Επίθεση... γοητείας στις χώρες που δανείζονται ακριβά από τις αγορές, με πρώτη την Ελλάδα, κάνει τώρα ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, καθώς διαπιστώνει ότι όλες οι χώρες που είναι υποψήφιοι «πελάτες» για τα νέα δάνεια 240 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση της πανδημίας διστάζουν να ζητήσουν την ειδική πιστωτική γραμμή. Σε μια προσπάθεια να δελεάσει τις κυβερνήσεις, ο ESM «πουλάει» τώρα δάνεια αρνητικού επιτοκίου, δηλαδή η Ελλάδα, αντί να πληρώνει επιτόκιο σχεδόν 2%, θα παίρνει και μια μικρή επιστροφή!
Ο ESM βρίσκεται σε έντονη πολιτική πίεση, καθώς από τις 15 Μαΐου είναι διαθέσιμο στις κυβερνήσεις της ευρωζώνης το νέο και πολυσυζητημένο πρόγραμμα δανεισμού για την αντιμετώπιση της πανδημίας, που μπορεί να προσφέρει χρηματοδοτήσεις έως 240 δισ. ευρώ, αλλά ως τώρα η κινητικότητα από τις κυβερνήσεις είναι... μηδενική. Ελλάδα και Ιταλία δεν έχουν ζητήσει τη νέα πιστωτική γραμμή, παρότι προσφέρεται χωρίς μνημόνια και πρόσθετη επιτήρηση, ενώ η Κύπρος αρχικά φάνηκε να κινείται προς τον ESM, αλλά λίγο αργότερα έσπευσε να... διορθώσει πορεία, λέγοντας ότι δεν σκοπεύει να ζητήσει την πιστωτική γραμμή. Για τον ESM και συνολικότερα για τους θεσμούς της ευρωζώνης θα ήταν μια αποτυχία, εάν αυτό το φιλόδοξο πρόγραμμα δεν «περπατήσει», καθώς θα επιβεβαιωθεί στις αγορές η αδυναμία της ευρωζώνης να υλοποιήσει αποτελεσματικά μέτρα στήριξης των ασθενέστερων οικονομιών.
Στην Ελλάδα, το θέμα της προσφυγής στον ESM φαίνεται να διχάζει τις αρχές, καθώς η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι δεν σκοπεύει να αξιοποιήσει το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο, ενώ ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, τάχθηκε αναφανδόν υπέρ της προσφυγής στο Μηχανισμό, τονίζοντας στη Βουλή ότι «η προσφυγή στον ΕSM δεν είναι μνημόνιο. Πρέπει να εκμεταλλευτούμε κάθε σταγόνα μηδενικού επιτοκίου που μας δίνεται».
Τώρα, η δικαιολόγηση της μη αξιοποίησης του νέου χρηματοπιστωτικού εργαλείου γίνεται πιο δύσκολη για την κυβέρνηση, καθώς με άρθρο του στην ιστοσελίδα του ESM ο CFO του Μηχανισμού, Κάλιν Άνεβ Τζάνσε, προχωρά σε ακόμη πιο επιθετικό «μάρκετινγκ» της προληπτικής γραμμής, τονίζοντας ότι για δάνεια 7ετούς διάρκειας το επιτόκιο δανεισμού θα είναι αρνητικό, τη στιγμή που η Ελλάδα έχει το υψηλότερο κόστος δανεισμού από την αγορά ομολόγων, που φθάνει το 1,91%. Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα ο επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, είχε υπολογίσει ότι η Ελλάδα θα εξοικονομούσε 800 εκατ. ευρώ αν δανειζόταν από τον ESM 3,8 δισ. ευρώ για δέκα χρόνια, όπως έχει δυνατότητα. Με τους νέους υπολογισμούς του Τζάνσε, αν η διάρκεια του δανείου ήταν επταετής, η Ελλάδα όχι μόνο δεν θα πλήρωνε τόκους, αλλά θα έπαιρνε και μια μικρή επιστροφή!
«Για τις χώρες που θα λάβουν υποστήριξη για την κρίση της πανδημίας κρίσης, η νέα πιστωτική γραμμή κάνει μεγάλη διαφορά», σημειώνει ο δεύτερος τη τάξει στον ESM μετά τον Κλάους Ρέγκλινγκ, καθώς «δεν θα χρειασθεί να επωμιστούν το κόστος χρηματοδότησης για προηγούμενες εκδόσεις. Θα είναι σε θέση να επωφεληθούν από εξαιρετικά χαμηλά, ακόμη και αρνητικά επιτόκια σήμερα. Θα περάσουμε στα κράτη το χαμηλό κόστος χρηματοδότησης του ESM, που βαθμολογείται με AAA/Aa1. Για 7ετή ομόλογα πληρώνουμε περίπου -0,21% στην αγορά και για 10ετή ομόλογα -0,05%».
Όσοι προσφύγουν στον ESM, όπως υπενθυμίζει ο Τζάνσε, δεν θα επιβαρυνθούν με τις χρεώσεις που προβλέπονταν για την προηγούμενη πιστωτική γραμμή, ECCL, με πρότυπο την οποία στήθηκε η νέα πιστωτική γραμμή. Τα κράτη θα καταβάλλουν μόνο ένα πολύ μικρό τέλος για την κάλυψη του λειτουργικού κόστους του Μηχανισμού. «Οι ελάχιστες προϋποθέσεις και οι χαμηλές χρεώσεις του νέου χρηματοπιστωτικού μέσου αντικατοπτρίζουν τον συμμετρικό χαρακτήρα της κρίσης Covid-19. Το νέο μέσο δείχνει πραγματική αλληλεγγύη», υπογραμμίζει ο Τζάνσε.
Εκτός από δάνεια δεκαετούς διάρκειας, που θα έχουν οριακά θετικό επιτόκιο (λίγο πάνω από το μηδέν), ο CFO του Μηχανισμού τονίζει ότι οι χώρες θα μπορούν να ζητήσουν δάνεια και με μικρότερη διάρκεια με αρνητικό κόστος δανεισμού. «Εάν το αίτημα είναι για ένα δάνειο 7 ετών, τότε το συνολικό κόστος της χρηματοδότησης συμπεριλαμβανομένων των αμοιβών θα είναι πραγματικά αρνητικό και περίπου -0.15%. Με αρνητικά επιτόκια, οι χώρες θα λάβουν χρήματα πίσω. Αυτό είναι που καθιστά το εργαλείο υποστήριξης της πανδημίας κρίσης πολύ ελκυστικό. Επί του παρόντος, ορισμένες χώρες της ζώνης του ευρώ καταβάλλουν θετικά επιτόκια όταν δανείζονται για 7 ή 10 χρόνια».
Υποδεικνύοντας τις χώρες που θα ωφεληθούν αν αξιοποιήσουν τη νέα πιστωτική γραμμή, ο ESM παρουσιάζει ένα γράφημα με τα κόστη δανεισμού των χωρών από την αγορά, συγκριτικά με το κόστος δανεισμού από τον ESM:
«Για τις χώρες αυτές», τονίζει ο Τζάνσε, «η χρηματοδότηση άμεσων και έμμεσων δαπανών υγειονομικής περίθαλψης θα ήταν φθηνότερη μέσω του ESM απ' ό,τι μέσω της αγοράς. Υπάρχουν επίσης και άλλα οφέλη: με την πιστωτική γραμμή για την πανδημία δημιουργούν ένα απόθεμα ασφαλείας για τη χρηματοδότηση και την ανακούφιση μέρους της πίεσης στις εγχώριες αποδόσεις των ομολόγων τους. Με άλλα λόγια, σε ορισμένες περιπτώσεις, αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ δεν θα χρειαζόταν να χρηματοδοτηθούν στην αγορά, αλλά θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν μέσω του ESM. Αυτό μειώνει την –ήδη προγραμματισμένη– μεγάλη προσφορά εθνικού χρέους, η οποία αυξάνει τις αποδόσεις των εθνικών ομολόγων».
Από το γράφημα προκύπτει ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να δανεισθεί για 7 χρόνια με αρνητικό επιτόκιο -0,07% από τον ESM, τη στιγμή που από την αγορά το κόστος δανεισμού της χώρας είναι 1,91%, με διαφορά το υψηλότερο στην ευρωζώνη. Αυτή η τοποθέτηση είναι προφανές ότι αυξάνει το βαθμό πολιτικής δυσκολίας για την κυβέρνηση, εάν επιμείνει στην άρνησή των δανείων του ESM και είναι βέβαιο ότι θα περιπλέξει τις συζητήσεις στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, καθώς η κυβέρνηση θα κληθεί να εξηγήσει γιατί προτιμά να πληρώνει εκατοντάδες εκατομμύριο ευρώ τόκους στους επενδυτές της αγοράς ομολόγων, αντί να δανείζεται με αρνητικό επιτόκιο από τον ESM.