Οδηγίες για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων (σε κλειστούς ή υπαίθριους χώρους), που οφείλεται στη συνέργεια μετεωρολογικών παραγόντων του εξωτερικού περιβάλλοντος και παραμέτρων μικροκλίματος του εσωτερικού χώρου, δίνει το Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Αθήνας (ΕΚΑ).
Όπως επισημαίνει το ΕΚΑ σε ανακοίνωσή του, στις υποχρεώσεις των εργοδοτών συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:
- Ο προσδιορισμός των εργασιών και των χώρων εργασίας, όπου ο κίνδυνος θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων αναμένεται να είναι αυξημένος, με βάση τη σχετική βιβλιογραφία, την εμπειρία από προηγούμενα έτη και τα αποτελέσματα μετρήσεων θερμοκρασίας και υγρασίας και άλλων δεικτών μικροκλίματος και η αναλυτική εξειδίκευση των τεχνικών και οργανωτικών μέτρων, που πρέπει κατά περίπτωση να ληφθούν για την αντιμετώπισή του, πραγματοποιείται με την ενεργό συμμετοχή του τεχνικού ασφαλείας και του ιατρού εργασίας, όπου προβλέπεται να απασχολείται, σε συνεργασία με τους εργαζόμενους και τους εκπροσώπους τους. Όλα τα παραπάνω πρέπει να αποτυπώνονται στη γραπτή εκτίμηση των υφιστάμενων κατά την εργασία κινδύνων για την υγεία και ασφάλεια που προβλέπεται, βάσει των παρ. 1- εδάφιο α' & παρ. 3-7, του άρθρου 43, του Κώδικα νόμων για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων (ΚΝΥΑΕ, ν. 3850/2010, ΦΕΚ 84 Α').
- Η λήψη των κατάλληλων κατά περίπτωση τεχνικών και οργανωτικών μέτρων για τη μείωση της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων.
- Η οργάνωση της κατάλληλης υποδομής για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και την παροχή πρώτων βοηθειών, που προβλέπεται, βάσει των παρ. 1 & 2, του άρθρου 45, του ΚΝΥΑΕ (ν. 3850/2010).
- Η ενημέρωση και παροχή οδηγιών στους εργαζόμενους.
- Η χορήγηση στους εργαζόμενους κατάλληλων μέσων ατομικής προστασίας.
- Η θερμοκρασία στους χώρους εργασίας πρέπει να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του ανθρώπινου οργανισμού, λαμβανομένης υπ' όψιν της φύσης της εργασίας, της σωματικής προσπάθειας που απαιτείται για την εκτέλεσή της και των κλιματολογικών συνθηκών των εποχών του έτους, σύμφωνα με το Π.Δ. 305/96 «Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας που πρέπει να εφαρμόζονται στα προσωρινά ή κινητά εργοτάξια σε συμμόρφωση προς την οδηγία 92/57/EOK" και το Π.Δ. 16/96», «Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας σε συμμόρφωση με την οδηγία 89/654/EOK», όπου και αναφέρεται η υποχρέωση εφαρμογής των ειδικών μέτρων που προβλέπονται από τις ισχύουσες διατάξεις και τις εγκυκλίους οδηγίες σε περίπτωση καύσωνα.
- Επιχειρήσεις, υπαγόμενες σε συλλογικές ρυθμίσεις εργασίας εν ισχύ, οφείλουν να τηρούν τα μέτρα προστασίας των εργαζομένων από τη θερμική καταπόνηση, σύμφωνα με τυχόν ειδικούς όρους, που περιλαμβάνονται σε αυτές.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίδεται στους εργαζόμενους που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου (εργαζόμενοι με ιδιαίτερα προβλήματα υγείας, όπως καρδιοπαθείς, πνευμονοπαθείς, εργαζόμενοι που λαμβάνουν κάποιες κατηγορίες φαρμάκων, όπως διουρητικά, αντιδιαβητικά κ.λ.π., εγκυμονούσες κ.ά.), όπως ο κατάλογος που ακολουθεί.
Ομάδες εργαζομένων με υψηλό κίνδυνο
Καρδιοπαθείς (ασθενείς με στεφανιαία νόσο ή χειρουργημένη στεφανιαία νόσο by-pass, ασθενείς με βαλβιδοπάθεια ή χειρουργημένη βαλβιδοπάθεια, ασθενείς με μυοκαρδιοπάθειες).
Πνευμονοπαθείς (αναπνευστική ανεπάρκεια, έστω και ελαφρά, ασθενείς με πνευμονικό εμφύσημα, ασθματικοί ασθενείς κλπ), εργαζόμενοι με γενικά νοσήματα (σακχαρώδης διαβήτης, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, διαταραχές ηπατικής λειτουργίας, διαταραχές λειτουργία θυρεοειδούς, διαταραχές αρτηριακής πίεσης, αναιμία (συγγενείς αιμοσφαιρινοπάθειες), ψυχικά νοσήματα, νοσήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος, μεγάλης εκτάσεως δερματοπάθειες, παχυσαρκία (30% περισσότερο του προβλεπόμενου ιδανικού βάρους), εργαζόμενοι που παίρνουν φαρμακευτική αγωγή με διουρητικά, αναστολείς ιόντων ασβεστίου, αντιεπιληπτικά, ορμόνες και επιπλέον προσοχή σε εγκυμονούσες.
Οργανωτικά μέτρα
Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στα οργανωτικά μέτρα κατά τις ημέρες του καύσωνα, τα οποία συνίστανται:
1. Στη δημιουργία διαλειμμάτων κατάλληλης διάρκειας με τη μείωση της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων.
2. Στη διαμόρφωση κυλικείων ή άλλων χώρων κατάλληλα κλιματισμένων για ανάπαυση.
3. Στη διάθεση στους εργαζόμενους πόσιμου δροσερού νερού (10ο C-15ο C).
4. Στον προγραμματισμό των εργασιών που καταπονούν θερμικά, εκτός θερμοκρασιών αιχμών.
5. Στη μείωση της απασχόλησης σε ιδιαίτερα επιβαρυμένους θερμικά χώρους, όπως είναι τα μηχανοστάσια, χυτήρια, υαλουργίες, κεραμοποιίες, ναυπηγικές εργασίες κ.λ.π., από ώρες 12:00-15:00.
6. Στη μείωση των ιδιαίτερα βαρέων εργασιών.
Υπαίθριες εργασίες
Ειδικά, για όσους εργάζονται σε υπαίθριες εργασίες, που είναι και οι πλέον εκτεθειμένοι, πρέπει να λαμβάνονται τα εξής μέτρα:
1. Χορήγηση και χρήση κατάλληλου καλύμματος κεφαλής.
2. Χορήγηση πόσιμου δροσερού νερού (10ο C-15ο C).
3. Διαμόρφωση επιλογή σκιερού μέρους για διαλείμματα.
4. Κατασκευή στεγάστρων, όπου είναι δυνατόν, για την εκτέλεση εργασιών.
5. Προγραμματισμός των εργασιών, έτσι ώστε οι κοπιαστικότερες να γίνονται τις ώρες που οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες.
6. Μείωση της απασχόλησης σε υπαίθριες εργασίες από τις 12:00 έως τις 15:00.
Παρεμβάσεις στο μικροκλίμα του εργασιακού χώρου
Αυτές μπορούν να γίνουν:
- με απαγωγή του θερμού αέρα και των ρύπων στο πλησιέστερο δυνατό σημείο προς την πηγή δημιουργίας τους,
- με επαρκή γενικό εξαερισμό με εγκατάσταση ανεμιστήρων στα ψηλά σημεία των αιθουσών και αερισμός ζωνών εργασίας με φυγοκεντρικούς ανεμιστήρες,
- με επαρκή ανανέωση του αέρα των χώρων εργασίας, όπου απαιτείται από τις συνθήκες παραγωγής, με προσαγωγή νωπού αέρα και σύγχρονη απαγωγή του αέρα του χώρου εργασίας,
- επιθυμητή είναι η ύπαρξη κλιματισμού, όταν είναι δυνατόν.
'Αλλα τεχνικά μέτρα
Υπάρχουν πολλά τεχνικά μέτρα, τα οποία, ωστόσο, θα πρέπει να έχουν προβλεφθεί και υλοποιηθεί εγκαίρως, πριν από την εκδήλωση του καύσωνα, όπως:
1. Παρεμβάσεις στα δομικά στοιχεία των κτιρίων
- Θερμομόνωση πλάκας ή στέγης.
- Βρέξιμο πλάκας ή στέγης ή βάψιμο με λευκό ή άλλο ανακλαστικό χρώμα. Στις νότιες ή δυτικές πλευρές να τοποθετούνται αδιαφανή ή ανακλαστικά τζάμια.
- Σε μεγάλα ανοίγματα που μένουν ανοιχτά, λόγω αναγκών παραγωγικής διαδικασίας και παραμένουν ανοικτά για σημαντικά χρονικά διαστήματα να εγκαθίσταται αεροκουρτίνα ψυχρού αέρα.
2. Παρεμβάσεις σε τμήματα παραγωγικής διαδικασίας
- Μόνωση των θερμών επιφανειών, που βρίσκονται στους χώρους εργασίας (λέβητες, σωλήνες ζεστού νερού κ.λ.π).
- Αποκλεισμός με θερμομονωτικά χωρίσματα των πηγών θερμότητας και απαγωγή θερμότητας προς τον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο.