Η κλιμάκωση της ισλαμικής τρομοκρατίας και οι αντιπαραθέσεις μεταξύ αραβικών χωρών και καθεστώτων προκαλούν νέα κρίση στη Μέση Ανατολή, δημιουργώντας κινδύνους διεθνών εμπλοκών και γενικότερης ανάφλεξης στην περιοχή. Στο επίκεντρο της αναταραχής και του διπλωματικού πολέμου βρίσκεται το Κατάρ, που αναγορεύεται σε «κράτος-τρομοκράτη», κατηγορούμενο για υπόθαλψη και χρηματοδότηση ακραίων ισλαμιστικών οργανώσεων. Εξι αραβικές χώρες διέκοψαν ήδη τις διπλωματικές σχέσεις και τις αεροπορικές συνδέσεις μ’ αυτό το πλούσιο σε υδρογονάνθρακες μικρό κράτος του Περσικού Κόλπου, που κυβερνάται αυταρχικά από βασιλική οικογένεια.
Στη διένεξη παρεμβαίνουν δυτικές κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμοί, που διαθέτουν στοιχεία ότι το Κατάρ χρηματοδοτεί εδώ και πολλά χρόνια την Αλ Κάιντα, τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, τον ISIS και άλλες εξτρεμιστικές ισλαμιστικές οργανώσεις. Η Ρωσία έχει καταγγείλει επίσης ότι το Κατάρ χρηματοδοτούσε και εφοδίαζε με όπλα τους φονταμενταλιστές που αιματοκύλησαν τα τελευταία χρόνια τη Συρία.
Φόβοι για μετακινήσεις κεφαλαίων
Οι εξελίξεις προκαλούν έντονες ανησυχίες στη διεθνή κοινότητα και στις αγορές, που βλέπουν κίνδυνο κλιμάκωσης των εντάσεων και της αναταραχής στην περιοχή, με «παρενέργεια» την κλιμάκωση της «εξαγόμενης» τρομοκρατίας και τον πολλαπλασιασμό των επιθέσεων σε ευρωπαϊκούς στόχους.
Η πρώτη εμφανής επίπτωση στις αγορές είναι η μεγάλη άνοδος των τιμών του πετρελαίου. Αναμένεται ότι εάν δεν εκτονωθεί γρήγορα η κρίση, θα ακολουθήσουν μαζικές μετακινήσεις αραβικών κεφαλαίων, που θα προκαλέσουν κλυδωνισμούς στα χρηματιστήρια και τις αγορές ομολόγων.
Επισημαίνεται ότι το Κατάρ είναι ένας από τους μεγαλύτερους διεθνείς επενδυτές. Μέσω κρατικών fund κατέχει μεγάλα ποσοστά στην Deutsche Bank, στην ελβετική UBS, στη βρετανική Barclays και σε πολλούς πολυεθνικούς ομίλους. Ανάλογες επενδύσεις διαθέτουν και οι χώρες που στρέφονται τώρα εναντίον αυτού του εμιράτου. Στην Ελλάδα είχε συμμετοχή στην Alpha Bank, η οποία όμως μειώθηκε σημαντικά με τις ανακεφαλαιοποιήσεις.
Διακοπή σχέσεων, κλειστά σύνορα
Διπλωματικός «σεισμός» έχει ξεσπάσει στη Μέση Ανατολή, καθώς Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν, Λιβύη και Υεμένη διέκοψαν τις σχέσεις τους με το Κατάρ, το οποίο κατηγορούν ότι υποστηρίζει την τρομοκρατία.
Αυτή η συντονισμένη κίνηση συνιστά δραματική κλιμάκωση μιας υποβόσκουσας διένεξης για την υποστήριξη που παρέχει το Κατάρ στους Αδελφούς Μουσουλμάνους, το παλαιότερο στον κόσμο ισλαμιστικό κίνημα.
Τρία κράτη του Κόλπου (Σ. Αραβία, ΗΑΕ, Μπαχρέιν) ανακοίνωσαν ότι διακόπτουν τις μεταφορικές συνδέσεις με το Κατάρ και έδωσαν στους επισκέπτες από το Κατάρ περιθώριο δύο εβδομάδων για να εγκαταλείψουν τις χώρες τους.
Το επίσημο σαουδαραβικό πρακτορείο ειδήσεων SPA μετέδωσε ότι το Ριάντ αφού διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις, κλείνει τα χερσαία, εναέρια και θαλάσσια σύνορά με το Κατάρ, για να «προστατεύσει την εθνική ασφάλειά από τους κινδύνους της τρομοκρατίας και του εξτρεμισμού».
Η Σαουδική Αραβία κατηγόρησε το Κατάρ ότι υποστηρίζει μαχητικές οργανώσεις και «διαδίδει τη βίαιη ιδεολογία τους». Εμμέσως αναφέρεται στο κρατικό δορυφορικό δίκτυο του Κατάρ Al Jazeera.
«Το Κατάρ εναγκαλίζεται πολλές τρομοκρατικές και σεχταριστικές οργανώσεις που έχουν στόχο να διαταράξουν τη σταθερότητα στην περιοχή, περιλαμβανομένων των Αδελφών Μουσουλμάνων, του ISIS Ισλαμικό Κράτος και της Αλ-Κάιντα. Προωθεί διαρκώς το μήνυμα και τις μηχανορραφίες αυτών των οργανώσεων μέσω των μέσων ενημέρωσής του», μετέδωσε το κρατικό σαουδαραβικό πρακτορείο ειδήσεων SPA.
Στη δήλωση κατηγορείται επίσης το Κατάρ ότι υποστηρίζει σιίτες εξτρεμιστές που δρουν στην ανατολική σαουδαραβική επαρχία Κατίφ και στο Μπαχρέιν.
Μέσω του κρατικού πρακτορείου ειδήσεών της, η Αίγυπτος, η πιο πολυάνθρωπη χώρα του αραβικού κόσμου, αναφέρει πως η πολιτική του Κατάρ «απειλεί την αραβική εθνική ασφάλεια και σπέρνει τους σπόρους της σύγκρουσης και της διαίρεσης μέσα στις αραβικές κοινωνίες, βάσει ενός εσκεμμένου σχεδίου που έχει στόχο την ενότητα και τα συμφέροντα του αραβικού έθνους».
Προπαγάνδα
Οι αραβικές χώρες του Περσικού Κόλπου έχουν μπλοκάρει όλα τα MME που έχουν έδρα στο Κατάρ, περιλαμβανομένου και του δορυφορικού δικτύου Al Jazeera, το οποίο φιλοξενεί ανοικτές συζητήσεις για την πολιτική στην ευρύτερη περιοχή, προβάλλοντας παράλληλα τις φιλο-ισλαμιστικές θέσεις της Ντόχα.
Η κύρια πηγή ανησυχίας τους είναι η Μουσουλμανική Αδελφότητα, που έχει τεθεί εκτός νόμου στη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και αμφισβητεί την κληρονομική μοναρχία στα εδάφη τους.
Οι χώρες του Κόλπου συγκρούστηκαν με το Κατάρ επειδή στήριξε τον έκπτωτο πρόεδρο της Αιγύπτου και μέλος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας Μοχάμεντ Μόρσ. Μάλιστα τον Μάρτιο του 2014 είχαν ανακαλέσει τους πρεσβευτές τους από την Ντόχα.
Οκτώ μήνες αργότερα οι πρεσβευτές επέστρεψαν, αφού προηγουμένως το Κατάρ ανάγκασε κάποια μέλη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας να σιγήσουν και άλλα να εγκαταλείψουν τη χώρα. Στην κρίση εκείνη, όμως, το Κατάρ δεν είχε απειληθεί με αποκλεισμό από στεριά και θάλασσα, όπως τώρα.
Έκτοτε το Κατάρ διέψευσε κατ’ επανάληψη ότι χρηματοδοτεί εξτρεμιστικές οργανώσεις. Αλλά παραμένει σημαντικός οικονομικός υποστηρικτής της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, ενώ παρέχει καταφύγιο στον εξόριστο ηγέτη της, Χαλέντ Μασάαλ.
Δυτικοί αξιωματούχοι έχουν επίσης κατηγορήσει το Κατάρ ότι επιτρέπει ή ακόμη και ενθαρρύνει τη χρηματοδότηση και τον εξοπλισμό από πλούσιους πολίτες του εμιράτου σουνιτικών εξτρεμιστικών οργανώσεων στη Συρία, όπως το παρακλάδι της Αλ Κάιντα, που ήταν κάποτε γνωστό ως Μέτωπο Νούσρα.
Διαιρεμένοι οι σύμμαχοι των ΗΠΑ
Η πρωτοφανής κόντρα μεταξύ αραβικών χωρών φέρνει στην επιφάνεια τις κλιμακούμενες εντάσεις μεταξύ των μοναρχιών του Περσικού Κόλπου, καθώς και τον ανταγωνισμό τους για την άσκηση επιρροής στην ευρύτερη περιοχή.
Το πλέον ανησυχητικό για την Ουάσιγκτον και τη Δύση είναι ότι υπάρχει πλέον σοβαρό ρήγμα στο μέτωπο των συμμάχων των ΗΠΑ στην περιοχή, που δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για τη διείσδυση άλλων δυνάμεων.
Η κρίση έρχεται μόλις δύο εβδομάδες μετά την επίσκεψη του Ντόναλντ Τραμπ στη Μέση Ανατολή, όπου έκλεισε εξοπλιστική συμφωνία 110 δισεκατομμυρίων δολαρίων με τη Σαουδική Αραβία και κάλεσε τις χώρες του Κόλπου να συνασπιστούν κατά του Ιράν.