Με σχεδόν μηδενικό επιτόκιο θα μπορέσουν να δανειστούν πρώτη φορά χιλιάδες επιχειρήσεις που θα πληρούν τα κριτήρια ένταξης στα προγράμματα χρηματοδότησης μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF). Κατά τις εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα δάνεια διάρκειας έως και 10 ετών θα δοθούν με επιτόκιο μόλις 0,35%!
Η Τράπεζα της Ελλάδος υπολογίζει ότι το πρόγραμμα δανείων του RRF θα κινητοποιήσει χρηματοδοτικούς πόρους της τάξεως των 23 δισ. ευρώ.
Από τον Φεβρουάριο που άνοιξαν οι αιτήσεις προς τις τράπεζες για τα φθηνά δάνεια του RRF έχουν υποβληθεί λίγες ολοκληρωμένες αιτήσεις, όμως εκτιμάται ότι τα επενδυτικά σχέδια που βρίσκονται στο στάδιο της αρχικής εκδήλωσης ενδιαφέροντος ξεπερνούν τα 2 δισ. ευρώ.
Η διστακτικότητα των υποψήφιων επενδυτών να προχωρήσουν στην υποβολή αιτήσεων σε αυτή τη φάση συνδέεται και με την αβεβαιότητα που δημιουργεί ο πόλεμος στην Ουκρανία. Όπως εκτίμησε, μιλώντας στο Φόρουμ των Δελφών, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Θόδωρος Σκυλακάκης, αμέσως μόλις σταματήσουν οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία, οι ενδιαφερόμενοι επιχειρηματίες θα προχωρήσουν πολύ γρήγορα στην υποβολή των αιτήσεών τους.
Τα δάνεια του RRF εκτιμάται από τα τραπεζικά στελέχη ότι θα γίνουν… ανάρπαστα, καθώς έχουν χαρακτηριστικά πραγματικά πρωτόγνωρα για την ελληνική οικονομία. Όπως τόνισε μιλώντας στο Φόρουμ των Δελφών ο Θοδωρής Τζούρος, ανώτερος γενικός διευθυντής, επικεφαλής Corporate & Investment Banking της Τράπεζας Πειραιώς, πρόκειται για μακροπρόθεσμα δάνεια με διάρκεια 10 – 12 χρόνια και με επιτόκια που διαμορφώνονται, βάσει των αξιολογήσεων που έχει κάνει η τράπεζα στις πρώτες αιτήσεις, σε 0,35% έως 0,50% για δεκαετή περίοδο.
Ένα τραπεζικό δάνειο με την ίδια διάρκεια, χωρίς τη συμμετοχή του Ταμείου Ανάκαμψης, θα είχε πολλαπλάσιο κόστος για την επιχείρηση. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Τζούρος, μόνο για το hedging (αντιστάθμιση κινδύνου) του επιτοκίου, το κόστος σε ένα απλό τραπεζικό δάνειο θα ήταν 1%, επί του οποίου θα έπρεπε να προστεθεί και το spread της τράπεζας.
Αυτά τα ιδιαίτερα ελκυστικά χαρακτηριστικά, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι διαδικασίες δανειοδότησης δεν επιβαρύνονται από πρόσθετη γραφειοκρατία του Δημοσίου (εκτιμάται ότι χρειάζεται πρόσθετος χρόνος μόνο ενός μήνα σε σχέση με ένα απλό δάνειο) εκτιμάται από τα στελέχη των τραπεζών ότι θα «απογειώσουν» πολύ σύντομα τις χρηματοδοτήσεις μέσω RRF.
Σύνολο χρηματοδοτήσεων 23 δισ.ευρώ
Η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά ότι από το σκέλος των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης, σε συνδυασμό με τη μόχλευση που θα υπάρξει, η οικονομία θα ενισχυθεί με σχεδόν 23 δις. ευρώ έως και το 2026.
Όπως τονίζεται στην τελευταία Έκθεση του Διοικητή της ΤτΕ, «η συνολική χορήγηση δανειακών κεφαλαίων από τα κονδύλια του RRF (δηλ. τα 11,7 δισεκ. ευρώ τα οποία προορίζονται για χορηγήσεις με τη μεσολάβηση των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων και των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών οργανισμών) συν τα πρόσθετα δάνεια από συγχρηματοδοτήσεις των ελληνικών τραπεζών και των δύο ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών οργανισμών θα μπορούσε να φθάσει σχεδόν τα 23 δισεκ. ευρώ την περίοδο 2022-26.
Ειδικότερα, η ΤτΕ εξηγεί τον μηχανισμό παροχής των φθηνών δανείων ως εξής:
Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού μέσου ανάκαμψης NGEU και ειδικότερα μέσω του ευρωπαϊκού Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility – RRF) προβλέπεται μεταξύ άλλων η δανειακή στήριξη της χώρας με 12,7 δισεκ. ευρώ κατά την περίοδο 2021-26.
Τα κεφάλαια αυτά θα βοηθήσουν να υλοποιηθούν οι αναπτυξιακοί στόχοι που περιγράφονται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας “Ελλάδα 2.0”. Οι επενδύσεις θα είναι ιδιωτικές και θα έχουν σκοπό την αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας σε πέντε κατευθύνσεις: (α) ψηφιακός μετασχηματισμός, (β) πράσινη μετάβαση, (γ) εξωστρέφεια, (δ) επίτευξη οικονομιών κλίμακας μέσω συνεργασιών, εξαγορών και συγχωνεύσεων και (ε) καινοτομία-έρευνα και ανάπτυξη.
Η δανειακή στήριξη από τον RRF θα αποτελέσει βάση για τη χορήγηση πιστώσεων προς τις επιχειρήσεις από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα και από τους ευρωπαϊκούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, δηλαδή την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, καθώς και για τη συμμετοχή της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων σε μετοχικό κεφαλαίο επιχειρήσεων (equity financing).
Από το σύνολο των 12,7 δισ. ευρώ του RRF η Ελλάδα πρόκειται να χρησιμοποιήσει 500 εκατ. ευρώ για εγγυήσεις (με την υψηλή πιστοληπτική διαβάθμιση της ΕΕ) που θα βοηθήσουν στην υλοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων και μεταξύ άλλων στη χρηματοδότηση μετοχικών κεφαλαίων των ΜΜΕ.
Μέρος του ποσού της δανειακής στήριξης από τον RRF θα κατανεμηθεί από το Ελληνικό Δημόσιο
- στις εγχώριες εμπορικές τράπεζες, οι οποίες με τη σειρά τους θα το διοχετεύσουν υπό μορφή χορηγήσεων προς τις επιχειρήσεις.
- σε φορείς του δημόσιου τομέα
-στους ευρωπαϊκούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, οι οποίοι επίσης θα το διοχετεύσουν προς ελληνικές μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις (ΜΧΕ) με τη μορφή χορηγήσεων.
Συμπληρωματικά προς τις χορηγήσεις απαιτείται
- συγχρηματοδότηση (κατά τουλάχιστον 30% της συνολικής επένδυσης) από εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα ή ευρωπαϊκούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς
- ίδια συμμετοχή τουλάχιστον 20% των επιχειρήσεων που πραγματοποιούν την επένδυση.
Η εν λόγω συγχρηματοδότηση των δανείων προς τις επιχειρήσεις (επιπλέον των πιστώσεων υπό το Ι ανωτέρω που απώτερα προέρχονται από τον RRF) θα πραγματοποιηθεί με επιτόκιο το οποίο θα καθορίζεται από τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα/τους ευρωπαϊκούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς με βάση τα επιτόκια αγοράς και τις συνήθεις πρακτικές κάθε ιδρύματος.
Αντίθετα, η δανειακή στήριξη του RRF που θα διοχετευθεί από τις ελληνικές τράπεζες θα αντιπροσωπεύει για τις επενδύουσες ΜΧΕ κεφάλαια χαμηλού κόστους. Συγκεκριμένα, το επιτόκιο των δανείων του RRF καθορίζεται με υπουργική απόφαση και θα είναι κατ’ ελάχιστον 0,35%.
Πώς μοιράζονται τα δάνεια
Από τη δανειακή στήριξη που θα παράσχει ο RRF, ποσό 6,2 δισεκ. ευρώ αναμένεται να κατευθυνθεί προς τις ελληνικές τράπεζες προκειμένου να το διοχετεύσουν στην πραγματική οικονομία (βλ. το σχήμα).
Οι εγχώριες τράπεζες αναλαμβάνουν τη διαχείριση των εν λόγω δανειακών πόρων του RRF, δηλαδή την επιλογή των ΜΧΕ που θα πιστοδοτηθούν, την παρακολούθηση της εξυπηρέτησης των δανείων κ.λπ., και δεν θα ευθύνονται σε περίπτωση μη αποπληρωμής των δανείων από τις επιχειρήσεις. Ο πιστωτικός κίνδυνος των χορηγήσεων προς τις ΜΧΕ, το κόστος των σχετικών απωλειών και η προώθηση δανειακών ρυθμίσεων θα βαρύνουν το Ελληνικό Δημόσιο, με το σκεπτικό ότι αυτό είναι που δανείστηκε αρχικά τα κοινοτικά κονδύλια.
Οι εγχώριες τράπεζες θα συγχρηματοδοτήσουν τα επενδυτικά σχέδια και με πρόσθετους δικούς τους πόρους, επωμιζόμενες σε αυτή την περίπτωση τον πιστωτικό κίνδυνο.
Ενδεικτικά, εφόσον το μερίδιο συμμετοχής των εν λόγω τραπεζών στη χρηματοδότηση των επενδυτικών σχεδίων υπερβεί το ελάχιστο απαιτούμενο ποσοστό 30% της αξίας των επενδύσεων και ανέλθει κατά μέσο όρο σε 40% της αξίας αυτής (μερίδιο που αντιστοιχεί στους πόρους του RRF: 40%, ιδιωτική συμμετοχή: 20%), οι νέες πιστώσεις οι οποίες θα δημιουργηθούν από τις ελληνικές τράπεζες μέχρι και το 2026 θα μπορούσαν να προσεγγίσουν τα 6,2 δισεκ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι την περίοδο 2022-26 ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανόδου της χρηματοδότησης από το εγχώριο τραπεζικό σύστημα προς τις ΜΧΕ θα προσαυξηθεί μέχρι και κατά 2,0 ποσοστιαίες μονάδες.
Οι τραπεζικές πιστώσεις θα δοθούν σε επιχειρήσεις όλων των μεγεθών, κάποιες από τις οποίες δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε τραπεζική χρηματοδότηση. Ο επιμερισμός του πιστωτικού κινδύνου μεταξύ τραπεζών και Ελληνικού Δημοσίου, όπως προαναφέρθηκε, θα συντελέσει στη μείωση του κόστους δανειακών κεφαλαίων από τη σκοπιά των ΜXΕ.
H Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα αναδανείσει στις ελληνικές ΜΧΕ 5 δισεκ. ευρώ από τη δανειακή στήριξη που θα παράσχει ο RRF και επιπλέον θα προσθέσει και δικά της δάνεια για τη συγχρηματοδότηση επενδύσεων υψηλής και μεσαίας αξίας. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης πρόκειται να αντλήσει ποσό μέχρι 500 εκατ. ευρώ από τον RRF, να το διοχετεύσει προς ελληνικές ΜΧΕ και να συγχρηματοδοτήσει με περίπου ισόποσες επιπλέον δικές της πιστώσεις προς ελληνικές ΜΧΕ σε συνδυασμό και με ίδια κεφάλαια ιδιωτών επενδυτών, επενδύσεις αξίας άνω του 1 δισεκ. ευρώ.
Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων θα διαχειρίζεται ένα νεοσύστατο ταμείο επιχειρηματικών συμμετοχών, το “Καινοτόμο Υπερταμείο Συνεπενδύσεων” (Innovate Now Equifund), για το οποίο θα αφιερωθούν 500 εκατ. ευρώ από τη δανειακή στήριξη που θα παράσχει ο RRF. Το “Καινοτόμο Υπερταμείο Συνεπενδύσεων” αποσκοπεί στη χρηματοδότηση επενδύσεων (κατά 70% της αξίας τους) των ΜΜΕ μέσω συμμετοχής του σε εταιρίες διαχείρισης επενδυτικών κεφαλαίων (Mezzanine Fund of Funds). Απαιτείται και 30% ιδία συμμετοχή από τη ΜΜΕ που πραγματοποιεί την επένδυση.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι τα δανειακά κεφάλαια προς τις ΜΧΕ που είναι δυνατόν να κινητοποιηθούν από τις ελληνικές εμπορικές τράπεζες με υπόβαθρο τη δανειακή στήριξη που θα παράσχει ο RRF θα φθάσουν σε επίπεδα ακόμη υψηλότερα από τα προαναφερθέντα, εφόσον οι τράπεζες επιδιώξουν να πιστοδοτήσουν επενδυτικά σχέδια η υλοποίηση των οποίων θα είναι ανεξάρτητη από τη δανειακή στήριξη του RRF.
Τέτοια θα μπορούσαν να είναι επενδυτικά σχέδια υπαγόμενα στο σκέλος των επιχορηγήσεων του RRF (ειδικότερα τη χρηματοδότηση με επιχορηγήσεις συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα), στο ΕΣΠΑ και το Invest EU, καθώς και σε κρατικές ενισχύσεις που εντάσσονται στον Αναπτυξιακό Νόμο.
