Δεν θα είναι τελικά τόσο... αυτόματες, όσο είχε αναγγείλει το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, οι ρυθμίσεις οφειλών μέσω του Εξωδικαστικού Μηχανισμού για τους ευάλωτους οφειλέτες, όπως προκύπτει από το κείμενο του σχετικού νομοσχεδίου που δόθηκε σε διαβούλευσης. Επίσης, το νομοσχέδιο προσθέτει «ψιλά γράμματα» που μπορεί να εμποδίσουν έναν ευάλωτο οφειλέτη να μεταβιβάσει το σπίτι του στον φορέα απόκτησης κατοικιών για να αποφύγει την έξωση.
Κατά την παρουσίαση του νέου νομοσχεδίου, τον περασμένο μήνα, το υπουργείο είχε αναγγείλει μια σημαντική τροποποίηση στον νόμο για τον Εξωδικαστικό, η οποία θα ευνοούσε τους ευάλωτους για να ρυθμίσουν τα χρέη, ακόμη και αν δεν συμφωνούν με τη ρύθμιση τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης δανείων.
Όπως είχε αναφερθεί τότε, η πρόταση αναδιάρθρωσης του χρέους των ευάλωτων οφειλετών (για τους οποίους έχει εκδοθεί η σχετική βεβαίωση), όπως προκύπτει από την εφαρμογή του υπολογιστικού εργαλείου του εξωδικαστικού θα γίνεται αυτόματα και υποχρεωτικά αποδεκτή από το σύνολο των πιστωτών (τράπεζες και Δημόσιο).
Μόνο σε μία περίπτωση, όπως είχε τονισθεί τότε, θα μπορούν οι πιστωτές να αμφισβητήσουν την αυτόματη ρύθμιση οφειλών, προσφεύγοντας στα δικαστήρια: εφόσον διαθέτουν στοιχεία ότι παράμετροι της αίτησης δεν είναι αληθινές (π.χ. αν ο οφειλέτης δεν είναι στην πραγματικότητα ευάλωτος).
Όμως, αποδεικνύεται από πλήρες κείμενο του νομοσχεδίου που δόθηκε σε διαβούλευση σήμερα, ότι έχει προστεθεί μια... ρήτρα προστασίας των τραπεζών και των εταιρειών διαχείρισης δανείων, η οποία μπορεί να ανατρέψει πολλές από τις ρυθμίσεις που θα προκύψουν με τη διαδικασία του Εξωδικαστικού Μηχανισμού.
Όπως αναφέρει το νομοσχέδιο, «η άσκηση ανακοπής κατά της πρότασης ρύθμισης επιτρέπεται εντός είκοσι (20) ημερών από την εξαγωγή της πρότασης ρύθμισης, ενώπιον του κατά τόπον αρμόδιου Ειρηνοδικείου. Λόγοι της ανακοπής είναι αποκλειστικά:
α) η ανακρίβεια των στοιχείων που έχει υποβάλει ο οφειλέτης, και
β) η μειωμένη ικανοποίηση της απαίτησης του πιστωτή σε σχέση με την ικανοποίηση που θα προέκυπτε από την ολοκλήρωση της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης».
Η δεύτερη περίπτωση, που δίνει στους χρηματοδοτικούς φορείς τη δυνατότητα να προσβάλλουν τη ρύθμιση χρέους ενός ευάλωτου δανειολήπτη, είναι κατεξοχήν μια προστατευτική ρύθμιση για τράπεζες και servicers, που μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα και να οδηγήσει σε αδιέξοδο οφειλέτες που είναι πράγματι ευάλωτοι.
Για έναν οφειλέτη με πολύ χαμηλό εισόδημα έως (7.000 ευρώ συν 3.500 ευρώ για κάθε ανήλικο τέκνο με ανώτατο όριο 21.000 ευρώ προβλέπει ο ορισμός του ευάλωτου), ο οποίος έχει και μια κατοικία, ο αλγόριθμος του Εξωδικαστικού είναι πολύ πιθανό να καταλήξει σε μια ρύθμιση για ποσό χαμηλότερο από την εμπορική αξία του ακινήτου.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, το... όνειρο της αυτόματης ρύθμισης θα μένει ανεκπλήρωτο, αφού ο χρηματοδοτικός φορέας θα προσφεύγει στο δικαστήριο και απλώς θα πρέπει να αποδεικνύει ότι μπορεί να εισπράξει περισσότερα αν βγάλει την κατοικία στο σφυρί, αντί να ρυθμίσει το χρέος με τον Εξωδικαστικό. Είναι μια ρύθμιση που προστέθηκε προφανώς υπό την πίεση των χρηματοδοτικών φορέων και θα αποδειχθεί μεγάλο εμπόδιο για πολλούς ευάλωτους, όπως εκτιμούν νομικοί.
Η παγίδα των πολεοδομικών παραβάσεων
Μια άλλη ρύθμιση του νομοσχεδίου που θα δημιουργήσει δυσάρεστες εκπλήξεις σε ευάλωτους δανειολήπτες είναι αυτή που δεν θα επιτρέψει σε όσους έχουν κατοικίες με πολεοδομικές παραβάσεις να αποφύγουν τον πλειστηριασμό και την έξωση, μεταβιβάζοντας την κατοικία τους στον υπό ίδρυση φορέα απόκτησης κατοικιών.
Όπως προβλέπει το νομοσχέδιο, πριν να περάσει στον φορέα απόκτησης κατοικιών το σπίτι ενός ευάλωτου δανειολήπτη, θα πρέπει να γίνεται έλεγχος από μηχανικό και αν διαπιστώνεται ότι υπάρχουν σοβαρές πολεοδομικές παραβάσεις ο φορέας δεν θα αποκτά το ακίνητο και ο ευάλωτος οφειλέτης θα οδηγείται σε έξωση.
Ειδικότερα, το νομοσχέδιο αναφέρει ότι:
Σε περίπτωση που ευάλωτος οφειλέτης κηρυχθεί σε πτώχευση, ή σε περίπτωση που σε βάρος της κύριας κατοικίας του ευάλωτου οφειλέτη επισπεύδεται αναγκαστική εκτέλεση από ενυπόθηκο ή προσημειούχο πιστωτή, ο ευάλωτος οφειλέτης μπορεί να υποβάλει αίτημα μεταβίβασης ή μίσθωσης της κύριας κατοικίας του σε φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης. Το αίτημα περιλαμβάνει και τη χορήγηση συναίνεσης από τον ευάλωτο οφειλέτη στη διενέργεια αυτοψίας της κύριας κατοικίας του, εκ μέρους πιστοποιημένου εκτιμητή που ορίζεται από τον φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης.
Ο φορέας απόκτησης και επαναμίσθωσης απορρίπτει το αίτημα για την απόκτηση της κύριας κατοικίας του ευάλωτου οφειλέτη, εφόσον η έκθεση αυτοψίας του μηχανικού διαπιστώνει την ύπαρξη αυθαιρέτων κατασκευών ή αυθαίρετων χρήσεων στη συγκεκριμένη κύρια κατοικία, οι οποίες οδηγούν σε απαγόρευση μεταβίβασης και δεν μπορούν να τακτοποιηθούν, ή για την τακτοποίησή τους απαιτείται η συναίνεση συγκυρίων εξ αδιαιρέτου σε οριζόντια ή κάθετη ιδιοκτησία.