Ύστερα από καθυστερήσεις αρκετών μηνών, ενεργοποιείται το αμέσως επόμενο διάστημα το μεταβατικό πρόγραμμα στήριξης των ευάλωτων δανειοληπτών που απειλούνται με έξωση. Οι ευρωπαϊκοί Θεσμοί είχαν βρει... σφάλμα στον σχετικό νόμο του περασμένου Μαρτίου, δηλαδή μια διάταξη που ήταν υπερβολικά επαχθής για τους δανειολήπτες, και μόλις τώρα η κυβέρνηση την αποσύρει για να εξασφαλίσει την έγκρισή τους και να τεθεί σε εφαρμογή ο νόμος.
Η ενδιάμεση ρύθμιση για τους ευάλωτους δανειολήπτες, που συμφωνήθηκε ύστερα από επεισοδιακές διαπραγμάτευσης με τους Θεσμούς και δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ στις 28 Μαρτίου (νόμος 4916/2022) προβλέπει ότι έως και για 15 μήνες «παγώνουν» οι πλειστηριασμοί κατοικιών των πιο φτωχών δανειοληπτών (υπολογίζεται ότι σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται έως 5.000 δανειολήπτες). Για αυτή τη μεταβατική περίοδο και μέχρι να συσταθεί ο ειδικός φορέας απόκτησης κατοικιών, το κράτος θα επιδοτεί με 70 - 210 ευρώ τη δόση των δανείων.
Φαίνεται, όμως, ότι παρότι το κείμενο της ρύθμισης είχε εξετασθεί από τους Θεσμούς, εκ των υστέρων διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν όροι με τους οποίους διαφωνούσαν, με αποτέλεσμα ο νόμος να έχει περάσει από τη Βουλή, αλλά να μην έχει εξασφαλίσει την έγκριση των δανειστών και ουσιαστικά να παραμένει μέχρι σήμερα ανενεργός, για λόγους που δεν είχαν εξηγηθεί ως τώρα από την κυβέρνηση.
Στη συνοδευτική έκθεση για το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών, το μυστήριο λύνεται και γίνεται σαφές ότι η ρύθμιση, μετά την ψήφισή του, θα εφαρμοσθεί χωρίς περαιτέρω εμπλοκές με τους Ευρωπαίους, οι οποίοι μπορεί να έχουν δώσει τέλος στην ενισχυμένη εποπτεία, όμως δεν θα εγκρίνουν την επόμενη και τελευταία δόση ελάφρυνσης του χρέους, εάν διαπιστώσουν ότι παραμένουν εκκρεμότητες με την εφαρμογή προηγούμενων συμφωνιών.
Από τους δύο «τοξικούς» όρους, για τους οποίους «έβγαλε κίτρινη κάρτα» η Κομισιόν στην κυβέρνηση, ο σημαντικότερος είναι αυτός που θα υποχρέωνε όσους πάρουν την ενδιάμεση επιδότηση να αποδεχθούν τη μεταβίβαση της κατοικίας τους στον φορέα απόκτησης κατοικίας, με μια δρακόντεια ποινή: αν δεν το δέχονταν, θα έπρεπε να επιστρέψουν στο κράτος τις επιδοτήσεις, δηλαδή ένα ποσό έως 3.150 ευρώ (15 μήνες Χ 210 ευρώ), μια επιβάρυνση που προφανώς θα ήταν εξοντωτική για νοικοκυριά που ζουν με εισόδημα έως 7.000 ευρώ και χαρακτηρίζονται «ευάλωτα».
Ο δεύτερος όρος που προκάλεσε παρέμβαση της Κομισιόν ήταν αυτός που ουσιαστικά θα απέκλειε πολλούς Έλληνες και μετανάστες, οι οποίοι για κάποιες περιόδους έζησαν στο εξωτερικό. Ειδικότερα, προβλεπόταν ότι για να χαρακτηρισθεί κάποιος «ευάλωτος» και να έχει δικαίωμα επιδότησης, θα έπρεπε να ζει συνεχώς τα τελευταία πέντε έτη στην Ελλάδα.
Οι όροι αυτοί απαλείφονται με τη νεότερη ρύθμιση, όπως εξηγείται αναλυτικά στη συνοδευτική έκθεση του νομοσχεδίου:
Στο πλαίσιο της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1023 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Ιουνίου 2019, περί πλαισίου για την προληπτική αναδιάρθρωση, την απαλλαγή από τα χρέη και τις ανικανότητες ή την έκπτωση οφειλετών, καθώς και περί μέτρων βελτίωσης των διαδικασιών αυτών, και για την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2017/1132 (Οδηγία για την αναδιάρθρωση και τηναφερεγγυότητα), ψηφίσθηκε ο ν. 4738/2020 «Ρύθμιση οφειλών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας και άλλες διατάξεις», ο οποίος δημοσιεύθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2020 στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (Α’ 207).
Στον ανωτέρω ν. 4738/2020 προβλέπεται, στο Κεφάλαιο Β΄ του Δεύτερου Μέρους του Τρίτου Βιβλίου του, η παραχώρηση από το Δημόσιο καθηκόντων και αρμοδιοτήτων σε «Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης», ως αυτός ορίζεται στο άρθρο 217 (στ) του νόμου, με σκοπό την παροχή κοινωνικών μέτρων πρόνοιας για την κύρια (1η) κατοικία των ευάλωτων οφειλετών.
Μέχρι την ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας, οπότε και θα ενεργοποιηθεί ο Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης, με τις διατάξεις του Μέρους Β’ (άρθρα 13-26) του ν. 4916/2022 (Α’ 65), προβλέφθηκε ένα ενδιάμεσο πρόγραμμα προστασίας ευάλωτων οφειλετών, μέσω του οποίου προβλέπεται η επιδότηση του Δημοσίου σε προκαθορισμένο στον νόμο ποσό δόσης, που θα απομειώνει τη συνολική οφειλή, το οποίο θα καταβάλλεται, προκειμένου να ανασταλεί η διαδικασία πλειστηριασμού της κύριας κατοικίας των ευάλωτων οφειλετών, για χρονικό διάστημα δεκαπέντε μηνών ή μέχρι τη μεταβίβασή της στο Φορέα, όποιο από τα δύο προηγηθεί χρονικά.
Προκειμένου για την έγκριση του προγράμματος από τους αρμόδιους ευρωπαϊκούς θεσμούς και την ενεργοποίησή του, επέρχονται βελτιώσεις στο νομοθετικό πλαίσιο υπέρ του ευάλωτου δανειολήπτη, και συγκεκριμένα:
α) τροποποιούνται οι προϋποθέσεις ορισμού του δανειολήπτη ως «ευάλωτου» στον ν. 4738/2020 (Α’ 207), έτσι ώστε να αφαιρεθεί η πρόβλεψη υποχρεωτικής διαμονής στην Ελλάδα τα τελευταία πέντε (5) έτη και
β) αφαιρείται η υποχρέωση επιστροφής των ποσών της επιδότησης ως αχρεωστήτως καταβληθέντων στο Δημόσιο, σε περίπτωση υπαναχώρησης του ευάλωτου δανειολήπτη από τη μεταβίβαση της κύριας κατοικίας στον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης, μόλις αυτός συσταθεί.
Με τις τροποποιήσεις αυτές επέρχεται η άμεση ενεργοποίηση του προγράμματος προστασίας ευάλωτων οφειλετών.
