Τον κίνδυνο να μετατραπεί η πολυδιαφημισμένη επανεκκίνηση των δημοσίων έργων σε... γενικό βραχυκύκλωμα, εξαιτίας της υπέρογκης αύξησης του κόστους κατασκευής, επιχειρεί να αποσοβήσει η κυβέρνηση. Με διάταξη που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, το υπουργείο Υποδομών μεταφέρει στα κρατικά ταμεία όλα τα βάρη των ανατιμήσεων στα υλικά κατασκευής, καθώς οι εργολάβοι προειδοποιούσαν ότι θα σταματούσαν την εκτέλεση συμβάσεων για να αποφύγουν τις ζημιές.
Οι νέες διατάξεις χαρακτηρίζονται εύλογες και αναγκαίες από τις εργοληπτικές εταιρείες, που ήδη είχαν αρχίσει να «παγώνουν» την εκτέλεση έργων, κυρίως της τοπικής αυτοδιοίκησης, επειδή δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τα αυξημένα κόστη υλικών. Έτσι, η παραγωγή δημοσίων έργων -και μάλιστα εν μέσω παρατεταμένης προεκλογικής περιόδου....- κινδύνευε να βυθισθεί στο χάος, με αλλεπάλληλες δικαστικές εμπλοκές.
Πάντως, από ορισμένες πλευρές διατυπώνεται και η άποψη ότι ο υπουργός Υποδομών, Κ. Αχ. Καραμανλής, έδειξε υπερβολική διαλλακτικότητα έναντι των αιτημάτων των εργολάβων για την κάλυψη των βαρών της κρίσης από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Σε κάθε περίπτωση, οι διατάξεις που δημοσιεύθηκαν στέλνουν τις εργοληπτικές εταιρείες στο δημόσιο ταμείο και εκτονώνουν προσωρινά την πίεση στο κύκλωμα παραγωγής δημοσίων έργων από την ενεργειακή κρίση, αν και είναι ενδεχόμενο να χρειασθεί και νέα παρέμβαση, εφόσον η κρίση παραταθεί το 2023.
Ειδικότερα,
- Σχετικά με τον τρόπο υπολογισμού αξίας και πληρωμής των πρώτων υλών που επηρεάζονται άμεσα από την τιμή του πετρελαίου, ο νέος νόμος ορίζει ότι θα πληρώνονται απολογιστικά και όχι με βάση τον προϋπολογισμό, ώστε να καλύπτονται οι αυξήσεις που δεν είχαν ληφθεί υπόψη κατά τον σχεδιασμό του έργου. Η νέα διάταξη ορίζει ότι: «Κατ’ εξαίρεση των υφιστάμενων διατάξεων, για όσο διάστημα εξακολουθεί να υφίσταται η ενεργειακή κρίση και πάντως για διάστημα που δεν μπορεί να υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες από την έναρξη ισχύος του παρόντος, με κοινή απόφαση των Υπουργών Υποδομών και Μεταφορών και Οικονομικών δύναται να καθορίζονται: α) ο τρόπος υπολογισμού της αξίας της ασφάλτου, του πολυβινυλοχλωριδίου (PVC) και του πολυαιθυλένιου υψηλής πυκνότητας (HDPE) απολογιστικά, β) τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για την πληρωμή των εργασιών που εκτελέστηκαν ή εκτελούνται στο πλαίσιο συμβάσεων κατασκευής δημόσιων έργων, εφόσον η προμήθεια των ανωτέρω υλικών έλαβε χώρα μετά την Ιη.1.2022. Η επιπλέον δαπάνη, σε σχέση με την προϋπολογισθείσα, η οποία προκύπτει κατά την εκτέλεση του έργου από αύξηση της τιμής των ανωτέρω πρώτων υλών ή της ποσότητας αυτών στις περιπτώσεις που προβλέπει ο νόμος καλύπτεται από τις πιστώσεις του έργου. Για εργασίες που αποζημιώνονται σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο, λόγω της συμπερίληψης των άνω υλικών, δεν καταβάλλεται δαπάνη αναθεώρησης».
- Για την εκτέλεση συμβάσεων δημοσίων έργων προβλέπεται ότι μπορεί να καθυστερούν έως και για έξι μήνες, χωρίς συνέπειες για τις εταιρείες. Η σχετική διάταξη ορίζει ότι: «Κατ’ εξαίρεση υφιστάμενων διατάξεων, για όσο διάστημα εξακολουθεί να υφίσταται η ενεργειακή κρίση, και πάντως για διάστημα που δεν μπορεί να υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες από την έναρξη ισχύος του παρόντος, κάθε οικονομικός φορέας στον οποίο έχει ανατεθεί η εκτέλεση δημόσιας σύμβασης έργου δύναται να υποβάλλει δήλωση επιμήκυνσης του χρονοδιαγράμματος της εκτέλεσης της σύμβασης, η οποία από της υποβολής της καθίσταται δεσμευτική για την αναθέτουσα αρχή. Στη δήλωση του πρώτου εδαφίου καθορίζεται ο χρόνος της επιμήκυνσης. Εφόσον δεν εξαντλείται άπαξ το διάστημα των έξι (6) μηνών, είναι δυνατή η υποβολή νέας δήλωσης. Η χρονική διάρκεια της παράτασης για την εκτέλεση των εργασιών δεν προομετράται στον συμβατικό χρόνο και δεν αποτελεί παράταση της συμβατικής διάρκειας εκτέλεσης του έργου. Με απόφαση του αρμόδιου οργάνου, είναι δυνατή η παράταση της ημερομηνίας υποβολής αιτήσεων συμμετοχής ή προσφορών στις περιπτώσεις που έχει ήδη δημοσιευθεί προκήρυξη κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος».
- Ως το τέλος του έτους, οι τιμές των υλικών με βάση τις οποίες θα πληρώνονται οι εταιρείες για τα έργα θα αναπροσαρμόζονται με αποφάσεις της αρμόδιας επιτροπής, ώστε να καλύπτονται οι αυξήσεις. Όπως αναφέρει η διάταξη: «Για όσο διάστημα υφίσταται η ενεργειακή κρίση, μέχρι την ουσιαστική λειτουργία του Ενιαίου Συστήματος Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων και Μελετών (Ε.Σ.Τ.Ε.ΓΙ. ΤΙΜ.-Τ.Ε.Μ.) και πάντως όχι πέραν της 31ης 12 2022 επιτρέπεται η έκδοση πρακτικών διαπίστωσης βασικών τιμών υλικών από την Επιτροπή Διαπίστωσης Τιμών Δημόσιων Έργων (Ε.Δ.Τ.Δ.Ε.). Η έκδοση των Πρακτικών του πρώτου εδαφίου αφορά στη μηνιαία διακύμανση των τιμών. Οι τιμές των υλικών αναθεωρούνται ενιαία για όλη την επικράτεια κατά τρίμηνο, ήτοι την αναθεωρητική περίοδο, υπό την έννοια του άρθρου 153 του ν. 4412/2016 (Α’ 147), σύμφωνα με τον μέσο όρο κάθε τριμήνου, όπως προκύπτει από τη μηνιαία διακύμανση τιμών.
- Όσοι εργολάβοι δεν θα αξιοποιούν τη δυνατότητα να καθυστερήσουν την παράδοση έργων έως και για έξι μήνες θα παίρνουν πριμ έγκαιρης παράδοσης έργου. Όπως αναφέρει ο νόμος: «Ανάδοχοι που εκτελούν συμβάσεις έργων, που δεν επικαλούνται την περ. α’ της Παρ. Ι του άρθρου 2 και τηρούν τα εγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα εκτέλεσης του έργου σε σχέση με τη συμβατική προθεσμία, όπως έχουν διαμορφωθεί κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος, δικαιούνται πρόσθετη καταβολή (πριμ), πέντε τοις εκατό (5%) επί του υπολειπόμενου συμβατικού ανταλλάγματος.
«Ξεχειλώνει» και η χρηματοδότηση του Ο.Α.Σ.Α.
Οι συνέπειες της ενεργειακής κρίσης, που έχουν ανεβάσει στα ύψη τα κόστη καυσίμων για τις δημόσιες συγκοινωνίες, φέρνουν αυξημένα βάρη στον προϋπολογισμό και για τη χρηματοδότηση του Ο.Α.Σ.Α.
Σε άλλο άρθρο του νόμου που δημοσιεύθηκε προβλέπεται ότι «για το έτος 2022, η επιδότηση που λαμβάνει ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών (Ο.Α.Σ.Α.) από τον κρατικό προϋπολογισμό για την κάλυψη του συνολικού ετήσιου λειτουργικού ελλείμματος των εταιρειών του Ομίλου Ο.Α.Σ.Α., δύναται να υπερβαίνει το ποσοστό του σαράντα τοις εκατό (40%) του ετήσιου λειτουργικού κόστους, που προβλέπεται στον εγκεκριμένο ετήσιο προϋπολογισμό και το εγκεκριμένο επιχειρησιακό σχέδιο. Το επιπλέον ποσό της επιδότησης από τον κρατικό προϋπολογισμό, που λαμβάνει ο Ο.Α.Σ.Α. για το έτος 2022, διατίθεται αποκλειστικά για την κάλυψη της αύξησης του ενεργειακού κόστους λειτουργίας των εταιρειών του Ομίλου Ο.Α.Σ.Α.».
