Με στρατηγικό στόχο να εγκριθεί από τις Βρυξέλλες μια παρέμβαση στην ενεργειακή αγορά που θα ρίξει την τιμή του ρεύματος στα επίπεδα όπου βρισκόταν το πρώτο εξάμηνο του 2021, δηλαδή πριν αρχίσει το ξέφρενο ράλι των τιμών, η κυβέρνηση μπαίνει σε δύσκολες διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για να εξασφαλίσει έγκριση της παρέμβασης στην αγορά, ακολουθώντας τα βήματα της Ισπανίας και της Πορτογαλίας.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση επιδιώκει με τα μέτρα που θα λάβει να επαναφέρει τη μέση τιμή της λιανικής στο επίπεδο των 0,15 ευρώ, όπου βρισκόταν το α' εξάμηνο του 2021, με μια μείωση της τάξεως του 40% σε σχέση με τα επίπεδα τιμών των αρχών του τρέχοντος έτους.
Το πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει το υπουργείο Ενέργειας, που αρχίζει εξ αποστάσεως διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι ότι η χονδρική αγορά του ρεύματος αποτελεί μια από τις κοινές αγορές της Ευρώπης και κάθε παρέμβαση προϋποθέτει την έγκριση της Κομισιόν.
Ήδη, Επιτροπή έχει λάβει εντολή από τους ηγέτες της Ε.Ε., στη σύνοδο κορυφής της 25ης Μαρτίου, να παρουσιάσει τον Μάιο την αξιολόγηση όλων των προτάσεων που έχουν συζητηθεί ως τώρα για παρεμβάσεις στην αγορά, όπως η επιβολή πλαφόν στις τιμές φυσικού αερίου που χρησιμοποιούνται για ηλεκτροπαραγωγή και η αλλαγή του τρόπου υπολογισμού της τιμής χονδρικής, ώστε να αποσυνδεθεί από το φυσικό αέριο.
Παράλληλα με αυτή την ευρωπαϊκή συζήτηση, η κυβέρνηση προσπαθεί να φέρει σε στάδιο ωρίμανσης τις διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν για μια ελληνική παρέμβαση στην αγορά, ώστε να μην χαθεί χρόνος και να εφαρμοσθούν τα μέτρα από τον Ιούλιο. Άλλωστε, ακόμη και η Ισπανία και η Πορτογαλία, που απείλησαν με βέτο στη σύνοδο της 25ης Μαρτίου και εξασφάλισαν μια πολιτική έγκριση για να λάβουν εθνικά μέτρα, χρειάσθηκαν ένα μήνα ακόμη συζητήσεων με την Κομισιόν για να καταλήξουν σε μια συμφωνία.
Το μοντέλο της Ισπανίας, ενδεχομένως με κάποιες παραλλαγές, θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση και για την ελληνική παρέμβαση. Οι δύο χώρες της Ιβηρικής συμφώνησαν με την Κομισιόν για την επιβολή ενός πλαφόν 50 ευρώ/μεγαβατώρα στην τιμή του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στην ηλεκτροπαραγωγή, ώστε να μειωθεί η τιμή χονδρικής του ρεύματος. Οι δύο χώρες είχαν προτείνει να τεθεί το πλαφόν στα 30 ευρώ, αλλά η διαπραγμάτευση με τις Βρυξέλλες το ανέβασε στα 50.
Η Αθήνα έχει επεξεργασθεί ένα σχέδιο που θα είναι πολύ πιο δύσκολο να εγκριθεί, καθώς προβλέπει επιβολή πλαφόν στη χονδρική τιμή με παράλληλη επιδότηση του φυσικού αερίου για την παραγωγή ρεύματος. Για να αποφευχθεί το πλαφόν στη χονδρική, που είναι μια «βαριά» παρέμβαση και θα είναι δύσκολο να εγκριθεί από την Κομισιόν, η συζήτηση θα μπορούσε να καταλήξει σε αντιγραφή του ιβηρικού μοντέλου.
Παράλληλα με τις παρεμβάσεις για το φυσικό αέριο και τη χονδρική τιμή, η κυβέρνηση κρατά ανοικτό το ενδεχόμενο να συνεχίσει τις επιδοτήσεις στους καταναλωτές, αν αυτό είναι απαραίτητο για να διασφαλισθεί ότι η συνολική μείωση θα φθάσει το επιδιωκόμενο ποσοστό του 40%.
Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση θα χρειασθεί να συζητήσει το θέμα και με τους Θεσμούς, στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας της οικονομίας, καθώς υπολογίζεται ότι το κόστος των παρεμβάσεων για ένα χρόνο θα φθάσει τα 4 δισ. ευρώ και θα επιβαρύνει το έλλειμμα όχι μόνο για το 2022, αλλά και για το 2023, όπου έχει τεθεί στόχος επανόδου σε πρωτογενές πλεόνασμα.
Πόσο ωφέλησαν τους καταναλωτές οι επιδοτήσεις
Οι επιδοτήσεις που δόθηκαν ήδη στους καταναλωτές για τη μείωση των βαρών από τους λογαριασμούς ρεύματος μείωσαν έως 30% τις τιμές, σε σχέση με το επίπεδο όπου θα βρίσκονταν χωρίς τις επιδοτήσεις, σύμφωνα με ανάλυση που δημοσίευσε η ερευνητική εταιρεία vaasaETT, η οποία παρέχει στοιχεία και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Όπως αναφέρει, η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που εισήγαγαν έκτακτα μέτρα προστασίας των νοικοκυριών, επιδοτώντας τους λογαριασμούς του ρεύματος, ανάλογα με το επίπεδο της κατανάλωσης. Τον Σπτέμβριο, δόθηκαν 30 €/MWh για τις πρώτες 300 kWh κατανάλωσης, ποσό που αυξήθηκε στα 60 €/MWh τον Οκτώβριο, 130 €/MWh τον Νοέμβριο και 165 €/MWh τον Δεκέμβριο. Τον Ιανουάριο η επιδότηση περιορίσθηκε μόνο στις κύριες κατοικίες. Το μέτρο οδήγησε σε μείωση της τελικής τιμής από 12% τον Σεπτέμβριο, έως και κατά 30% τους επόμενους μήνες.
Στο γράφημα φαίνεται πώς σταδιακά οι επιδοτήσεις επηρέασαν όλο και περισσότερο την τελική τιμή και πόσο υψηλότερη θα ήταν χωρίς τις επιδοτήσεις (κίτρινη γραμμή).
Στα ύψη οι ανατιμήσεις στο ρεύμα
Πάντως, σύμφωνα με την Capital Economics, παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί από την κυβέρνηση, στην Ελλάδα οι αυξήσεις τιμών του ρεύματος είναι κατά πολύ υψηλότερες από τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής τους έχει φθάσει το 80% το τελευταίο διάστημα, ενώ στην ευρωζώνη δεν ξεπερνά το 50%.
Οι αυξήσεις στο ρεύμα σε ευρωζώνη και Ελλάδα
Το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο αντιπροσωπεύουν υψηλότερο μερίδιο του μείγματος ηλεκτρικής ενέργειας της Ελλάδας, συγκριτικά με την ευρωζώνη συνολικά, υπογραμμίζει η Capital Economics, κάτι που σημαίνει ότι ηλεκτρική ενέργεια και η ο συνολικός πληθωρισμός στην Ελλάδα είναι πλέον πάνω από τα επίπεδα της ευρωζώνης.
Οι υψηλές τιμές ενέργειας εκτιμάται από την ερευνητική εταιρεία ότι θα οδηγήσουν σε μείωση της κατανάλωσης το επόμενο διάστημα, καθώς έχουν συμπιέσει τα πραγματικά εισοδήματα και οδήγησαν την καταναλωτική εμπιστοσύνη υποχώρησε σε χαμηλό 17 μηνών τον Μάρτιο.