Μετά από τέσσερις ημέρες επίπονων διαπραγματεύσεων που έφθασαν πολλές φορές σε αδιέξοδο, οι ηγέτες της ΕΕ κατέληξαν σήμερα το πρωί (21/7) σε συμβιβαστική συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης και τον επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ.
Πρόκειται για ένα συμβιβασμό που «προσγειώνει» αρκετά απότομα τις προσδοκίες των χωρών του Νότου, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, καθώς «ψαλιδίζονται» σημαντικά τα ποσά που θα δοθούν ως επιχορηγήσεις (δωρεάν χρήμα) και χάνουν αρκετά σε σχέση με τις αρχικές προτάσεις Γαλλίας - Γερμανίας και Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Προηγήθηκε σκληρή μάχη ανάμεσα στις λεγόμενες «φειδωλές» χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά από τη μια πλευρά και τη Γαλλία, τη Γερμανία και τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου από την άλλη.
Η συμφωνία προβλέπει ότι την ανάκαμψη των ευρωπαϊκών θα διατεθεί πακέτο 750 δισεκατομμυρίων ευρώ υπό μορφή επιδοτήσεων και δανείων. Το ποσό αυτό θα αντληθεί με την έκδοση — για πρώτη φορά — κοινού ευρωπαϊκού χρέους. Στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της ΕΕ (2021-2027), θα εγγραφούν συνολικά κονδύλια 1,074 τρισεκ. ευρώ.
Ψαλίδισμα επιχορηγήσεων
Οι επιδοτήσεις πέφτουν στα 390 δισ. ευρώ, από το αρχικό ποσό των 500 δισ. ευρώ, (μείωση κατά 22% από την αρχική πρόταση Μέρκελ-Μακρόν) και σχεδόν εξισώνονται με τα δάνεια, που ανεβαίνουν στα 360 δισ. ευρώ. Έτσι, οι επιδοτήσεις από 66% του συνολικού πακέτου μειώνονται στο 52%, γεγονός που ενισχύει τους φόβους των κρατών του Νότου ότι η προσπάθεια ανάκαμψης μετά την πανδημία θα τις «φορτώσει» με πρόσθετο χρέος, κάτι ιδιαίτερα προβληματικό για υπερχρεωμένες χώρες, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα.
«Η συμφωνία αυτή στέλνει το ισχυρό μήνυμα ότι η Ευρώπη είναι μια δύναμη που αναλαμβάνει δράση», είπε ο πρόεδρος του Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε μετά το πέρας της συνόδου. Πρόσθεσε ότι η συμφωνία «αφορά πολύ περισσότερα πράγματα από τα χρήματα. Αφορά τους εργαζόμενους και τις οικογένειες, τις θέσεις εργασίας τους, την υγεία τους και την ευημερία τους. Πιστεύω ότι η συμφωνία αυτή θα θεωρηθεί κομβική στιγμή στο ταξίδι της Ευρώπης, αλλά και ότι θα μας εκτοξεύσει στο μέλλον».
Για μια «ιστορική ημέρα» για την Ευρώπη μίλησε ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν.
Το «Deal»
«Deal!», ανήγγειλε μέσω Twitter στις 06:31 (ώρα Ελλάδας) ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.
Το τελικό κείμενο της συμφωνίας προβλέπει ότι το ποσό που θα χορηγηθεί υπό μορφή επιχορηγήσεων και ενισχύσεων θα ανέλθει σε 390 δισεκ. ευρώ, θα είναι δηλαδή αισθητά μειωμένο σε σχέση με ό,τι προβλεπόταν αρχικά, σε μια χειρονομία κατευνασμού των λεγόμενων «φειδωλών» κυβερνήσεων (Ολλανδία, Σουηδία, Δανία, Αυστρία, συν τη Φινλανδία).
Βερολίνο και Παρίσι είχαν εισηγηθεί το ποσό αυτό να ανέλθει σε 500 δισεκατομμύρια ευρώ, με την επίκληση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης προς χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, που δέχθηκαν τα σκληρότερα πλήγματα στην Γηραιά Ήπειρο από την πανδημία του κορονοϊού.
«Έχουμε συμφωνία. Καλή συμφωνία! Με έναν προϋπολογισμό 1,074 τρισεκ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027 κι ένα σχέδιο ανάκαμψης 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, ουδέποτε η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είχε αποφασίσει να επενδύσει με τόσο φιλόδοξο τρόπο στο μέλλον», συνόψισε η βελγίδα πρωθυπουργός Σοφί Βιλμές.
Το ποσό που θα χορηγηθεί υπό μορφή ενισχύσεων ή δανείων θα αντληθεί από τις αγορές, κάτι άνευ προηγουμένου, βάσει της γαλλογερμανικής πρότασης που συνάντησε σφοδρή αντίδραση από τις «φειδωλές» χώρες. Η απόφαση επιβεβαιώνει ότι το κοινό χρέος της ΕΕ θα εκδοθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξ ονόματος των 27. Θα είναι διαθέσιμα επίσης 360 δισεκ. ευρώ για δανεισμό σε χώρες που θα τα ζητήσουν.
Σύνδεση με το κράτος Δικαίου
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανακοινώνοντας τη συμφωνία δήλωσε πως «η συμφωνία για το ταμείο ανάκαμψης και τον προϋπολογισμό αποτελούν ένα σήμα πως η Ευρώπη μπορεί να δράσει».
«Η Ευρώπη έχει την φαντασία και το θάρρος να σκέφτεται μεγαλεπήβολα, αυτή είναι μια ιστορική στιγμή για την Ευρώπη», είπε και πρόσθεσε: «Η Ευρώπη στο σύνολό της έχει τώρα μια μεγάλη πιθανότητα να βγει ισχυρότερη από την κρίση. Απόψε έγινε ένα μεγάλο βήμα προς την ανάκαμψη».
«Έχουμε τώρα νέες ροές εσόδων για την ΕΕ, που συνδέονται με την αποπληρωμές του δανεισμού για την ανάκαμψη. Ο νέος προϋπολογισμός θα τροφοδοτήσει το Ευρωπαϊκό Green Deal και την ψηφιοποίηση».
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δήλωσε πως η συμφωνία δείχνει πως τα 27 κράτη μέλη μπορούν να σταθούν ενωμένα, με κοινή πίστη στο μέλλον τους. «Αυτή η συμφωνία στέλνει ένα ισχυρό σήμα πως η Ευρώπη είναι μια δύναμη δράσης», είπε στη συνέντευξη Τύπου μετά την επίτευξη της συμφωνίας.
Είπε πως για πρώτη φορά τα χρήματα της ΕΕ θα συνδέονται με το κράτος δικαίου. Θα ελέγχεται δηλαδή αν οι χρηματοδοτούμενες χώρες τηρούν τους ευρωπαϊκούς κανόνες δικαίου.
Τόνισε ακόμη πως οι αποφάσεις που ελήφθησαν θα "μεταμορφώσουν το πρόσωπο της Ευρώπης". «Έχει να κάνει με πολλά περισσότερα από τα χρήματα. Έχει να κάνει με τους εργαζόμενους και τοις οικογένειες, τις δουλειές τους, την υγεία τους και την ευημερία τους. πιστεύω πως αυτή η συμφωνία θα θεωρηθεί ως καθοριστική στιγμή στο ταξίδι της Ευρώπης, αλλά επίσης θα μας ωθήσει στο μέλλον».
Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ δήλωσε πως η συμφωνία αποτελεί σημαντικό σήμα πως η ΕΕ μπορεί να αναλάβει κοινή δράση, ενώ ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν είπε πως τα συμπεράσματα της συνόδου είναι «πραγματικά ιστορικά». «Υπήρξαν δυσκολίες στις διαπραγματεύσεις, αλλά είμαι πεπεισμένος πως το σχέδιο ανάκαμψής μας και ο προϋπολογισμός μπορούν να ανταποκριθούν στην πρόκληση της κρίσης της Covid».