Τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών (CBDCs) αναμένεται να γίνουν πραγματικότητα μέσα στην επόμενη δεκαετία και σε όρους γεωπολιτικής να φέρουν τα πάνω κάτω, παρακάμπτοντας στις διεθνείς συναλλαγές το κραταιό δολάριο και το ευρώ, δημιουργώντας νέες δυνατότητες αλλά και κινδύνους.
Αυτό επισήμανε η Μαρία Δεμερτζή του ινστιτούτου Bruegel κατά την ομιλία της την Τρίτη με θέμα Ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών: Η προστιθέμενη αξία και η περίπτωση του ευρώ" στο «34th Greek Economic Summit (GES2023)- Fostering a sustainable economic future amidst global challenges».
"Τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών θα αποτελέσουν πραγματικότητα. Δεν τίθεται συζήτηση για το αν θα υπάρξουν. Αναμένεται να υπάρξουν μέσα στην ερχόμενη δεκαετία. Υπάρχουν ήδη 11 χώρες στον κόσμο με τέτοια νομίσματα σε χρήση", τόνισε.
"Τα ψηφιακά νομίσματα θα είναι δημόσιο χρήματα που θα αποτελούν ψηφιακή αντιστοιχία του ρευστού. Το ψηφιακό ευρώ θα είναι δημόσιο χρήμα ενώ το ευρώ που χρησιμοποιείται ψηφιακά είναι ιδιωτικό χρήμα. Υπάρχει σημαντική διαφορά ανάμεσα στα δύο καθώς το δημόσιο χρήμα, αυτό δηλαδή που έχουμε στις τσέπες μας είναι πλήρως εξασφαλισμένο από το κράτος. Τα ευρώ που χρησιμοποιούντα ψηφιακά είναι μόνο εν μέρει", διευκρίνισε η κυρία Δεμερτζή στη διοργάνωση Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, σε συνεργασία με το Χρηματιστήριο Αθηνών και τη στρατηγική υποστήριξη του US Chamber of Commerce και του Atlantic Council.
Ποιο είναι όμως το κίνητρο για την έκδοση από τις κεντρικές τράπεζες ψηφιακών νομισμάτων; Ποια ανάγκη θα έρθουν να καλύψουν;
"Το κίνητρο είναι διαφορετικό από χώρα σε χώρα. Οι κεντρικές τράπεζες παρακινήθηκαν αρκετά από την εμφάνιση των κρυπτονομισμάτων. Υπήρχε ο φόβος ότι αυτό το είδος χρήματος επρόκειτο να κυριαρχήσει. Έτσι ήθελαν να δημιουργήσουν ένα ισοδύναμο για να το ανταγωνιστούν άμεσα. Υπάρχουν επίσης δύο ακόμη κίνητρα: η αποτελεσματικότητα του χρήματος και η ενσωμάτωση. Υπάρχουν χώρες στον κόσμο που έχουν δημιουργήσει ψηφιακά νομίσματα επιδιώκοντας την ένταξη τους σ' ένα σύστημα συναλλαγκών. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν έχουν πρόσβαση σε χρηματοπιστωτικά συστήματα. Το CBDC είναι μια λύση γι' αυτούς. Αυτό δεν αφορά τη ζώνη του ευρώ. Η ένταξη δεν αποτελεί ζήτημα σε αυτήν", εξήγησε.
Ως εκ τούτου, η δημιουργία ενός CBDC για σκοπούς λιανικής στη ζώνη του ευρώ προσφέρει μικρή προφανή προστιθέμενη αξία, τουλάχιστον για το ορατό μέλλον.
Οι κεντρικές τράπεζες θα μπορούσαν επίσης να επιλέξουν να χρησιμοποιήσουν τα CBDC για να εγγυηθούν πλήρως τις καταθέσεις των πολιτών (επί του παρόντος, οι καταθέσεις σε εμπορική τράπεζα είναι μόνο μερικώς εγγυημένες), αλλά αυτό θα προκαλούσε σημαντικές αλλαγές στο χρηματοπιστωτικό σύστημα όσον αφορά τον ρόλο των εμπορικών τραπεζών στη διαμεσολάβηση.
Επί του παρόντος, ένας καταναλωτής που θέλει να πραγματοποιήσει μια πληρωμή δίνει εντολή στην τράπεζά του να προβεί σε μεταφορά στον λογαριασμό του δικαιούχου. Η συναλλαγή περιλαμβάνει τη μετακίνηση ενός ποσού από τη μία τράπεζα στην άλλη και επιβλέπεται από την κεντρική τράπεζα. Με τα CBDCs, ωστόσο, τόσο ο αποστολέας του ποσού όσο και ο δικαιούχος θα έχουν λογαριασμούς απευθείας στην κεντρική τράπεζα. Δεν θα εμπλέκονται εμπορικές τράπεζες.
"Δεν θα υπάρχει κανένας ρόλος για τις εμπορικές τράπεζες", δήλωσε η κυρία Δεμερτζή.
Επανάσταση στις διεθνείς συναλλαγές
Ωστόσο, υπάρχει ισχυρή επιχειρηματολογία για τη δημιουργία ενός CBDC που οι τράπεζες θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν για διασυνοριακές πωλήσεις (δηλαδή με άλλα νομίσματα). Τα CBDC στις χονδρικές πωλήσεις θα μπορούσαν να φέρουν επανάσταση.
"Η πλειονότητα των διεθνών μεταφορών γίνεται σε δολάρια. Το 50% όλων των διεθνών μεταφορών γίνεται σε δολάρια και περίπου το 20-30% σε ευρώ. Ο ένας από τους λόγους που γίνεται αυτό δεν είναι μόνο επειδή πιστεύεται ότι είναι καλά νομίσματα, αλλά και επειδή τα νομίσματα αυτά παρέχουν ένα ολόκληρο σύστημα συναλλαγών. Αυτό δεν ισχύει για την Κίνα και την Ινδία σε περίπτωση που θέλουν να προχωρήσουν σε μια συναλλαγή", είπε.
"Κατά την άποψή μου, τα CBDCs θα φέρουν επανάσταση σε τέτοιου είδους συναλλαγές, διότι θα τους επιτρέψουν να παρακάμψουν τα δολάρια και τα ευρώ. Έτσι μπορείτε να φανταστείτε ότι θα είναι πολύ ενδιαφέρον για τη Βραζιλία να συναλλάσσεται με την Κίνα παρακάμπτοντας τα κυρίαρχα νομίσματα", τόνισε.
Τι γνωρίζουμε μέχρι στιγμής για το ψηφιακό ευρώ;
Η κυρία Δεμερτζή είπε ότι σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε μέχρι στιγμής για το ψηφιακό ευρώ, οι ατομικοί λογαριασμοί θα πρέπει να περιορίζονται μεταξύ 3.000 και 4.000 ευρώ ενώ δεν θα εξαλείψει τα μετρητά. Θα συνυπάρχουν παράλληλα. Το 50 % των πληρωμών που γίνονται στη ζώνη του ευρώ θα είναι σε μετρητά. Η ιδιωτικότητα θα προστατεύεται πλήρως από έναν νόμο. Παρόλα αυτά, σε αντίθεση με τα μετρητά, τα ψηφιακά νομίσματα δεν θα είναι ανώνυμα. Όταν πρόκειται για τη χονδρική του χρήση, θα έχει τεράστια οφέλη. "Πιστεύω ότι τα CBDCs, όταν και εφόσον τεθούν σε λειτουργία σε παγκόσμιο επίπεδο, από γεωπολιτική άποψη, θα μπορούσαν να αλλάξουν πραγματικά το παιχνίδι".
Παράκαμψη των κυρώσεων
Σε ερώτηση του Σπυρίδωνα Μπισισίδη, Πartner, Financial Risk Managment, Risk Advisory της στην Deloitte Ελλάδας, για το αν το ψηφιακό ευρώ μπορεί να αποτελέσει αποτελεσματικό εργαλείο για τον μετριασμό των γεωπολιτικών κινδύνων που απορρέουν από την εξάρτηση από εξωτερικούς παρόχους πληρωμών, η κυρία Δεμερτζή τόνισε ότι ενώ έχει σημαντικό ρόλο στην απορρόφηση κινδύνων σε επίπεδο λιανικής, σε επίπεδο χονδρικής, θα μπορούσε να βοηθήσει στην παράκαμψη των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
"Για παράδειγμα, οι τρέχουσες κυρώσεις στη Ρωσία σημαίνουν ότι οι χώρες που θέλουν να συνεχίσουν τις οικονομικές σχέσεις με τη Ρωσία δεν μπορούν να το κάνουν σε δολάρια ή ευρώ. Τα αμοιβαία αποδεκτά CBDC μεταξύ οποιωνδήποτε δύο χωρών θα μπορούσαν να τους επιτρέψουν να συνεχίσουν τις εμπορικές συναλλαγές και επομένως να παρακάμψουν τις κυρώσεις. Αυτό μειώνει την ανάγκη για το σύστημα πληρωμών με δολάριο στις διεθνείς συναλλαγές. Ο διεθνής χρηματοπιστωτικός κατακερματισμός ενθαρρύνει την ανάπτυξη των CBDCs και μπορεί να αποτελεί μέρος της εξήγησης για την ταχεία πρόοδό τους τα τελευταία χρόνια".