Χτυπάει «κόκκινο» η απαισιοδοξία των ελληνικών νοικοκυριών, που βρίσκονται σε εντελώς διαφορετικό μήκος κύματος από τα νοικοκυριά άλλων χωρών της ευρωζώνης. Είναι χαρακτηριστικό ότι, έχοντας «καεί» από τον πληθωρισμό της τελευταίας τριετίας, τα ελληνικά νοικοκυριά εξακολουθούν να φοβούνται μια «έκρηξη» ανατιμήσεων στην αγορά μέσα στον επόμενο χρόνο, που θα οδηγούσε σε διψήφιο ποσοστό τον πληθωρισμό.
Παρότι ο πληθωρισμός και στην Ελλάδα έχει μπει σε τροχιά μείωσης, με τον εναρμονισμένο δείκτη να έχει πέσει στο 3,3% τον Αύγουστο, οι Έλληνες καταναλωτές που συμμετείχαν στην έρευνα της ΕΚΤ για τις πληθωριστικές προσδοκίες δήλωσαν ότι περιμένουν μέσα στο προσεχές 12μηνο να αυξηθεί ο πληθωρισμός στο 10%. Πρόκειται για μια αύξηση κατά 0,1%, καθώς η Τράπεζα της Ελλάδος επισημαίνει στο νέο Inflation Monitor ότι τον προηγούμενο μήνα η «πρόβλεψη» των καταναλωτών ήταν για πληθωρισμό 9,9%.
Εντελώς διαφορετική είναι η εικόνα που διαμορφώνεται κατά μέσον όρο στην ευρωζώνη, καθώς οι καταναλωτές βλέπουν τον πληθωρισμό στο 2,7% σε 12μηνη βάση, από 2,8% στην προηγούμενη έρευνα της ΕΚΤ. Σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα (τριετίας) τα ελληνικά νοικοκυριά προβλέπουν επίσης πολύ υψηλό πληθωρισμό, 8,1%, έναντι μόλις 2,3% για τα νοικοκυριά της ευρωζώνης.
Οι πληθωριστικές προσδοκίες είναι μια παράμετρος που έχει ενσωματωθεί πλέον στους υπολογισμούς της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό και τη διαμόρφωση της νομισματικής πολιτικής. Όπως έχει εξηγήσει η ΕΚΤ, «οι προσδοκίες όλων για τον πληθωρισμό είναι σημαντικές. Γι’ αυτό οι κεντρικές τράπεζες καταβάλλουν σημαντικές προσπάθειες για να αποκτήσουν μια καλύτερη εικόνα του πώς αυτές οι διαφορετικές ομάδες ανθρώπων περιμένουν ότι θα εξελιχθούν οι τιμές.
Αυτό μας βοηθά να λαμβάνουμε πιο τεκμηριωμένες αποφάσεις. Στην ΕΚΤ, για παράδειγμα, διενεργούμε μια νέα έρευνα στο πλαίσιο της οποίας ζητούμε τη γνώμη των πολιτών για τον πληθωρισμό και για διάφορους τομείς της οικονομίας. Οι πληροφορίες αυτές ενσωματώνονται στην ανάλυσή μας και, τελικά, στις ενέργειές μας».
Οι υπερβολικά απαισιόδοξες προβλέψεις των ελληνικών νοικοκυριών για τις τιμές στην αγορά είναι αποτέλεσμα της απαισιοδοξίας τους για την οικονομική τους κατάσταση, αλλά και για την κατάσταση της οικονομίας, όπως έχει εξηγήσει στο παρελθόν η Τράπεζα της Ελλάδος.
Παρότι οι μακροοικονομικοί δείκτες κινούνται στη σωστή κατεύθυνση (σχετικά υψηλή ανάπτυξη, μείωση της ανεργίας κ.α.) το γεγονός ότι το πραγματικό εισόδημα των νοικοκυριών μένει στάσιμο ή μειώνεται, εξαιτίας του υψηλού πληθωρισμού, φαίνεται ότι αποτελεί τον κύριο παράγοντα που οδηγεί σε άκρα απαισιοδοξία τα ελληνικά νοικοκυριά.
Οι πιο απαισιόδοξοι στην Ευρώπη
Αυτό αποτυπώνεται με πολύ σαφή τρόπο και στην τελευταία έρευνα οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ, για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου καταγράφεται σημαντική εξασθένιση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και απαισιοδοξία των νοικοκυριών για τα οικονομικά τους.
Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης εξασθένισε έντονα τον Σεπτέμβριο και διαμορφώθηκε στις -51,3 μονάδες, έναντι -43,9 μονάδες τον Ιούλιο, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ. Και αυτόν τον μήνα οι Έλληνες καταναλωτές εμφανίζονται ως οι περισσότερο απαισιόδοξοι στην ΕΕ, με διαφορά από τους επόμενους, με τους καταναλωτές στην Εσθονία με επίπεδο δείκτη –33,2 και την Σλοβενία (-27,3) να ακολουθούν.
Σημειώνονται ήπιες αρνητικές μεταβολές προσδοκιών για την οικονομική τους κατάσταση, ενώ παράλληλα παρατηρείται μικρή επιδείνωση στην πρόθεση για μείζονες αγορές. Η θερινή περίοδος ολοκληρώνεται με ικανοποιητικά αποτελέσματα στον τουρισμό και αρκετά θετικά πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα σε άλλους διάφορους κλάδους της οικονομίας.
Ωστόσο, ο πληθωρισμός εμμένει και εξακολουθεί να επηρεάζει αρνητικά την καταναλωτική εμπιστοσύνη, με το ζήτημα της ακρίβειας να ανησυχεί έντονα τους πολίτες. Αναλυτικά, καταγράφονται:
- Επιδείνωση στις εκτιμήσεις των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών τους τελευταίους 12 μήνες: Οι αρνητικές εκτιμήσεις των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού τους τους προηγούμενους 12 μήνες ενισχύθηκαν ελαφρά, στις -52,2 μονάδες (έναντι -44,5). Το 67% (από 60%) των νοικοκυριών εκτίμησε ελαφρά ή αισθητή επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης, ενώ το 2% θεωρεί πως επήλθε μικρή βελτίωση. Οι αντίστοιχοι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις -9,7 και -10,5 μονάδες αντίστοιχα.
- Ήπια απαισιόδοξες οι προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών: Οι προβλέψεις των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού τους τους προσεχείς 12 μήνες εξασθένισαν ήπια τον Σεπτέμβριο, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις -48,9 (από -40,1) μονάδες τον Ιούλιο. Το 63% (από 54%) των νοικοκυριών αναμένει ελαφρά ή αισθητή επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης, ενώ το 4% προβλέπει μικρή βελτίωση. Οι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις -2,0 και -2,9 μονάδες αντίστοιχα.
- Πιο απαισιόδοξες και οι προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση της χώρας. Ο αρνητικός δείκτης των προβλέψεων των νοικοκυριών για την οικονομική κατάσταση της χώρας τους το προσεχές 12-μηνο παρουσίασε μικρή ενίσχυση τον Σεπτέμβριο και διαμορφώθηκε στις -55,6 (από –45,7) μονάδες. Το 72% (από 63%) των καταναλωτών προέβλεψε ελαφρά ή αισθητή επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας, έναντι του 17% το οποίο αναμένει σταθερότητα. Οι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις -20,8 και -22,3 μονάδες αντίστοιχα.