Οι συζητήσεις και οι έντονες αντιδράσεις για την συμφωνία ΤΤΙΡ μεταξύ ΕΕ-ΗΠΑ φέρνουν στο προσκήνιο το ζήτημα του ποιοι ωφελούνται κάθε φορά από την ελεύθερη διακίνηση προϊόντων και την άρση των περιορισμών στο διεθνές εμπόριο.
Συμφωνίες όπως η ΤΤΙΡ έχουν πολλά θύματα. Ένα από αυτά είναι το «δίκαιο εμπόριο» (fair trade) - μία τάση που καταγράφεται τις τελευταίες δεκαετίες και βρίσκεται στον αντίποδα της μαζικής παραγωγής γεωργικών προϊόντων.
Σε κάθε περίπτωση, η «βιομηχανοποιημένη» αγροτική παραγωγή των Αμερικανών με οικονομίες κλίμακας και υψηλή παραγωγικότητα δεν προκαλεί ανησυχία μόνο στους Ευρωπαίους καλλιεργητές που επιμένουν σε πιο παραδοσιακά μέσα παραγωγής, αλλά και στις οργανώσεις που έχουν εξειδικευθεί στο δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο .
Οι οργανώσεις αυτές δίνουν διέξοδο σε μικρούς παραγωγούς και οικογενειακές επιχειρήσεις από αναπτυσσόμενες χώρες, κυρίως στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική, που έχουν τη δυνατότητα να εμπορεύονται τα προϊόντα τους χωρίς την ασφυκτική πίεση του ανταγωνισμού και με εγγυημένο ένα αξιοπρεπές ποσοστό κέρδους, που τους επιτρέπει να ζουν από την εργασία τους.
Τα πιο δημοφιλή προϊόντα «δίκαιου εμπορίου» είναι ο καφές, το τσάϊ, το κακάο, εξωτικά φρούτα και άλλα τρόφιμα, ρούχα ή ακόμη και χειροποίητα έπιπλα.
Αυτές οι «παράλληλες ροές» του αλληλέγγυου εμπορίου που παρακάμπτουν τις συνήθεις οδούς διανομής και εμπορικής εκμετάλλευσης, φαίνεται να απειλούνται από τη στιγμή που επεκτείνονται συνεχώς οι ζώνες ελεύθερων συναλλαγών, οι οποίες συνήθως εδράζονται σε διακρατικές συμφωνίες στα πλαίσια του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ).
Αναλυτές, διεθνείς οργανώσεις και ακτιβιστές σε όλο τον κόσμο υποστηρίζουν ότι οι μικροί παραγωγοί στις αναπτυσσόμενες χώρες θα υποστούν πλήγματα από συμφωνίες όπως η ΤΤΙΡ μεταξύ ΕΕ- ΗΠΑ, που θα καταργούν εμπορικούς δασμούς για αμερικανικά αγροτικά προϊόντα και επιτρέπουν την ελεύθερη διακίνηση.
Τέτοιες συμφωνές ακυρώνουν ουσιαστικά τα όποια προνόμια παραχωρούσε μέχρι σήμερα η Ευρώπη στις αναπτυσσόμενες χώρες, προκειμένου να διευκολύνει τις εξαγωγές τους στις ευρωπαϊκές αγορές.
Με ηνTTIP η πίεση του ανταγωνισμού για τους Ευρωπαίους θα ήταν ακόμη πιο έντονη και η διαφορά τιμής ανάμεσα σε ένα προϊόν δίκαιου εμπορίου και στο αντίστοιχο συμβατικό προϊόν θα γινόταν ακόμα μεγαλύτερη. Θα άλλαζε όμως και η ροή του διεθνούς εμπορίου, καθώς η ευρωατλαντική ζώνη θα ενισχυόταν σε βάρος των αναπτυσσόμενων χωρών.