις ή επιδείνωση των συνθηκών αποτελούν σοβαρή απειλή για την ασφάλεια όσων ζουν και εργάζονται εκεί.
Στα υπόλοιπα νησιά, οι συνθήκες είναι μόνο οριακά καλύτερες, με τα Κ.Υ.Τ. στη Χίο και την Κω να έχουν σχεδόν διπλάσιο πληθυσμό από την καθορισμένη χωρητικότητά τους. Μόνο το Κ.Υ.Τ. στα Λέπιδα της Λέρου, όπου διαμένουν λίγο περισσότεροι από 600 άνθρωποι, λειτουργεί μέσα στα όρια της χωρητικότητάς του.
Δεδομένων των αυξανόμενων αναγκών στα νησιά, η Υ.Α., όπως σημειώνει στην ανακοίνωση της, συνεχίζει να υποστηρίζει τις μεταφορές μέχρι τα τέλη του 2018. Από τις αρχές του Σεπτεμβρίου έχει βοηθήσει να μεταφερθούν στην ενδοχώρα 5.300 αιτούντες άσυλο που έχουν λάβει σχετική άδεια από τις αρχές. Η Υ.Α. παρέχει επίσης 400 προκατασκευασμένους οικίσκους για να βοηθήσει στην ενίσχυση της ικανότητας στέγασης στους χώρους φιλοξενίας στην ενδοχώρα, καθώς και περίπου 19.000 βασικά είδη πρώτης ανάγκης για τα νησιά, όπως υπνόσακους, χειμερινά ρούχα και είδη προσωπικής υγιεινής. Επιπλέον, η Υ.Α. αυξάνει τις διαθέσιμες θέσεις σε διαμερίσματα, από 25.500 τον Σεπτέμβριο σε 27.000 ως τα τέλη Νοεμβρίου.
Παράλληλα, απευθύνει έκκληση στις ελληνικές αρχές αλλά και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη-μέλη να συνεχίσουν τις προετοιμασίες για την παροχή στήριξης έκτακτης ανάγκης και για μέτρα μετεγκατάστασης κατόπιν αιτήματος της ελληνικής κυβέρνησης.
Κλείνοντας, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ δηλώνει έτοιμη να συνεχίσει να στηρίζει τις αρχές, μεταξύ άλλων στις μεταφορές των ανθρώπων που μπορούν να μεταβούν στην ενδοχώρα, καθώς και ενισχύοντας την ικανότητα ανταπόκρισης των αρχών στις ανάγκες των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων στην Ελλάδα.
