Ενώ η προσπάθεια ελέγχου-διανομής των ενεργειακών κοιτασμάτων της ανατολικής Μεσογείου προκαλεί εντάσεις στην περιοχή, φέρνοντας σε θέση αντιπαράθεσης Ελλάδα/Κύπρο- Τουρκία και τις ΗΠΑ σε ρόλο επιδιαιτητή, το βόρειο Αιγαίο και η ανατολική Μακεδονία-Θράκη γίνονται η σκακιέρα ενός άλλου δυνατού παιχνιδιού γεωστρατηγικής και οικονομικών συμφερόντων, που συναρτάται με τα ενεργειακά.
Η προσπάθεια των ΗΠΑ να κόψουν τον δρόμο της Ρωσίας προς τη Μεσόγειο και να περιορίσουν την ενεργειακή εξάρτηση της κεντροανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων από το ρωσικό αέριο, καθιστά μείζονος στρατηγικής σημασίας ζήτημα τον έλεγχο του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης – και συμπληρωματικά της Καβάλας.
Το θέμα έρχεται στο προσκήνιο, καθώς - υπό την πίεση της Ουάσιγκτον και με συνεχείς παροτρύνεις από τις Βρυξέλλες - η κυβέρνηση επισπεύδει τις διαδικασίες για την ιδιωτικοποίηση των δύο λιμανιών.
Η παρέμβαση της Ουάσιγκτον
Δεν είναι μία συνήθης ιδιωτικοποίηση, όπου εμπλέκονται επιχειρηματικά συμφέροντα και όπου οι διεκδικητές είναι επιχειρήσεις του κλάδου. Τη σημασία της και το γεωστρατηγικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει υποδηλώνει το γεγονός ότι - πρώτη φορά σε ανάλογο εγχείρημα στην Ευρώπη - παρεμβαίνει άμεσα η αμερικανική κυβέρνηση, επιδιώκοντας να θέσει υπό έλεγχο τα δύο λιμάνια: Οπως έγινε γνωστό, στους δύο διαγωνισμούς για Αλεξανδρούπολη-Καβάλα θα συμμετάσχει το αμερικανικό «Black Summit Financial Group» που ελέγχεται από τον κρατικό οργανισμό αναπτυξιακής χρηματοδότησης DFC (Development Finance Corporation).
Φαίνεται οξύμωρο να ιδιωτικοποιείται μια κρατική επιχείρηση για να περιέλθει υπό κρατικό έλεγχο άλλης χώρας. Ομως, αυτό έχει ήδη συμβεί με τα ελληνικά περιφερειακά αεροδρόμια, που περιήλθαν στην Fraport, η οποία ανήκει κατά πλειοψηφία στο γερμανικό Δημόσιο... Μάλλον θα ξαναγίνει με τα δύο στρατηγικής σημασίας λιμάνια.
Οπως είπε κορυφαίος Αμερικανός διπλωμάτης στην Αθήνα, η Ουάσιγκτον ενδιαφέρεται πρωτίστως «να μην καταλήξουν “σε λάθος χέρια” το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης και τα στρατηγικής σημασίας περιουσιακά του στοιχεία».
Γεωστρατηγική με φυσικό αέριο και βάσεις
Ποιά είναι τα «περιουσιακά στοιχεία» που κατά τον Αμερικανό διπλωμάτη «δεν πρέπει καταλήξουν “σε λάθος χέρια”»;
Προφανώς οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης και ο τερματικός σταθμός φυσικού αερίου που πρόκειται να γίνουν στην Αλεξανδρούπολη. Εκεί θα φθάνει το υγροποιημένο αμερικανικό αέριο, που θα διοχετεύεται μέσω αγωγών σε Βουλγαρία-Ρουμανία-Ουγγαρία-Ουκρανία και σε άλλες χώρες της κεντροανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων.
Με αυτόν τον τρόπο οι ΗΠΑ θέλουν να περιορίσουν την ενεργειακή εξάρτηση αυτών των χωρών από τη Ρωσία και να ανακόψουν την ρωσική οικονομική διείσδυση στην περιοχή.
Το οικονομικό και γεωπολιτικό ενδιαφέρον συναρτάται και με σχεδιασμούς καθαρά στρατιωτικού περιεχομένου. Η Αλεξανδρούπολη και το λιμάνι της έχουν κομβικό ρόλο στα σχέδια του ΝΑΤΟ για “περικύκλωση” της Ρωσίας, με βάσης που ξεκινούν από τις χώρες της Βαλτικής και εκτείνονται διάσπαρτες μέχρι το Αζερμπαϊτζάν.
Επισημαίνεται ότι στην Αλεξανδρούπολη υπάρχει ήδη μεγάλη αμερικανική βάση υπό ΝΑΤΟϊκή “ομπρέλα”. Σχεδιάζεται να επεκταθεί και να διασυνδεθεί με εγκαταστάσεις ελλιμενισμού του 6ου στόλου.
Οσον αφορά τη διπλή στόχευση για Αλεξανδρούπολη και Καβάλα, ενδεικτική των προθέσεων είναι η φράση του Αμερικανού διπωμάτη ότι «δεν μπορείς να μπαίνεις σ' ένα κατάστημα παπουτσιών και να αγοράζεις μόνο το αριστερό παπούτσι». Είναι προφανές ότι η Ουάσιγκτον θέλει να αποκλείσει οποιαδήποτε πιθανότητα να αναλάβουν τη διαχείριση έστω και ενός λιμανιού εταιρείες συνδε'ομενες με ρωσικά συμφέροντα.
Οι σχεδιασμοί και η αποτυχία της Μόσχας
Το αμερικανικό ενδιαφέρον για την Αλεξανδούπολη “ξύπνησε” στις αρχές της δεκαετίας, όταν άρχισαν να γίνονται γνωστά τα σχέδια της Μόσχας για δημιουργία δικτύου μεταφορών που θα έφερνε τους ρωσικούς σιδηροδρόμους στο Αιγαίο.
Αρχικός στόχος ήταν η απόκτηση του ΟΛΘ και του ΟΣΕ. Οταν η προσπάθεια αυτή προσέκρουσε σε παρεμβάσεις από ΕΕ και ΗΠΑ, οι σχεδιασμοί άλλαξαν: Επελέγη ως τερματικός σταθμός η Αλεξανδρούπολη και σχεδιάστηκε η δημιουργία σιδηροδρομικού άξονα, που μέσω Μπουργκάς-Βάρνας-Βουκουρεστίου θα συνέδεε το θρακικό λιμάνι με το ρωσικό δίκτυο μεταφορών.
Μέσω αυτού του άξονα η Ρωσία θα αποκτούσε εύκολη πρόσβαση στη Μεσόγειο για εμπορευματικές μεταφορές και θα μπορούσε να διευρύνει σταδιακά την οικονομική διείσδυση της στην περιοχή.
Το τελειωτικό χτύπημα στα σχέδια της Μόσχας δόθηκε όταν η κυβέρνηση Τσίπρα απέλασε Ρωσους διπλωμάτες, καταγγέλλοντας προσπάθεια παρεμβάσεων για να μην προχωρήσει η Συμφωνία των Πρεσπών.
Οι Αμερικανοί κερδίζουν αυτή την “παρτίδα” και θα ενισχύσουν περαιτέρω τη θέση τους. Ο αγώνας πάντως δεν έχει τελειώσει.
Χ. ΝΙΑΚΑΣ