Μέχρι τα μέσα Ιουνίου έχουν οι επιχειρήσεις του τουριστικού τομέα την τελευταία τους ευκαιρία για μια μαζική κάλυψη κενών θέσεων, οι οποίες υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τις 50.000, σε μια χρονιά όπου αναμένεται να καταρριφθεί ρεκόρ αριθμού επισκεπτών και εσόδων στον τουρισμό, αλλά οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν τεράστιες δυσκολίες στην εξεύρεση εργαζομένων.
Το ιδιότυπο crash test στον τουριστικό τομέα αρχίζει μετά την Τετάρτη, 31 Μαΐου, οπότε και εκπνέει η προθεσμία που έχουν οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις για να δηλώσουν στη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης τις ανάγκες τους για προσωπικό.
Η κυβέρνηση επιστράτευσε τη ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ) για να συνδράμει τις επιχειρήσεις του τουρισμού στην κάλυψη των τεράστιων κενών στις θέσεις εργασίας, ενώ είχε απορρίψει το πιεστικό τους αίτημα για μαζική εισαγωγή εργαζομένων από τρίτες χώρες. Οι επιχειρήσεις είχαν ζητήσει να δοθεί άδεια για περισσότερους από 80.000 εργαζομένους, αλλά ο αριθμός μειώθηκε στους περίπου 11.000.
Τα κενά εντοπίζονται σε πολλές εργασιακές ειδικότητες, όπως του μάγειρα, της καμαριέρας, του receptionist, του σερβιτόρου, του βοηθού σερβιτόρου, του λαντζέρη, του barista καθώς και της τεχνικής υποστήριξης / συντήρησης.
Οι επιχειρήσεις θα δηλώσουν σε ειδική πλατφόρμα της ΔΥΠΑ τις ανάγκες τους για κάθε ειδικότητα και, μεταξύ 31 Μαΐου και 15 Ιουνίου θα βρεθεί σε εξέλιξη ένας αγώνας δρόμου για την κάλυψη των κενών. Η ΔΥΠΑ θα αντιστοιχήσει μέσω της βάσης δεδομένων τα αιτήματα των επιχειρήσεων με τον αριθμό των εγγεγραμμένων ανέργων σε κάθε ζητούμενη ειδικότητα, ώστε να προχωρήσουν οι επιχειρήσεις σε προσλήψεις.
Στον τουριστικό τομέα, πάντως, δεν επικρατεί ιδιαίτερη αισιοδοξία ότι αυτή η προσπάθεια της τελευταίας στιγμής θα έχει επιτυχία. Είναι αμφίβολο, όπως λένε, αν υπάρχουν αρκετοί άνεργοι στις ζητούμενες ειδικότητες και, ακόμη περισσότερο, αν θα ανταποκριθούν στο... προσκλητήριο για απασχόληση αυτή τη σεζόν.
Μέχρι στιγμής, ανεξαρτήτως κλάδου, η αποτελεσματικότητα της ΔΥΠΑ στην αντιστοίχηση των αναγκών των ανέργων με τις ανάγκες των επιχειρήσεων είναι περιορισμένη. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ίσως και πάνω από το 90%, οι άνεργοι δεν απαντούν καν στους συμβούλους εργασίας της ΔΥΠΑ που θέλουν να προτείνουν κάποια θέση εργασίας, ή απορρίπτουν την πρόταση.
Ειδικά στον τουριστικό τομέα, τα προβλήματα που οδηγούν σε ανεπαρκή κάλυψη των ζητούμενων θέσεων είναι πολλά. Η περίοδος της πανδημίας, όπου χάθηκαν απότομα και συγκυριακά πολλές θέσεις εργασίας, προκάλεσε αποσταθεροποίηση, καθώς πολλοί εργαζόμενοι βρήκαν άλλες δουλειές, σε άλλους κλάδους στην Ελλάδα, ή σε θέσεις στον τουρισμό σε άλλες χώρες, και το προσφερόμενο δυναμικό περιορίσθηκε.
Επιπλέον, όπως επισημαίνουν οι συνδικαλιστές του τουρισμού και επισιτισμού, οι εποχικές θέσεις εργασίας στον τουρισμό έχουν χάσει την ελκυστικότητά τους, καθώς οι συνθήκες και οι όροι απασχόλησης είναι πολύ δυσμενείς και οι προσφερόμενες αμοιβές παραμένουν χαμηλές, παρά το γεγονός ότι έγινε μια προσπάθεια, μέσα από την κλαδική σύμβαση που έχει γίνει υποχρεωτική για όλες τις επιχειρήσεις, να αυξηθούν πάνω από τα κατώτατα επίπεδα του ιδιωτικού τομέα.
Στα 820 ευρώ, ο βασικός μισθός για τον τουριστικό τομέα διαμορφώνεται περίπου 5% πάνω από τον κατώτατο μισθό, όμως υπάρχουν ακόμη αρκετά προβλήματα συμμόρφωσης των επιχειρήσεων στην εφαρμογή της κλαδικής σύμβασης, αλλά και έντονη παραβατικότητα σε ό,τι αφορά την τήρηση των εργασιακών δικαιωμάτων.
Όπως ανακοίνωσε πρόσφατα η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στον Επισιτισμό - Τουρισμό, έλεγχοι από την Επιθεώρηση Εργασίας έδειξαν πολύ υψηλά ποσοστά υποδηλωμένης εργασίας. «Η υποδηλωμένη εργασία είναι πρωταθλήτρια στον κλάδο μας, μιας και οι εργοδότες για να γλιτώσουν το πρόστιμο των 10.500 ευρώ που αφορά την μαύρη εργασία, δηλώνουν το προσωπικό 4ΩΡΑ, στην πραγματικότητα δουλεύουν 8-12 ώρες την ημέρα κι αν γίνει κάποιος έλεγχος τότε το πρόστιμο είναι 500€ για παραβίαση ωραρίου».
Τεράστιες ελλείψεις και το 2022
Τα κενά στις θέσεις εργασίας του τουρισμού δεν εμφανίσθηκαν ξαφνικά φέτος. Το πρόβλημα είχε διαπιστωθεί σε μεγάλη έκταση και το 2022, πρώτη χρονιά ισχυρής ανάκαμψης μετά την πανδημία.
Έρευνα του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων, με τίτλο: «Η απασχόληση στα Ελληνικά Ξενοδοχεία 2022», διαπίστωσε ότι το 2022 καταγράφηκαν 60,2 χιλιάδες ελλείψεις στον ξενοδοχειακό κλάδο που αντιστοιχούν στο 23% των θέσεων εργασίας που προβλέπονται στο οργανόγραμμα των ξενοδοχείων.
Από την έρευνα προέκυψε ότι η ειδικότητα του Sommelier εμφανίζει τη μεγαλύτερη έλλειψη σε ποσοστό 57% του συνόλου των ξενοδοχείων. Το 40% του συνόλου των ξενοδοχείων εμφάνισε έλλειψη σε τουλάχιστον μια θέση καμαριέρας το 2022, έναντι 38% το 2021.
Μάλιστα, τα ποσοστά ελλείψεων προσωπικού κυμαίνονται στα ίδια επίπεδα, τόσο για τα ξενοδοχεία εποχικής λειτουργίας (23%), όσο και για τα συνεχούς (22%). Οι χαμηλότερες κατηγορίες ξενοδοχείων (1*, 2*, 3*) παρουσιάζουν μεγαλύτερα ποσοστά ελλείψεων προσωπικού σε σχέση με τις υψηλότερες κατηγορίες (4*,5*).
Σημαντικό ρόλο παίζει ακόμη και το μέγεθος του ξενοδοχείου στο ποσοστό έλλειψης προσωπικού. Όσο πιο μικρό το μέγεθος του ξενοδοχείου, τόσο μεγαλύτερο το ποσοστό έλλειψης προσωπικού που καταγράφεται. Στα οικογενειακά ξενοδοχεία, το ποσοστό έλλειψης προσωπικού είναι 29%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα μεγάλα ξενοδοχεία είναι 17%.
Η έρευνα ανέδειξε και την πρόθεση των ξενοδόχων να προσλάβουν εργαζόμενους από τρίτες χώρες (εκτός Ε.Ε.) για την περίοδο 2023-2024 με το 29% αυτών να αφορούν την ειδικότητα της καμαριέρας.