Η ανάκαμψη της οικονομίας εδραιώνεται και ισχυροποιείται, οι δημοσιονομικές επιδόσεις κρίνονται θετικές και όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, καταδεικνύουν ότι το 2018 θα κλείσει με τον υψηλότερο ρυθμό μεγέθυνσης της τελευταίας δεκαετίας. Αυτό επισημαίνει ανάλυση του Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, που δημοσιεύεται στο τελευταίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων, όπου καταγράφονται και οι κίνδυνοι που μπορούν να «εκτροχιάσουν» την αναπτυξιακή πορεία της χώρας.
Η εδραίωση της ανάκαμψης αποτυπώνεται από την άνοδο του πραγματικού ΑΕΠ, που αυξήθηκε με ρυθμό 1,8% σε ετήσια βάση και κατά 2,2% σε επίπεδο εξαμήνου.
Βασικό εργαλείο ανάπτυξης αποδείχθηκαν εκ νέου οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, που παρουσίασαν άνοδο κατά 9,4% σε ετήσια βάση το β’ τρίμηνο του 2018. Ειδικότερα, οι εξαγωγές αγαθών, αυξήθηκαν κατά 7,2% και των υπηρεσιών κατά 12,2%. Οι επενδύσεις από την άλλη, εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από υψηλή μεταβλητότητα, με τον Προϋπολογισμό, ωστόσο, να προβλέπει ετήσια αύξησή τους κατά +11,9%.
Από την πλευρά της προσφοράς, η μεγέθυνση της οικονομίας κατά το α’ και β΄ τρίμηνο του 2018 αντανακλάται στην αύξηση της προστιθέμενης αξίας του συνόλου των κλάδων της οικονομίας. Ειδικότερα η βιομηχανική παραγωγή, η οποία καταγράφει υψηλούς ρυθμούς μεγέθυνσης για δώδεκα διαδοχικά τρίμηνα, αυξήθηκε σημαντικά το β’ τρίμηνο του 2018 (+4,1%), ενώ θετικά κινήθηκε την αντίστοιχη περίοδο ο Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής και ο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) στη μεταποίηση. Οι τελευταίοι παρουσίασαν θετική εξέλιξη και κατά τον Ιούλιο και Αύγουστο του 2018 γεγονός που καθιστά πιθανή την θετική απόδοση του κλάδου και κατά το γ’ τρίμηνο.
Επίσης σύμφωνα με το 8ο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ:
- Η απασχόληση αυξήθηκε κατά 2,3% (σε ετήσια βάση) τον Αύγουστο του 2018 και το εποχικά διορθωμένο ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε στο 18,9% έναντι 20,8% τον Αύγουστο του 2017 και 19,1% τον προηγούμενο μήνα.
- Η ιδιωτική κατανάλωση αυξήθηκε κατά 1,0% σε ετήσια βάση το β’ τρίμηνο του 2018, συμβάλλοντας στην αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες, συνέπεια της αύξησης της απασχόλησης και του ακαθάριστου (ονομαστικού) διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών κατά 3,3% σε ετήσια βάση.
- Η εισοδηματική ανισότητα υποχώρησε το 2017 [έτος αναφοράς 2016]. Ο δείκτης άνισης κατανομής εισοδήματος (συντελεστής Gini) μειώθηκε κατά 0,9 π. μ. από 34,3 το 2016 σε 33,4 το 2017. (0=ισότητα, 1=ανισότητα).
- Το 2017 ο πληθυσμός της χώρας που βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις διαμορφώθηκε στο χαμηλότερο ποσοστό από την έναρξη της κρίσης (20,2%) καταγράφοντας πτώση 1,0 ποσοστιαίας μονάδας σε σύγκριση με το 2016.
- Η παιδική φτώχεια κατέγραψε τη μεγαλύτερη μείωση κατά 1,8 ποσοστιαίες μονάδες (από 26,3% το 2016 σε 24,5% το 2017) πλησιάζοντας τα προ κρίσης επίπεδα.
- Τη μεγαλύτερη μείωση του κινδύνου φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις παρουσιάζουν τα νοικοκυριά με δύο ενήλικες με τουλάχιστον τρία εξαρτώμενα παιδιά (-7,8 π. μ.), τα μονοπρόσωπα νοικοκυριά (άνδρες) (-2,3 π. μ.), τα νοικοκυριά με δύο ενήλικες κάτω των 65 χωρίς εξαρτώμενα παιδιά (-2,1 π. μ.), οι δύο ενήλικες με ένα εξαρτώμενο παιδί (-1,7 π. μ.), οι δύο ενήλικες ή περισσότεροι με εξαρτώμενα παιδιά (-1,3 π. μ.).
- Κατά 0,9 π. μ. μειώθηκε το ποσοστό φτώχειας σε μονοπρόσωπα νοικοκυριά ηλικίας 65+, στα μονογονεϊκά νοικοκυριά με τουλάχιστον ένα εξαρτώμενο παιδί και στα νοικοκυριά με τρεις ή περισσότερους ενήλικες με εξαρτώμενα παιδιά.
- Ο κίνδυνος φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις για τους εργαζόμενους με μερική απασχόληση μειώθηκε κατά 2,8 π. μ. σε σχέση με το 2016 και στους εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης κατά 1,0 π. μ.
- Το ποσοστό του πληθυσμού που αντιμετωπίζει υλικές στερήσεις μειώθηκε για πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης κατά 1,3 ποσοστιαίες μονάδες. Με βάση τις ηλικιακές κατηγορίες τη μεγαλύτερη υποχώρηση παρουσίασε στα παιδιά (0-17 ετών) κατά 2,9 ποσοστιαίες μονάδες, ακολουθεί η ηλικιακή ομάδα 18-64 ετών με μείωση 1,6 ποσοστιαίων μονάδων, ενώ στην ηλικιακή ομάδα των 65+ αυξήθηκε ελαφρώς κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες.
- Ο δείκτης κατανομής εισοδήματος S80/S20 διαμορφώθηκε το 2017 για το σύνολο του πληθυσμού στο 6,1, μειωμένος κατά 0,5 μονάδες σε σχέση με το 2016.
Θετικές εξελίξεις και κίνδυνοι
H ενδυνάμωση των τάσεων προστατευτισμού στο διεθνές εμπόριο τείνει να κυριαρχεί μεταξύ των εξωτερικών αρνητικών παραγόντων, ενώ οι εξελίξεις σε Ιταλία και Τουρκία εξακολουθούν να αποτελούν δυνητικές πηγές κινδύνου. Έτσι, ενώ το 2018 αποτελεί το έκτο έτος συνεχούς μεγέθυνσης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί το 2019 και το 2020, η δυναμική της μεγέθυνσης προβλέπεται να είναι ελαφρώς πιο ήπια (Autumn Forecasts, EC, 2018). Με ανάλογο τρόπο αναμένεται να επηρεαστεί η Ευρωζώνη αλλά και η παγκόσμια οικονομία.
Η τρέχουσα συγκυρία χαρακτηρίζεται από ευνοϊκές εξελίξεις για την Ελλάδα στην οικονομία, τα δημόσια οικονομικά, αλλά και σε μια σειρά κρίσιμων κοινωνικών δεικτών. Παράλληλα, στο χρηματοπιστωτικό τομέα οι συνθήκες ρευστότητας των πιστωτικών ιδρυμάτων βελτιώνονται καθώς αυξάνονται οι εισροές καταθέσεων τόσο από τα νοικοκυριά όσο και από τις επιχειρήσεις, οι τράπεζες έχουν απεξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τον ELA, οι διατραπεζικές συναλλαγές αυξάνονται ενώ σταδιακά χαλαρώνουν οι περιορισμοί στην ανάληψη μετρητών και στη μεταφορά κεφαλαίων.
Ωστόσο, αν και οι νομοθετικές πρωτοβουλίες και η σύσταση ρυθμιστικού πλαισίου για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων παρουσιάζει θετικά αποτελέσματα έως τώρα, το ύψος των αποθεμάτων τους και ο τρόπος διαχείρισής τους εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση για το επόμενο διάστημα τόσο από τη σκοπιά της εξυγίανσης των μεγεθών των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων όσο και από τη διαφύλαξη κι ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.