Tο δημογραφικό πρόβλημα και δη αυτό της γήρανσης του πληθυσμού είναι ένα εξόχως υποτιμημένο θέμα στη χώρα μας. Θα έπρεπε να αποτελεί μείζον ζήτημα της πολιτικής-εθνικής ατζέντας, υπό το πρίσμα του σημαντικού κινδύνου που απορρέει από τη δημογραφική γήρανση-μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα- για την εργασία, την ανάπτυξη και εν συνόλω για την οικονομία.
Υπάρχει η «μαύρη» πρόβλεψη ότι το 2050, τα άτομα σε εργάσιμη ηλικία στην Ελλάδα θα είναι έως και 1,5 εκατομμύριο λιγότερα απ’ ό,τι σήμερα. Αυτό σημαίνει λιγότερα εργατικά χέρια και αισθητά περισσότεροι συνταξιούχοι, με συνεπαγόμενες αρνητικές συνέπειες για το ασφαλιστικό που θα επιβαρυνθεί περαιτέρω αλλά και για τη λειτουργία της οικονομίας.
Η δημογραφική επιδείνωση δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο αλλά ευρωπαϊκό, μόνο που στην περίπτωση της χώρας μας, προκύπτει μια ειδοποιός διαφορά που της προσδίδει συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τους Ευρωπαίους. Η Ελλάδα διαθέτει 2,7 εκατομμύρια άτομα σε παραγωγική ηλικία τα οποία αυτήν τη στιγμή είναι ανενεργά παρότι θα μπορούσαν να ενταχθούν στο εργατικό δυναμικό. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η Ελλάδα δυνητικά έχει μεγαλύτερες άμυνες στην επέλαση της δημογραφικής γήρανσης σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Σύμφωνα με έρευνα του Τμήματος Δημογραφίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας την οποία επικαλείται σε άρθρο της «Καθημερινή», η Ελλάδα εμφανίζεται να διαθέτει έως και 20% περισσότερο αναξιοποίητο ανθρώπινο δυναμικό εργάσιμης ηλικίας απ’ ό,τι άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Brain drain και επιστροφή εργατικών χεριών
Εντυπωσιακά data που καταδεικνύουν ότι η Ελλάδα διαθέτει τα φόντα να διαχειριστεί, με αυστηρά οικονομικούς όρους, τη δημογραφική επιδείνωση. Ιδίως αν συνδυάσει την αξιοποίηση αυτού το υπάρχοντος δυναμικού, που λειτουργεί ως εν δυνάμει «χρυσή εφεδρεία», με το μπλόκο στο brain drain και την επιστροφή εργατικών χεριών από το εξωτερικό, θα έχει πετύχει εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Τα στοιχεία που προκύπτουν για τον ανενεργό εργατικό «πλούτο» της χώρας, είναι άκρως εντυπωσιακά και προκύπτουν από μελέτες της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Πανεπιστημίου Πειραιώς που δημοσιεύει η «Καθημερινή». Συγκεκριμένα για κάθε άνεργο που καταγράφεται σήμερα στην Ελλάδα, υπάρχουν περίπου έξι άτομα τα οποία είναι υποαπασχολούμενα και θα μπορούσαν να αποτελούν μέρος του εργατικού δυναμικού.
Στη χώρα μας, ανά 100 άτομα ηλικίας 20 έως 64 ετών απασχολείται μόλις το 66%. Στις ευρωπαϊκές χώρες, για παράδειγμα στις σκανδιναβικές, το ποσοστό αυτό αγγίζει το 82%. Επομένως, η ελληνική οικονομία είναι σε ευνοϊκή θέση για να αντισταθμίσει τις απώλειες από τη δημογραφική εξέλιξη.
Όπως επισημαίνει ο Μιλτιάδης Νεκτάριος, Καθηγητής Ασφαλιστικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς «αν ταυτόχρονα θα έχουμε ένα θετικό ισοζύγιο στη μετανάστευση –με φρένο στη φυγή εργατικού δυναμικού από τη χώρα, και με μια ήπια είσοδο ανθρώπινου δυναμικού από το εξωτερικό της τάξης των 15.000 ετησίως– τότε το 2050 θα καταφέρουμε να έχουμε τον ίδιο αριθμό απασχολουμένων στη χώρα, παρά το γεγονός ότι θα έχει μειωθεί έως και κατά 1,5 εκατομμύριο το ανθρώπινο δυναμικό παραγωγικής ηλικίας».