Η διαχείριση ρίσκου είναι το «κλειδί» για μια πετυχημένη καριέρα στο trading. Ποια είναι τα συνηθέστερα λάθη που οδηγούν σε μεγάλες απώλειες και πώς μπορούν να περιοριστούν έτσι ώστε o συναλλασσόμενος να έχει κερδοφορία; Η σχέση Απόδοσης/Ρίσκου (Reward/Risk), οι διαφορετικές μέθοδοι τοποθέτησης των Stop-Loss, ο καθορισμός των τιμών-στόχων και ο υπολογισμός του μεγέθους της θέσης.
Τα πιο συνηθισμένα λάθη στο trading
Οι στατιστικές αναφέρουν ότι η πλειονότητα των συναλλασσόμενων στα χρηματιστήρια χάνει χρήματα. Όχι μόνο είναι απρόβλεπτες οι αγορές, αλλά και η ίδια η ανθρώπινη φύση λειτουργεί ενάντια στον trader. Τα πιο συνηθισμένα λάθη που οδηγούν σε μεγάλες χρηματικές απώλειες είναι η χρήση τεράστιας μόχλευσης (leverage) και το άνοιγμα θέσεων χωρίς τη χρήση εντολών διακοπής ζημιάς (stop-loss). Όταν οι θέσεις έχουν πολύ μεγάλο μέγεθος και κάθε μικρή κίνηση της αγοράς σημαίνει πολλά για τον trader, συναισθήματα όπως φόβος και απληστία παίρνουν τον έλεγχο από την ορθολογική διαδικασία λήψης αποφάσεων. Οι περισσότεροι trader προτιμούν να ρευστοποιούν θέσεις με μικρά κέρδη και παράλληλα να αφήνουν «ανοιχτές» για πολύ καιρό τις ζημιογόνες θέσεις. Έτσι οι μεμονωμένες ζημιές είναι συνήθως πολύ μεγαλύτερες από τα κατοχυρωθέντα κέρδη, κάτι που μακροπρόθεσμα μειώνει δραματικά την αξία του χαρτοφυλακίου.
Διαχείριση Χρήματος (Money Management)
Οι μεμονωμένοι Trader δεν είναι σε θέση να ελέγξουν αλλά ούτε και να προβλέψουν με απόλυτη βεβαιότητα τη μελλοντική κίνηση μίας αγοράς, μπορούν όμως να έχουν μακροπρόθεσμη επιτυχία μέσω της εφαρμογής ενός απλού συστήματος Διαχείρισης Ρίσκου. Το trading πρέπει να το βλέπουν σαν επιχείρηση (business) και όχι σα μέσο διασκέδασης. Ο στόχος είναι να κρατήσουν τα συναισθήματα έξω από τις επενδυτικές αποφάσεις και να περιορίσουν τη σημασία κάθε μεμονωμένης θέσης στο συνολικό P/L του χαρτοφυλακίου. Το ποσοστό των κερδοφόρων Trades δεν είναι τόσο σημαντικό όσο είναι η σχέση ανάμεσα σε κέρδη και ζημιές.
Οι χρηματιστηριακές αγορές προσφέρουν συνεχώς νέες ευκαιρίες. Οι επενδυτές καλούνται να βρίσκουν Setups που προσφέρουν σχέση Απόδοσης/Ρίσκου (Reward/Risk) τουλάχιστον 2 προς 1, δηλαδή Trades στα οποία το «προσδοκώμενο» κέρδος να είναι τουλάχιστον 2 φορές μεγαλύτερο από την «μέγιστη αποδεκτή» ζημιά. Για παράδειγμα, όταν σε μία θέση το ρίσκο (πιθανή ζημιά) είναι 100 Ευρώ, ο στόχος για το κέρδος πρέπει να είναι τουλάχιστον 200 Ευρώ, δηλαδή το διπλάσιο αυτής. Όσο πιο θετική είναι η σχέση Απόδοσης/Ρίσκου, τόσο πιο κερδοφόρος θα είναι ο Trader παρά το γεγονός ότι ο αριθμός των ζημιογόνων συναλλαγών ήταν μεγαλύτερος από τις κερδοφόρες. Οι εντολές διακοπής ζημιάς (stop loss) διατηρούν τις απώλειες υπό έλεγχο όταν η θέση «πάει λάθος» και αφήνουν μεγάλο μέρος του κεφαλαίου στη διάθεση του επενδυτή για αξιοποίηση σε μελλοντικές ευκαιρίες συναλλαγών.
Κάθε σύστημα Διαχείρισης Ρίσκου πρέπει να ανταποκρίνεται στην προσωπικότητα του trader που το χρησιμοποιεί. Το γεγονός ότι οι χρηματιστηριακές εταιρίες επιτρέπουν τη χρήση μόχλευσης, δε σημαίνει ότι αυτή πρέπει να αξιοποιείται σε ακραίο βαθμό, που να θέτει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του χαρτοφυλακίου. Συνιστάται στον trader να μη ρισκάρει σε καμία θέση περισσότερο από το 1% της συνολικής αξίας του χαρτοφυλακίου του.
Επιπλέον, δεν πρέπει να ρισκάρει ποτέ περισσότερο από το 10% της συνολικής αξίας του χαρτοφυλακίου του με όλες τις θέσεις που είναι ανοιχτές σε κάθε δεδομένη στιγμή. Το ποσό του ρίσκου μοιράζεται μεταξύ των ανοιχτών θέσεων. Για παράδειγμα, ένα χαρτοφυλάκιο που αποτελείται από 20 διαφορετικές ανοιχτές θέσεις, μπορεί να ρισκάρει μόλις 0,5% του διαθέσιμου κεφαλαίου σε κάθε μία από αυτές.
Μέθοδοι τοποθέτησης των εντολών διακοπής ζημιάς (stop-loss)
Με δεδομένο ότι η αγορά σέβεται τα τεχνικά επίπεδα στήριξης και αντίστασης, αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον καθορισμό αξιόπιστων stop-loss. Το stop μίας αγοραστικής θέσης μπορεί να τοποθετηθεί λίγο κάτω από μία σημαντική στήριξη τιμών. Αντίστοιχα, το stop μίας θέσης short μπορεί να τοποθετηθεί λίγο πάνω από ένα κρίσιμο επίπεδο αντίστασης.
Τα stop μπορούν να υπολογίζονται «δυναμικά», δηλαδή με βάση την μεταβλητότητα (volatility) της αγοράς και συγκεκριμένα με χρήση τεχνικών δεικτών, όπως Average True Range (ATR), Κανάλια-Donchian και Pivot-Points.
Οι επενδυτικές θέσεις χρειάζονται αρκετό «χώρο» για να αποδώσουν. Όταν η αγορά κινείται προς την κατεύθυνση της ανοικτής θέσης, ο Trader μπορεί να επωφεληθεί περισσότερο από τη συνέχιση της τάσης μέσω χρήσης Κυλιόμενων Εντολών διακοπής ζημιάς (trailing stops), οι οποίες ακολουθούν την κατεύθυνση της αγοράς. Σε μία ανοδική τάση, για παράδειγμα, το stop της αγοραστικής θέσης θα μετακυλίεται προς τα πάνω ακολουθώντας δείκτες όπως Parabolic-SaR, κινητοί μέσοι όροι κλπ.
Η μη εισαγωγή των stop στην πλατφόρμα συναλλαγών κρύβει κινδύνους και πρέπει να αποφεύγεται, καθώς οι περισσότεροι Trader, όταν η αγορά κινείται εναντίον τους, δεν κλείνουν τη ζημιογόνα θέση με πειθαρχία, ελπίζοντας σε ένα ευνοϊκό «γύρισμα» της αγοράς.
Η αγορά των δεκαετών κρατικών γερμανικών ομολόγων (Bund-Futures) βρίσκεται σε ανοδική τάση και ο Trader ορθά σκέφτεται να ανοίξει θέση Long. Πριν εισάγει την εντολή αγοράς στο σύστημα, οφείλει να σκεφτεί σε ποια τιμή θα τοποθετήσει το Stop-Loss, σε ποια θα κατοχυρώσει τα κέρδη του και ποιο θα είναι το μέγεθος της θέσης.
Το τελευταίο τοπικό χαμηλό (Swing-Low) στο 155,46 είναι ένα αξιόλογο επίπεδο stop. Η απόσταση ανάμεσα στην τρέχουσα τιμή (155,86) και το stop είναι 40 Ticks. Σε πιο μακροχρόνιο γράφημα τιμών φαίνεται ότι η αγορά έχει (από άποψη τεχνικής ανάλυσης) «χώρο» για να «τρέξει» μέχρι την αντίσταση του 156,76. Έτσι, η σχέση Απόδοσης/Ρίσκου (Reward/Risk) του 2,25 (90/40) είναι πολύ ικανοποιητική και ευνοεί την ανάληψη αγοραστικής θέσης.