Κατάργηση των έργων διαχείρισης απορριμμάτων μέσω ΣΔΙΤ, ανακύκλωση στο 52% των παραγόμενων αποβλήτων με ευθύνη των δήμων, 4-6 μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και 4 μονάδες κομποστοποίησης περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ο νέος περιφερειακός σχεδιασμός για τα σκουπίδια στην Αττική, τον οποίο έχει καταρτήσει και προωθεί η Ρένα Δούρου.
Το επενδυτικό κόστος προϋπολογίζεται σε 408 εκατ. ευρώ. Βασικά σημεία του καινούργιου μοντέλου αποκαλύπτει σήμερα το Sofokleousin.gr.
Μονάδες επεξεργασίας αναμένεται να λειτουργήσουν, σύμφωνα με τις πληροφορίες, στο Σχιστό, στο Γραμματικό, στο Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης στη Φυλή, πιθανώς στον Ελαιώνα και σε ακόμη μια περιοχή της Αθήνας που μένει να προσδιοριστεί. Στη νότια Αττική ο χώρος θα προκύψει από μελέτη που θα παραγγελθεί μεταξύ των δήμων που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον.
Να σημειωθεί ότι το οικόπεδο στον Ελαιώνα είναι παραχωρημένο από τον Ενιαίο Διαβαθμικό Σύνδεσμο Ν. Αττικής (ΕΔΣΝΑ) στο δήμο Αθηναίων, ο οποίος όμως δεν έχει συμφωνήσει ακόμη στο ενδεχόμενο λειτουργίας εκεί μονάδας επεξεργασίας σύμμεικτων δυναμικότητας μέχρι 120 χιλιάδων τόνων απορριμμάτων ετησίως.
Παράλληλα προβλέπεται η επέκταση της δυναμικότητας του ΕΜΑΚ έως και τους 400 χιλ. τόνους ετησίως. Η συνολική δυναμικότητα των υπόλοιπων νέων μονάδων υπολογίζεται έως 600 χιλιάδες τόνους ετησίως.
Το Σχιστό, όπως και κάθε σταθμός μεταφόρτωσης απορριμμάτων, μετατρέπεται σε μονάδα επεξεργασίας σύμμεικτων κοντά στην πηγή παραγωγής τους. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τους όμορους δήμους του Πειραιά.
Η φιλοσοφία
Ο νέος σχεδιασμός βασίζεται στην πυραμίδα διαχείρισης απορριμμάτων που επιβάλει ο νόμος 4042/12: Κατά προτεραιότητα πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, ενεργειακή αξιοποίηση και ταφή.
Επίσης, με την κατάργηση των ΣΔΙΤ επιχειρείται η μετάβαση από ένα συγκεντρωτικό μοντέλο διαχείρισης, σε ποσότητες και χώρους, σε ένα αποκεντρωμένο μοντέλο που προβλέπει πολύ περισσότερες μονάδες, μικρότερου φορτίου, που διέπονται από την αρχή της εγγύτητας στις περιοχές όπου παράγονται απορρίμματα.
Κομβικής σημασίας για το νέο ΠΕΣΔΑ είναι τα τοπικά σχέδια διαχείρισης των δήμων που έρχονται να κουμπώσουν πάνω στον περιφερειακό σχεδιασμό και να καταδείξουν με ποιο τρόπο η εκάστοτε περιοχή διαχειρίζεται τα σκουπίδια που παράγονται στα όριά της.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι τα τέλη Ιουλίου είχαν υποβληθεί στην περιφέρεια 22 σχέδια στο σύνολο των 66 δήμων. Πλέον, αναφέρουν πηγές του ΕΔΣΝΑ, έχουν συγκεντρωθεί 64 σχέδια. Απουσιάζουν αυτά της Φυλής και του Ψυχικού.
Ανακύκλωση
Με την πλήρη εφαρμογή του σχεδίου, που υπολογίζεται για το 2020, το 52% των απορριμμάτων θα κατευθύνεται στα διαφορετικά ρεύματα ανακύκλωσης με ευθύνη των δήμων.
Ταυτόχρονα, τα εργοστάσια επεξεργασίας σύμμεικτων θα παράγουν ένα ποσοστό 10% ανακυκλώσιμων υλικών και το 22% από τα ίδιες μονάδες θα μετατρέπεται σε κομπόστ χαμηλής ποιότητας. Κατά συνέπεια, σύμφωνα με τους υπολογισμούς, σε χώρους υγειονομικής ταφής αναμένεται να κατευθύνεται το 22% των αποβλήτων.
Μέχρι τώρα η ανακύκλωση γινόταν από τα ιδιωτικά εναλλακτικά συστήματα (μπλε κάδος). Παρά το ότι ο ΣΥΡΙΖΑ προεκλογικά ευαγγελιζόταν την κατάργηση του μπλε κάδου, παράγοντες της αγοράς αξιολογούν ως ανέφικτο το ενδεχόμενο αυτό και πιθανολογούν ότι δήμοι και ιδιωτικά συστήματα θα συνυπάρχουν.
Οι μονάδες κομποστοποίησης
Ο ΠΕΣΔΑ περιλαμβάνει πρόβλεψη για τέσσερις μονάδες κομποστοποίησης.
*Η πρώτη θα λειτουργεί στο εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης (ΕΜΑ) Φυλής. Παράγοντες της αγοράς διακρίνουν πίσω από την πρόβλεψη για επέκταση της δυναμικότητάς του στους 400.000 τόνους απορριμμάτων/έτος (το 2014 δέχτηκε γύρω στους 185.000 τόνους), σαφή πρόθεση να συνεχιστεί για πολλά χρόνια ακόμη η λειτουργία του. Η πρόβλεψη του νέου σχεδιασμού αναφέρει ότι το 40% των προϊόντων του θα είναι κομπόστ.
*Στο Γραμματικό (βόρεια Αττική), δυναμικότητας περίπου 40 χιλιάδων τόνων.
*Στη νότια Αττική. Αναζητείται ο χώρος με τη σύμφωνη γνώμη των δήμων.
*Από τη δυτική Αττική μεγάλη πιθανότητα συγκεντρώνουν τα Μέγαρα.
Οι μονάδες θα παράγουν 40-80 χιλιάδες τόνους ετησίως καθαρό κομπόστ.
Μια από τις βασικές τροποποιήσεις που εισάγει το νέο σχέδιο είναι ότι βάζει τέλος στην επιβάρυνση μιας περιοχής με έργα παντός τύπου, από την προδιαλογή ως την τελική διάθεση. Καταργείται με άλλα λόγια η έννοια της ολοκληρωμένης εγκατάστασης διαχείρισης απορριμμάτων (ΟΕΔΑ).
Που θα βρίσκονται οι χώροι υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ)
Οι βραχυπρόθεσμες ανάγκες αντιμετωπίζονται με αξιοποίηση των δυνατοτήτων του χώρου στη Φυλή ή και την αξιοποίηση θέσεων που έχουν ήδη εγκριθεί ως ΧΥΤΥ.
Κάθε νέος ΧΥΤΥ σχεδιάζεται σε άλλο χώρο, ανεξάρτητο από τις μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων. Επιλέγονται κατά προτεραιότητα ανενεργά λατομεία- μεταλλεία που έχουν καταγραφεί από τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ). Στην Αττική υπάρχουν 153 τέτοιοι χώροι όπου η αποκατάσταση του ανάγλυφου θα επιτευχθεί, σύμφωνα με τα στοιχεία, με μπάζα (απόβλητα εκσκαφών, κατεδαφίσεων κλπ) και υπολείμματα αστικών, γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων.
Τα «καυτά σημεία»: Το Γραμματικό και η Φυλή
Ο Ενιαίος Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ) και η περιφερειακή αρχή έχουν να αντιμετωπίσουν το αγκάθι της χωροθέτησης εγκαταστάσεων για τη διαχείριση απορριμμάτων σε περιοχές αποδεδειγμένα προβληματικές.
Το Γραμματικό παραμένει στο κάδρο του σχεδιασμού με τη λειτουργία δυο μικρών εργοστασίων (κομποστοποίησης, επεξεργασίας σύμμεικτων) και ενός χώρου υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων περιορισμένης χωρητικότητας.
Ειδικά για τη μονάδα των σύμμεικτων, συζητείται μεταξύ της περιφέρειας και του δήμου Μαραθώνα το ενδεχόμενο παραχώρησης της διαχείρισης στη δημοτική αρχή. Εξέλιξη που θα μεταφέρει την «καυτή πατάτα» της δυναμικότητας του εργοστασίου, από το επίπεδο της περιφέρειας στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Δεν επεκτείνεται η Φυλή και δεν θα χρησιμοποιηθεί το τρίτο κύτταρο. Το πρώτο κύτταρο εξαντλήθηκε και εναπόθεση απορριμμάτων γίνεται στο δεύτερο μέχρι να εξαντληθεί η δυνατότητά του, που υπολογίζεται από ενάμιση ως δυόμισι χρόνια. Στη συνέχεια, με την έναρξη λειτουργίας των νέων χώρων προβλέπεται οριστικό κλείσιμο του χώρου υγειονομικής ταφής.
Οικονομικοί πόροι και εργαλεία για την υλοποίηση του ΠΕΣΔΑ
Τα ακριβή ποσά έργων και δράσεων θα προκύψουν ύστερα από την ολοκλήρωση των μελετών για τις απαραίτητες υποδομές. Το επενδυτικό κόστος για την υλοποίηση του σχεδίου διαχείρισης των αστικών στερεών αποβλήτων στην Αττική προϋπολογίζεται σε 408.εκατ. ευρώ . Αναλυτικά:
Μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων: 150 εκατ. Ευρώ
Μονάδες κομποστοποίησης βιοαποβλήτων: 90 εκατ. Ευρώ
Δίκτυο διάθεσης υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ): 50 εκατ. Ευρώ
Δίκτυο σταθμών μεταφόρτωσης αποβλήτων: 5 εκατ.
Δημιουργία «πράσινων σημείων» και δικτύωσή τους: 60 εκατ. Ευρώ
Μονάδες δημοτικής κομποστοποίησης: 3 εκατ. Ευρώ
Ανάπτυξη συστημάτων χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων: 40 εκατ. Ευρώ
Οργάνωση δικτύων οικιακής κομποστοποίησης: 1 εκατ. Ευρω
Δίκτυο συλλογής έντυπου χαρτιού: 3 εκατ. Ευρώ
Δράσεις ευαισθητοποίησης και δημοσιότητας: 4 εκατ. Ευρώ
Τεχνική Υποστήριξη: 2 εκατ. Ευρώ
Τα κονδύλια αναμένεται να προέλθουν από ευρωπαϊκούς κι εθνικούς πόρους, την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» αλλά και την εφαρμογή της αρχής «πληρώνω όσο πετάω» κλπ.
Χρηματοδοτικά μέσα που υπολογίζεται να αξιοποιηθούν για τη χρηματοδότηση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων είναι οι επιδοτήσεις από προγράμματα όπως το LIFE και το HORIZON 2000, το LEADER, το INTERREG, το Πράσινο Ταμείο καθώς και οι πόροι Κοινωνικής Οικονομίας του υπουργείου Εργασίας.
Επίσης η υλοποίηση των απαραίτητων υποδομών προς μια οικονομία φιλική προς το περιβάλλον αποτελεί μια από τις προτεραιότητες του ΕΣΠΑ 2014-20 και πρόκειται να χρηματοδοτηθούν από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Προγράμματα, κυρίως από το Ταμείο Συνοχής και δευτερευόντως από το ΕΤΠΑ.
Στην τελική ευθεία
Στην τελική ευθεία πριν την οριστική έγκρισή του βρίσκεται ο ΠΕΣΔΑ. Η συνεδρίαση της εκτελεστικής επιτροπής του Ενιαίου Διαβαθμικού Συνδέσμου Ν. Αττικής (ΕΔΣΝΑ) τις επόμενες μέρες αναμένεται να δώσει «πράσινο φως» στο καινούργιο μοντέλο και να στείλει την πρόταση στο περιφερειακό συμβούλιο. Αν εγκριθεί εκεί, είναι θέμα χρόνου η έκδοση υπουργικής απόφασης με τις υπογραφές των υπουργών Περιβάλλοντος και Εσωτερικών.
