Του ΚΩΣΤΑ ΛΑΠΑΒΙΤΣΑ
Η απόφαση του Eurogroup στις 15 Ιουνίου ξεκινά με έξι παραγράφους που καλωσορίζουν τα σκληρά επιπλέον μέτρα της ελληνικής κυβέρνησης, ώστε να εξασφαλιστούν μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα. Το Συμβούλιο των ΥΠΟΙΚ δηλώνει πολύ ικανοποιημένο από τις «μεταρρυθμίσεις» που έχει ήδη κάνει η κυβέρνηση. Στο ίδιο πνεύμα κάνει παραινέσεις για αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων και διαμόρφωση αναπτυξιακής στρατηγικής.
Οι επόμενες εννέα παράγραφοι περνούν στο κυρίως θέμα, δηλαδή το χρέος. Το Eurogroup καλωσορίζει τη δέσμευση της Ελλάδας να πετύχει πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% μέχρι το 2022, και κατόπιν 2%, ή λίγο παραπάνω, μέχρι το 2060. Δηλώνει χωρίς περιστροφές ότι η βιωσιμότητα του χρέους θα επιτευχθεί στα πλαίσια της συμφωνίας του Μαΐου 2016, δηλαδή με μια σειρά από μετριοπαθή μεσοπρόθεσμα μέτρα, όπως η ευνοϊκή αξιοποίηση των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα του 2014 και κυρίως η ευνοϊκή διαχείριση του επιτοκίου και της ωρίμανσης των χρεών της Ελλάδας προς τον EFSF.
Για να γίνει καλύτερα αντιληπτή η σημασία της απόφασης για τη βιωσιμότητα, ας σημειωθεί ότι η Ελλάδα χρωστάει περίπου 130 δισ. στον EFSF. Με τις ήδη υπάρχουσες συμφωνίες δεν χρειάζεται να γίνουν σοβαρές πληρωμές για το χρέος αυτό μέχρι το 2023, γιατί η χώρα έχει περίοδο χάριτος. Το επιτόκιο είναι επίσης πολύ χαμηλό.
Το Eurogroup λοιπόν, στο πλαίσιο των μεσοπρόθεσμων μέτρων αποφάσισε να εξετάσει μια περαιτέρω επιμήκυνση των ωριμάνσεων από 0 έως 15 χρόνια, στη βάση πάντοτε της τεχνικής ανάλυσης που θα γίνει με το τέλος του προγράμματος το 2018. Αποφάσισε ακόμη ότι οι μελλοντικές πληρωμές προς το EFSF θα στηρίζονται σε κάποιο μηχανισμό που θα παίρνει υπόψη του την ανάπτυξη, και ο οποίος φυσικά θα συγκεκριμενοποιηθεί μετά την ολοκλήρωση του παρόντος προγράμματος το 2018.
Αυτό είναι το σύνολο των αποφάσεων για το χρέος – αλλά και της γενναιοδωρίας του Eurogroup.
Οι καταληκτικές τρεις παράγραφοι της ανακοίνωσης, τέλος, μας πληροφορούν ότι το ΔΝΤ είναι διαθέσιμο στη βάση αυτή να συμμετέχει στο πρόγραμμα, αλλά χωρίς χρηματοδότηση, και ότι οι δανειστές εγκρίνουν την εκταμίευση 8,5 δισ. ως μέρος του υπάρχοντος προγράμματος. Θα βοηθήσουν ακόμη ώστε η Ελλάδα να μπορέσει να βγει στις αγορές με το τέλος του προγράμματος τον Αύγουστο του 2018, άρα οι επόμενες εκταμιεύσεις του παρόντος προγράμματος θα πρέπει να στοχεύουν και στο σχηματισμό αποθεματικού ρευστότητας.
Το συμπέρασμα που αβίαστα προκύπτει είναι ότι η ελληνική πλευρά παραδόθηκε άνευ όρων στους δανειστές. Τα επιπλέον σκληρά υφεσιακά μέτρα που απαιτούσε το ΔΝΤ νομοθετήθηκαν και το Ταμείο ανακοίνωσε ότι δέχεται να συμμετέχει, αλλά χωρίς να ρισκάρει κεφάλαια. Η Ελλάδα πήρε μόνο γενικόλογες και αφηρημένες δηλώσεις προθέσεων (όχι υποσχέσεις) για ελάφρυνση των πληρωμών σε ένα μέρος του χρέους, μετά το 2023. Ακριβώς ό,τι επιδίωκε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.
Κατά την ανοδική του περίοδο, ο ΣΥΡΙΖΑ κατηγορούσε τις προηγούμενες κυβερνήσεις ότι μετέτρεψαν την Ελλάδα σε «αποικία χρέους». Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είναι δυστυχώς η πλέον υποτακτική. Δύσκολα θα βρει κανείς έστω και μια παραχώρηση ουσίας που μπόρεσε να εξασφαλίσει σε όλες τις διαπραγματεύσεις της με τους δανειστές. Η σύγκριση με τις υποσχέσεις του Αλέξη Τσίπρα καθ’ οδόν προς την εξουσία είναι καταλυτική. Ο φλογερός ανατροπέας και «σκληρός διαπραγματευτής» αποδείχθηκε πειθαρχικός διαχειριστής των υποθέσεων της αποικίας.
Το μέλλον διαγράφεται δύσκολο. Τον Οκτώβριο αρχίζει η τρίτη αξιολόγηση και το μαρτύριο του ελέγχου θα επαναληφθεί. Με την απόφαση του Γιούρογκρουπ δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα γίνουν δεκτά τα ελληνικά ομόλογα στην ποσοτική χαλάρωση. Αλλά ακόμη κι αν γίνουν, δεν έπεται ότι θα μπορέσει η χώρα να βγει στις αγορές με λογικό επιτόκιο, δεδομένου ότι η οικονομία της είναι σε κλωβό ύφεσης και το χρέος περίπου στο 180% του ΑΕΠ. Οι πληρωμές προς ξένους για το 2018 είναι μικρές – κάτω των 4 δισ. – αλλά για το 2019 είναι σημαντικές, υπερβαίνοντας τα 12 δισ. Καθόλου απίθανο να χρειαστεί νέο πρόγραμμα – και νέο μνημόνιο – με το τέλος του παρόντος τον Αύγουστο του 2018.
Μακροπρόθεσμα η Ελλάδα έχει μπει για τα καλά σε πορεία παρακμής, με χαμηλή και ασταθή ανάπτυξη, υψηλή ανεργία, τεράστια ανισότητα και μετανάστευση της νεολαίας της στο εξωτερικό. Το μεγάλο κεφάλαιο, τα ανώτατα κοινωνικά στρώματα και το αποτυχημένο πολιτικό σύστημα έχουν αποδεχθεί την κατάπτωση της χώρας. Πρόκειται για απόλυτη ιστορική χρεοκοπία.
Η ελπίδα βρίσκεται στα εργατικά και λαϊκά στρώματα που μπορεί τώρα να σιγούν, αλλά δεν έχουν αποδεχθεί τη μοίρα που τους επιφυλάσσεται. Από εκεί θα έρθει η ανάκτηση της λαϊκής και εθνικής κυριαρχίας. Έχει απόλυτη σημασία να συνοδεύεται από βαθιά κοινωνική ανατροπή, υπέρ της εργασίας και κατά του κεφαλαίου.