Πριν από δεκαετίες, μια μόνο ενεργειακή καταστροφή άφησε τρία εκατομμύρια στρέμματα γης ακατοίκητα για τον άνθρωπο και σκότωσε μεταξύ 85.600 και 240.000 ανθρώπους. Ένας περιστασιακός μελετητής της ιστορίας θα μπορούσε να υποθέσει ότι αυτά τα συγκλονιστικά στατιστικά στοιχεία αναφέρονται στο πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ - αλλά θα έκανε λάθος!
Το εν λόγω καταστροφικό γεγονός ήταν η κατάρρευση του φράγματος Μπανκιάο στο Χενάν της Κίνας. Συγκριτικά, το Τσερνόμπιλ σκότωσε δεκαπέντε φορές λιγότερους ανθρώπους και ερήμωσε μια έκταση γης το ένα έκτο της έκτασης.
Αν και πολύ διαφορετικές σε μέγεθος, οι καταστροφές στο Μπανκιάο και στο Τσερνόμπιλ συνέβησαν υπό παρόμοιες συνθήκες. Έχοντας κατασκευαστεί από το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα κατά τη διάρκεια του "Μεγάλου Άλματος προς τα Εμπρός", με την καθοδήγηση της Σοβιετικής Ένωσης, το φράγμα ήταν κακοσχεδιασμένο και βιαστικά κατασκευασμένο - ακριβώς όπως ο πυρηνικός σταθμός του Τσερνόμπιλ. Επιπλέον, τα στελέχη του κόμματος ήθελαν να διατηρεί όσο το δυνατόν περισσότερο νερό, γιατί θα ήταν «πιο επαναστατικό».
Ο υδρολόγος Τσεν Ζινγκ, επικεφαλής μηχανικός έργων φραγμάτων, είχε προειδοποιήσει για αυτόν τον επιφανειακό στόχο και υποστήριξε ότι χρειάζονταν πρόσθετα χαρακτηριστικά ασφαλείας. Παρακάμφθηκε όμως τότε και επανατοποθετήθηκε αργότερα.
Οι προειδοποιήσεις του Τσεν Ζινγκ αποδείχτηκαν προφητείες στις αρχές Αυγούστου 1975, όταν ο τυφώνας Νίνα έπληξε το Μπανκιάο και έριξε ένα μέτρο νερό σε τρεις ημέρες. Το φράγμα δεν είχε ελπίδα να αντέξει. Καθώς άρχισε να διαλύεται κάτω από μεγάλη πίεση, ένας από τους εργάτες που αγωνιζόταν να το σώσει φώναξε, σύμφωνα με πληροφορίες, "Τσου Τζιαόζι!". "Ο δράκος του ποταμού ήρθε"…
Εξακόσια εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ξεχύθηκαν τελικά μέσα από τα υπολείμματα του φράγματος, σχηματίζοντας ένα τείχος νερού ύψους 6 μέτρων και πλάτους 12 χιλιομέτρων, που είχε ταχύτητα κίνησης έως και 50 χιλιόμετρα την ώρα.
Ως αποτέλεσμα κατέρρευσαν άλλα 62 φράγματα, πλημμύρισαν 30 πόλεις και καταστράφηκαν 6,8 εκατομμύρια σπίτια. Χιλιάδες άνθρωποι πνίγηκαν. Πολύ περισσότεροι πέθαναν στη συνέχεια από την πείνα και τις ασθένειες. Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα φίμωσε όλες τις δημόσιες αναφορές για την καταστροφή για περισσότερα από δέκα χρόνια.
Φόβος για τα πυρηνικά, αλλά όχι για τα φράγματα
Παρότι το πλήρες εύρος της καταστροφής του φράγματος Μπανκιάο είναι πλέον γνωστό, δεν έχει υπάρξει παγκόσμια κίνηση για να σταματήσει η κατασκευή φραγμάτων υδροηλεκτρικής ενέργειας για να σωθούν ζωές. Και αυτό είναι λογικό. Σίγουρα, η υδροηλεκτρική ενέργεια δεν είναι τέλεια – ανακατευθύνει ποτάμια, διαταράσσει την άγρια ζωή και είναι δαπανηρή η κατασκευή – αλλά εξακολουθεί να είναι μια καθαρή, γενικά ασφαλής πηγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό που καταδίκασε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους πριν από σχεδόν μισό αιώνα δεν ήταν η πράξη της συλλογής ανανεώσιμης ενέργειας από κινούμενο νερό. Ήταν η ανικανότητα εκείνης της κυβέρνησης και του κρατικού μηχανισμού.
Δυστυχώς, αυτό το "σημείο - κλειδί" δεν έχει γίνει ευρέως αντιληπτό όσον αφορά την πυρηνική ενέργεια. Τη δεκαετία του 1980 υπήρχε σχέδιο για 46 πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής στις ΗΠΑ. Μετά το Τσερνόμπιλ, μόνο τέσσερις άρχισαν να κατασκευάζονται και κανένας από αυτούς δεν ολοκληρώθηκε Παρά την παραγωγή ενέργειας χωρίς εκπομπές, το "πυρηνικό" έχει γίνει μια βρώμικη λέξη.
Τα στοιχεία διαλύουν σθεναρά αυτήν την αβάσιμη πεποίθηση. Διάφορες μελέτες έχουν καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα: "Η πυρηνική ενέργεια είναι μία από τις ασφαλέστερες" —και ίσως η ασφαλέστερη— πηγή ηλεκτρικής ενέργειας στον πλανήτη Γη.
Ειδικοί υποστηρίζουν όλο και περισσότερο, ότι δεν πρέπει να αφήσουμε τη "μικρή απειλή" μιας καταστροφής να μας απομακρύνει από μια "ασφαλή, καθαρή και αξιόπιστη" πηγή ενέργειας, που θα μπορούσε εύκολα να τροφοδοτήσει την ανθρωπότητα και να αποτρέψει τη ρύπανση από άνθρακα για τους επόμενους αιώνες.
