Οι κυβερνητικοί πανηγυρισμοί τον Αύγουστο του ’22 για την έξοδο από τα μνημόνια, σταμάτησαν στην πόρτα των δήμων όλης της χώρας. Οι 332 δήμοι, τελούν υπό το πλήρες μνημονιακό καθεστώς, που τους επιβλήθηκε με σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων στα οικονομικά τους, στη στελέχωση τους, στην λειτουργία τους, με ανυπολόγιστες συνέπειες στην βασική τους αποστολή: να βελτιώνουν την ζωή των δημοτών τους, να εκσυγχρονίζουν και να εξανθρωπίζουν τις πόλεις τους.
Έτσι, μπορεί τα μνημόνια όπως λέει η κυβέρνηση να έφυγαν, αλλά παραμένουν σε ισχύ οι δύο βασικοί νόμοι που οδηγούν πλέον τους δήμους σε αδιέξοδο:
Ο Νόμος του 2012, που ουσιαστικά ανέτρεψε όλο το καθεστώς που ρύθμιζε τα οικονομικά των δήμων και προσδιόριζε τα έσοδα τους από τον κρατικό προϋπολογισμό, με αποτέλεσμα οι κεντρικοί Αυτοτελείς τους Πόροι, να μειωθούν περίπου κατά 80%. Ο νόμος παραμένει μέχρι σήμερα σε ισχύ. Έτσι ενώ το 2024 οι πόροι των δήμων από τον κρατικό προϋπολογισμό, θα έπρεπε – με βάση το νόμο 3852 – να είναι 7,5 δισ. ευρώ, είναι μόλις 1,5 δισ. ευρώ.
Ένα χρόνο αργότερα, το 2013, "πάγωσαν" οι προσλήψεις μόνιμου προσωπικού στους δήμους, ρύθμιση που παραμένει σε ισχύ μέχρι και σήμερα. Με τους πιο συντηρητικούς υπολογισμούς οι δήμοι έχουν χάσει το 20% των εργαζομένων τους, ποσοστό που οι συνδικαλιστικοί φορείς των εργαζομένων εκτιμούν ότι ανέρχεται στο 40-45%.
Η απόφαση δείχνει ειλημμένη: Η κυβέρνηση, παρά τους ύμνους στους αποκεντρωμένους θεσμούς, όχι μόνο δεν κατάργησε τους μνημονιακούς περιορισμούς, αλλά θεσμοθέτησε και νέες ρυθμίσεις που οδηγούν στον οικονομικό στραγγαλισμό των δήμων και στην πλήρη απαξίωση του θεσμού.
Όπως για παράδειγμα τον αποκλεισμό των δήμων από τα έσοδα του τέλους ανθεκτικότητας, την επιβολή άμεσης καταβολής – και αναδρομικά - του τέλους ταφής των απορριμμάτων, συνολικού ύψους 240 εκατ. ευρώ για το 2024, ενώ δεν έχει καλύψει το κόστος που προκύπτει από τις αυξήσεις σε μισθούς και επιδόματα των εργαζομένων που αποφασίστηκαν τον τελευταίο χρόνο.
Επιπρόσθετα, προκλητικά ακυρώνει ουσιαστικά κάθε πρωτοβουλία των δήμων που επιχειρεί να παρέμβει σε θέματα αιχμής για τους δημότες, όπως για παράδειγμα είναι η ενέργεια.
Πολλοί δήμοι, όπως ο δήμος της Αθήνας, έχουμε προχωρήσει στην δημιουργία σχημάτων που θα μας επέτρεπαν να προσφέρουμε στους δημότες μας πράσινη, οικονομική ενέργεια. Όμως αυτό προσκρούει στην κυβερνητική απόφαση, που ουσιαστικά αποκλείει την πρόσβαση των δήμων στο ηλεκτρικό δίκτυο, καθώς προτεραιότητα δόθηκε στους μεγαλοπαραγωγούς, που δεν έχουν στόχο το κοινωνικό έργο, αλλά την αύξηση των υπερκερδών τους.
Αν αυτή, την εχθρική στάση της κυβέρνησης απέναντι στους δήμους δεν καταφέρουμε να την ανακόψουμε το συντομότερο, θα έχει καταστροφικές συνέπειες στην καθημερινότητα των δημοτών μας.
Αυτές οι κυβερνητικές επιλογές έχουν κοινό παρονομαστή μια κεντρική πολιτική, εξυπηρέτησης των συμφερόντων των λίγων σε βάρος των συμφερόντων των πολλών.
Αυτή η πολιτική επιχειρεί να οδηγήσει στην καρτελοποίηση, βασικές δημοτικές υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα η καθαριότητα, όσον αφορά στους δήμους, ή στην διαχείριση του νερού όσον αφορά στις περιφέρειες. Οδηγεί δημοτικές υπηρεσίες στα χέρια ιδιωτών, αυξάνοντας το κόστος τους, και επιχειρεί να δημιουργήσει νέες ομηρίες για τους πολίτες, του τύπου "πράσινα, κόκκινα, κίτρινα τιμολόγια", όπως έγινε στον τομέα της ενέργειας.
Σε αυτή την πορεία οι αιρετοί στους δήμους, δεν μπορούμε και δεν είμαστε παρατηρητές. Τους τελευταίους μήνες πολλές φορές, εγώ προσωπικά αλλά και το κεντρικό όργανο των δήμων, η ΚΕΔΕ, έχουμε σημάνει συναγερμό για το που οδηγούνται τα πράγματα.
Έχουμε επισημάνει στους αρμόδιους κυβερνητικούς φορείς, στους υπουργούς, τον κίνδυνο ο δήμοι να οδηγηθούν σε πλήρες αδιέξοδο. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στο περιβόητο συγκεντρωτικό, επιτελικό κράτος να λειτουργήσει ως οδοστρωτήρας στον αποκεντρωμένο θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Αυτή την βδομάδα η Ελλάδα γιόρτασε τα 50 χρόνια αποκατάστασης της Δημοκρατίας και ο Κυριάκος Μητσοτάκης από το βήμα της Βουλής υποσχόταν την σύγκλιση με την Ευρώπη.
Δυστυχώς βαδίζουμε σε αντίθετη κατεύθυνση. Η Ελλάδα ελάχιστα κοινά έχει με την Ευρώπη των πόλεων, των περιφερειών, των αποκεντρωμένων θεσμών. Το χειρότερο είναι ότι δεν βρίσκεται καν στον δρόμο για να αρχίσει να κλείνει την ψαλίδα.
Οι δήμοι στις αναπτυγμένες ευρωπαϊκές πόλεις σχεδιάζουν και υλοποιούν το μέλλον τους, και εμείς παλεύουμε μήνες για να αποκαταστήσουμε την κυκλοφορία σε ένα δρόμο της πόλης μας ή για να κρατήσουμε λειτουργικές τις υπηρεσίες καθαριότητας και τα σχολεία ανθρώπινα για τα παιδιά μας.
Η αλήθεια είναι ότι οι δήμοι έχουν χορτάσει από υποσχέσεις και ωραία λόγια. Ήρθε η ώρα των έργων, για όλους…
Άρθρο του δημάρχου Αθηναίων Χάρη Δούκα στην Εφημερίδα των Συντακτών
