Σκηνικό σύγκρουσης Βορρά - Νότου στην ευρωζώνη στήνει και πάλι η Γερμανία, λίγο πριν την κρίσιμη σημερινή συνεδρίαση του Eurogroup, όπου θα συζητηθεί και το ζήτημα της στήριξης των υπερχρεωμένων οικονομιών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, προκειμένου να μην εκτιναχθούν στα ύψη τα κόστη δανεισμού τους με την αύξηση των επιτοκίων του ευρώ, που αρχίζει στις 21 Ιουλίου.
Την 21η Ιούλιου, η ΕΚΤ σχεδιάζει, μαζί με την ανακοίνωση της αύξησης επιτοκίων κατά 0,25%, να αποφασίσει και για τη δημιουργία ενός νέου εργαλείου στήριξης των ομολόγων των ασθενέστερων οικονομιών, με πρώτες την Ιταλία και την Ελλάδα, ώστε τα αυξημένα επιτόκια να μην προκαλέσουν φυγή κεφαλαίων από τα ομόλογά τους, με συνέπεια την υπερβολική αύξηση των spread δανεισμού.
Στην αμέσως προηγούμενη συνεδρίαση του Eurogroup, τον Ιούνιο, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Κρίστιαν Λίντνερ δήλωσε ότι δεν υπάρχει κίνδυνος κατακερματισμού της αγοράς ομολόγων, δηλαδή ασύμμετρης αύξησης των αποδόσεων, αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι δεν υπάρχει λόγος να δημιουργηθεί ειδικό εργαλείο στήριξης από την ΕΚΤ. Κάτι ανάλογο υποστήριξε και ο Γερμανός κεντρικός τραπεζίτης, Γιόακιμ Νάγκελ, δηλώνοντας στο συμβούλιο της ΕΚΤ ότι αυτή τη στιγμή προέχει η αντιμετώπιση του πληθωρισμού και όχι του κατακερματισμού.
Ακόμη χειρότερα, ο Αυστριακός υπουργός Οικονομικών, είχε δηλώσει ότι οι χώρες του Νότου δεν χρειάζονται ειδικό εργαλείο στήριξης, αλλά θα πρέπει να κρατήσουν χαμηλά τα κόστη δανεισμού τους, ακολουθώντας μια πολιτική μείωσης των ελλειμμάτων. Με άλλα λόγια, το «φάρμακο» για τα αυξημένα επιτόκια πρέπει να είναι η λιτότητα!
Σε αυτό το «πολεμικό» κλίμα, σύμβουλος του Γερμανού υπουργού Οικονομικών, ο καθηγητής Λαρς Φελντ, ανεβάζει ακόμη περισσότερο τις θερμοκρασίες της αντιπαράθεσης, δηλώνοντας χωρίς περιστροφές ότι οι χώρες που θα υποστηριχθούν από την ΕΚΤ, εάν δημιουργηθεί ειδικό εργαλείο στήριξης, θα πρέπει να υπαχθούν σε «μνημονιακή» επιτήρηση.
Η βοήθεια της ΕΚΤ για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων αποδόσεων των ομολόγων σε ορισμένες χώρες της ευρωζώνης θα πρέπει να συνοδεύεται από όρους, δήλωσε ο Φελντ σε σχόλια που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Der Spiegel την Παρασκευή. Σε μια ασυνήθιστη παρέμβαση, δεδομένου ότι η ΕΚΤ είναι ανεξάρτητος θεσμός και οι υπουργοί δεν παρεμβαίνουν στο έργο της, ο Φελντ προέτρεψε την κεντρική τράπεζα ανοικτά να θέσει όρους σε οποιαδήποτε βοήθεια, προκειμένου να πιέσει για οικονομικές μεταρρυθμίσεις.
«Όποιος θέλει χρήματα από την κεντρική τράπεζα εκτός σειράς πρέπει να είναι έτοιμος να παράσχει κάτι σε αντάλλαγμα», δήλωσε ο Φελντ, ενώ το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών αρνήθηκε να σχολιάσει την τοποθέτησή του, κάτι που αφήνει αναπάντητα πολλά ερωτήματα για τη στάση που θα κρατήσει σήμερα στο Eurogroup ο Λίντνερ.
Υπενθυμίζεται ότι η ΕΚΤ αποφάσισε σε έκτακτη συνεδρίαση στις 15 Ιουνίου να σχεδιάσει ένα νέο μέσο για τον περιορισμό των αποκλίσεων στο κόστος δανεισμού μεταξύ των κρατών της ευρωζώνης. Ο επικεφαλής της Bundesbank διαφώνησε με την απόφαση αυτή και προειδοποίησε ότι η ΕΚΤ δεν θα πρέπει να προσπαθήσει να αποφασίσει ποια είναι τα σωστά spread, καθώς αυτό είναι «σχεδόν αδύνατο» και υπάρχει κίνδυνος να καλλιεργηθεί δημοσιονομικός εφησυχασμός στις κυβερνήσεις.
Στο ίδιο πνεύμα, και πηγαίνοντας τη συζήτηση ένα βήμα παρακάτω, ο Φελντ τόνισε ότι στα ανταλλάγματα που θα πρέπει να προσφέρουν όσες κυβερνήσεις υποστηριχθούν από την ΕΚΤ «περιλαμβάνονται μεταρρυθμίσεις που εποπτεύονται από ανεξάρτητους θεσμούς». Υπογράμμισε, μάλιστα, ότι «οτιδήποτε άλλο θα έθετε σε κίνδυνο τη σταθερότητα της νομισματικής ένωσης».
Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι τώρα, η ΕΚΤ σχεδιάζει να συνδυάσει το νέο εργαλείο στήριξης με ορισμένες δεσμεύσεις, όπως ότι το χρέος μιας χώρας θα πρέπει να κρίνεται βιώσιμο από την ΕΚΤ, ή ότι συμμορφώνεται με τους δημοσιονομικούς κανόνες και τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
«Όχι» από Ιταλία και Ελλάδα
Ωστόσο, οι δηλώσεις Φελντ δεν φαίνεται να συμβαδίζουν με ένα τέτοιο σχέδιο "light" επιτήρησης, αλλά θυμίζουν περισσότερο το γνωστό σχήμα των μνημονίων, αφού γίνεται λόγος για υλοποίηση μεταρρυθμίσεων με την εποπτεία ανεξάρτητων θεσμών, όπως η ΕΚΤ, η Κομισιόν και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας. Κάτι τέτοιο είναι σαφές ότι θα προκαλούσε μετωπική σύγκρουση με την Ιταλία, καθώς η Ρώμη παγίως έχει αρνηθεί να υπαχθεί σε «μνημονιακή» επιτήρηση.
Προφανές είναι ότι και για την ελληνική κυβέρνηση αυτή η συζήτηση είναι άκρως δυσάρεστη, δεδομένου ότι μόλις τώρα ετοιμάζεται να εξέλθει, τον Αύγουστο, από το αυστηρό καθεστώς μεταμνημονιακής εποπτείας, κάτι μάλιστα που έχει παρουσιασθεί από τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Οικονομικών σε σχεδόν πανηγυρικούς τόνους ως μια κατάκτηση ανεξαρτησίας στην οικονομική πολιτική.
Εάν η στήριξη από την ΕΚΤ συνοδευθεί από «μνημονιακή» επιτήρηση, σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση θα αποφύγει να την ζητήσει, έστω και αν αντιμετωπίσει πιέσεις από την αγορά ομολόγων, καθώς έχει μικρές δανειακές ανάγκες και διαθέτει «μαξιλάρι» ρευστότητας, που σύμφωνα με τον οίκο Fitch θα φθάνει το 14,5% του ΑΕΠ στο τέλος του έτους.
Πάντως, στο περιθώριο του Eurogroup αναμένεται να αναπτυχθούν ενδιαφέρουσες διεργασίες. Πριν τη συνάντηση των υπουργών, ο Χρήστος Σταϊκούρας θα έχει συνάντηση με την ομόλογό του από την Ολλανδία, Σίγκριντ Καγκ. Το υπουργείο δεν ανέφερε ποια θέματα θα συζητηθούν, όμως πρέπει να σημειωθεί ότι η Σ. Καγκ ανέλαβε φέτος καθήκοντα υπουργού Οικονομικών σε μια από τις χώρες που παραδοσιακά τάσσονται υπέρ της δημοσιονομικής πειθαρχίας, αλλά η νέα κυβέρνηση Ρούτε έχει αλλάξει γραμμή και ακολουθεί πιο «χαλαρή» πολιτική, ενώ η Καγκ εξέπληξε πολλούς τον Απρίλιο, όταν υποστήριξε κοινές θέσεις με την Ισπανίδα ομόλογό της για τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας.
Σε αυτό το πλαίσιο, είναι πιθανό ο κ. Σταϊκούρας να διερευνήσει της προθέσεις της ομολόγου του από την Ολλανδία σχετικά με το αν θα στηρίξει τις σκληρές γερμανικές προτάσεις για το νέο εργαλείο στήριξης από την ΕΚΤ.