Τη δυνατότητα να ζητήσουν αποζημιώσεις από τις τράπεζες, για πρώτη φορά, για τις υπερβολικές προμήθειες που πλήρωναν ως αποτέλεσμα εναρμονισμένης πρακτικής από την πλευρά των τραπεζών (καρτέλ) έχουν όλοι όσοι έχουν υποστεί τέτοιες επιβαρύνσεις, φυσικά και νομικά πρόσωπα, που μπορούν να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη με βάση ένα νόμο που ως τώρα δεν έχει εφαρμοσθεί στην Ελλάδα.
Στον απόηχο της επιβολής από την Επιτροπή Ανταγωνισμού του πρώτου προστίμου στις τράπεζες για εναρμονισμένη πρακτική στις διατραπεζικές προμήθειες (το 2008, σε ανάλογη υπόθεση, οι τράπεζες είχαν αποφύγει τα πρόστιμα αναλαμβάνοντας δεσμεύσεις για σεβασμό του νόμου για τον ανταγωνισμό), ο αποχωρών πρόεδρος της Επιτροπής, Ιωάννης Λιανός, έκρινε σκόπιμο να θυμίσει, με ανάρτηση στο "X" (πρώην Twitter) ότι εκτός από τις κυρώσεις που επιβάλλει η ανεξάρτητη αρχή, οι θιγόμενοι καταναλωτές μπορούν να διεκδικήσουν και αποζημιώσεις δια της δικαστικής οδού.
Όπως έγραψε ο κ. Λιανός στην ανάρτησή του, «εκτός της δημόσιας εφαρμογής του δικαίου ανταγωνισμού, ενδιαφέρον έχει και η δυνατότητα των καταναλωτών που έχουν υποστεί βλάβη για ιδιωτική εφαρμογή του δικαίου ανταγωνισμού - αγωγές αποζημίωσης για παραβάσεις διατάξεων του ανταγωνισμού (ν. 4529/2018 και ενωσιακή νομολογία)».
Ο νόμος 4529/2018, τον οποίο μνημονεύει ο πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού, αφορά την «ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας 2014/104/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Νοεμβρίου 2014, σχετικά με ορισμένους κανόνες που διέπουν τις αγωγές αποζημίωσης βάσει του εθνικού δικαίου για παραβάσεις των διατάξεων του δικαίου ανταγωνισμού των κρατών - μελών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Πρόκειται για ένα νόμο που δεν έχει εφαρμοσθεί ως τώρα στη χώρα μας και πολλοί θεωρούν ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να εφαρμοσθεί. Με απλά λόγια, ο νόμος δίνει το δικαίωμα σε θύματα των παραβατών του δικαίου για τον ανταγωνισμό να διεκδικήσουν δικαστικά την αποζημίωσή τους, ανεξάρτητα από τα πρόστιμα που μπορεί να επιβληθούν από τις αρχές στις εμπλεκόμενες επιχειρήσεις.
«Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που έχει υποστεί ζημία λόγω παράβασης του δικαίου του ανταγωνισμού δικαιούται πλήρη αποζημίωση. Η αποζημίωση αυτή περιλαμβάνει τη θετική και αποθετική του ζημία, καθώς και τόκους. Η ευθύνη σε αποζημίωση είναι ανεξάρτητη από το αν μια αρχή ανταγωνισμού έχει ήδη διαπιστώσει την ύπαρξη παράβασης. Τόκος οφείλεται για το χρονικό διάστημα από την πρόκληση της ζημίας έως την καταβολή της αποζημίωσης», όπως ορίζει ο νόμος 4529/2018.
Όπως αναφέρουν νομικοί, η περίπτωση της επιβολής προστίμων στις τράπεζες για καρτέλ στις διατραπεζικές προμήθειες δημιουργεί αρκετά καλές προϋποθέσεις για να γίνουν οι πρώτες αγωγές με βάση τον νόμο 4529/2018. Η παραβατική συμπεριφορά εκ μέρους των τραπεζών και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών είναι αδιαμφισβήτητη, δεδομένου ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού ακολούθησε τη Διαδικασία Διευθέτησης Διαφοράς, βάσει της οποίας οι επιχειρήσεις που εμπλέκονται σε μια υπόθεση καταστρατήγησης του νόμου για τον ανταγωνισμού μπορούν να έχουν μια έκπτωση στο πρόστιμο που θα τους επιβληθεί, υπό τον όρο ότι θα αποδεχθούν την ενοχή τους.
Με αυτό το δεδομένο και με στοιχεία από την έρευνα της Επιτροπής που μπορούν να ζητηθούν μέσω του δικαστηρίου στο πλαίσιο εκδίκασης μιας αγωγής, αλλά και με δεδομένο ότι ένας καταναλωτής μπορεί να αναζητήσει στοιχεία για τυχόν πληρωμές προμηθειών που έχει κάνει για αναλήψεις μετρητών από ATM άλλης τράπεζας, φαίνεται να υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να τεκμηριωθεί ενώπιον δικαστηρίου η αδικοπρακτική συμπεριφορά και η βλάβη που έχουν υποστεί οι καταναλωτές.
Ωστόσο, αναφέρουν νομικοί, για να έχει νόημα η διεκδίκηση αποζημιώσεων θα είναι καλύτερο αυτές να ομαδοποιηθούν, μια διαδικασία που θα μπορούσαν να αναλάβουν καταναλωτικές οργανώσεις. Ήδη, σύμφωνα με πληροφορίες, τουλάχιστον μία καταναλωτική οργάνωση εξετάζει σοβαρά το θέμα.
Μειώνονται άμεσα οι προμήθειες
Σε κάθε περίπτωση, οι Έλληνες καταναλωτές όπως και οι ξένοι επισκέπτες, που κάνουν και τις περισσότερες συναλλαγές σε ATM ελληνικών τραπεζών με κάρτες άλλων τραπεζών (ξένων) θα δουν άμεσα οφέλη από την 1η Ιανουαρίου 2024, καθώς η Επιτροπή υποχρέωσε τις τράπεζες να μειώσουν τις προμήθειές τους για αναλήψεις μετρητών με κάρτα άλλης τράπεζας.
Όπως αναφέρει η Επιτροπή Ανταγωνισμού, υποχρεώνονται οι τράπεζες «να μειώσουν από την 1η Ιανουαρίου 2024 το ύψος της προμήθειας DAF ανά συναλλαγή ανάληψης μετρητών από ΑΤΜ με τη χρήση καρτών που έχουν εκδοθεί από άλλα ιδρύματα, ώστε αυτό να διαμορφωθεί κατ’ ανώτατο όριο ως ακολούθως:
- Τράπεζα Πειραιώς: έως το ύψος των 2,00 €, από το ισχύον ποσό των 3,00 €,
- Εθνική Τράπεζα: έως το ύψος των 1,90 €, από το ισχύον ποσό των 2,60 €,
- Alpha Bank: έως το ύψος των 1,80 €, από το ισχύον ποσό των 2,50 €,
- Eurobank: έως το ύψος των 1,80 €, από το ισχύον ποσό των 2,50 €,
- Attica Bank: έως το ύψος των 1,50 €, από το ισχύον ποσό των 2,00 €.».
Όπως φαίνεται, η Τράπεζα Πειραιώς ήταν αυτή που είχε την υψηλότερη χρέωση προμήθειας σε αυτή τη συναλλαγή, η οποία έφθανε τα 3 ευρώ, και θα υποστεί τη μεγαλύτερη μείωση, σε ποσοστό 33%.
Επίσης, η Επιτροπή τονίζει ότι «υποχρεώνει εκάστη εκ των προαναφερόμενων επιχειρήσεων όπως διατηρήσουν τα ως άνω επίπεδα προμήθειας DAF για χρονικό διάστημα τριών (3) ετών από την εφαρμογή του μέτρου, με ρήτρα επανεξέτασης από την ΕΑ έως δύο (2) επιπλέον έτη, μετά τη λήξη των τριών (3) ετών και με δυνατότητα επιβολής προστίμου από την ΕΑ σε περίπτωση μη συμμόρφωσης προς το ανωτέρω μέτρο συμπεριφοράς».
Σημειώνεται τέλος, ότι επιβλήθηκαν στις τράπεζες και την ΕΕΤ συνολικά πρόστιμα 41.756.180,10 ευρώ, το μεγαλύτερο εκ των οποίων, ύψους 12,9 εκατ. ευρώ, επιβλήθηκε στην Τράπεζα Πειραιώς, που όπως προαναφέρθηκε είχε και την υψηλότερη προμήθεια. Τα πρόστιμα έχουν ως εξής:
- Τράπεζα Πειραιώς: 12.993.482,86 €
- Εθνική Τράπεζα: 9.978.799,18 €
- Alpha Bank: 9.110.682,91 €
- Eurobank: 7.976.790,63 €
- Attica Bank: 143.181,65 €
- ΕΕΤ: 1.553.242,87 €