Η άκυρη και παράνομη τουρκο-λιβυκή συμφωνία που κυριολεκτικά εξαφάνισε Καστελόριζο, Ρόδο, Κάρπαθο και Κρήτη έφερε για άλλη μια φορά στο προσκήνιο το ζήτημα της ανακήρυξης της Ελληνικής ΑΟΖ εδώ και τώρα.
Του Νότη Μαριά*
Το ζήτημα της ΑΟΖ ενέσκηψε στο διεθνές πεδίο το 1982 με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας που για πρώτη φορά καθόριζε το δικαίωμα των παράκτιων χωρών να αποκτήσουν Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) 200 ναυτικών μιλίων επιπλέον των χωρικών τους υδάτων τα οποία επίσης με βάση την ίδια Σύμβαση μπορούσαν πλέον να επεκταθούν στα 12 ναυτικά μίλια (νμ).
Η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας κυρώθηκε από την Ελλάδα με το νόμο 2321/1995. Κατά την επικύρωση της Σύμβασης η Αθήνα κατέθεσε δήλωση η οποία πέραν των άλλων ανέφερε ότι η Ελλάδα θα αποφασίσει πότε και πώς θα ασκήσει τα οικεία δικαιώματά της σύμφωνα με την εθνική της στρατηγική.
Αυτό αποδείκνυε στην πράξη τον δισταγμό της ελληνικής πολιτικής τάξης να προχωρήσει άμεσα από το 1995 στην επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 νμ και στην ανακήρυξη Ελληνικής ΑΟΖ 200 νμ.
Και επειδή ουδέν μονιμότερο του προσωρινού σήμερα 24 χρόνια μετά η Ελλάδα δεν έχει ακόμη ανακηρύξει ΑΟΖ.
Μάλιστα στις 5 Οκτωβρίου 2012 στην Ελληνική Βουλή κατά τη σχετική συζήτηση για την ΑΟΖ, τα συστημικά κόμματα παρά τις σπονδές τους προς την ΑΟΖ, στην πράξη συνέχισαν την ηττοπαθή τους στάση προκρίνοντας την μη άμεση ανακήρυξη της Ελληνικής ΑΟΖ, εμπεδώνοντας έτσι στα μάτια της διεθνούς κοινότητας «μια οιονεί φινλανδοποίηση της Ελλάδας». Και όλα αυτά γιατί η Τουρκία είχε διακηρύξει το περίφημο casus belli σε περίπτωση που η Ελλάδα θα προχωρούσε σε επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 νμ.
Έτσι παρά τις ελληνικές διακηρύξεις ότι η χώρα μας διατηρεί το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών της υδάτων στα 12 νμ καθώς και το δικαίωμα ανακήρυξης ΑΟΖ εντούτοις μέχρι σήμερα δεν το έχει πράξει.
Στην συζήτηση εκείνη στη Βουλή, ως βουλευτής Ηρακλείου είχα υποστηρίξει ότι κατ΄ αρχάς θα έπρεπε να γίνει ο καθορισμός των γραμμών βάσης καθώς και η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 νμ.
Αμέσως μετά θα έπρεπε να γίνει ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ στα 200 ναυτικά μίλια. Όπως επισήμανα, η ανακήρυξη ΑΟΖ αποτελεί αυτοτελή μονομερή πράξη, η οποία δεν εξαρτάται από τη βούληση και τις διαθέσεις οποιασδήποτε τρίτης χώρας. Αντίθετα αποτελεί άσκηση κυριαρχικού δικαιώματος το οποίο κατοχυρώνεται για την πατρίδα μας από τη Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Έκρουσα μάλιστα τότε τον κώδωνα του κινδύνου λέγοντας ότι κάθε καθυστέρηση ανακήρυξης της Ελληνικής ΑΟΖ ήταν επικίνδυνη, γεγονός που επιβεβαιώθηκε δραματικά από την άκυρη και παράνομη τουρκο-λιβυκή συμφωνία.
Μετά την ανακήρυξη της ΑΟΖ ακολουθεί η οριοθέτηση της ΑΟΖ στα σημεία όπου αυτή τυχόν συναντά την ΑΟΖ άλλων παρακείμενων παράκτιων χωρών. Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσε ήδη να είχε γίνει οριοθέτηση της ελληνικής και της κυπριακής ΑΟΖ, που όμως δεν έγινε με ευθύνη της Αθήνας.
Η οριοθέτηση της ΑΟΖ πάντως έχει ως προαπαιτούμενο την ανακήρυξή της, καθώς είναι προφανές ότι δεν μπορεί να γίνει οριοθέτηση χωρίς προγενέστερη ανακήρυξη της ΑΟΖ. Οριοθέτηση της ΑΟΖ γίνεται με διαπραγματεύσεις με τα άλλα παρακείμενα παράκτια κράτη ή ακόμη και με προσφυγή στην αρμόδια διεθνή δικαιοδοσία και εν προκειμένω στην περίπτωση της Ελλάδας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης την αρμοδιότητα του οποίου και σε ζητήματα ΑΟΖ προέκρινε η Αθήνα με δήλωσή της στις 14/1/2015 αντί του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαίου της Θάλασσας του Αμβούργου.
Ενόψει λοιπόν της τουρκο-λιβυκής πρόκλησης η Αθήνα πρέπει να προχωρήσει άμεσα στην επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια και σε ανακήρυξη ΑΟΖ 200 νμ καθ΄ άπασα την ελληνική επικράτεια.
* πρώην ευρωβουλευτής