Ισχυρή πίεση στη ρευστότητα των ελληνικών επιχειρήσεων αρχίζει να προκαλεί η διεθνής διαταραχή στις εφοδιαστικές αλυσίδες, σε συνδυασμό με την κλιμακούμενη ενεργειακή κρίση, ιδιαίτερα μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία. Είναι χαρακτηριστικό ότι το πρώτο τετράμηνο του 2022 καταγράφεται από την Τράπεζα της Ελλάδος σοβαρή «αιμορραγία» καταθέσεων από τις επιχειρήσεις.
Ειδικότερα, όπως τονίζει η ΤτΕ στην έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική, «την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2022 οι καταθέσεις του εγχώριου ιδιωτικού τομέα σημείωσαν σωρευτική μείωση κατά 2,1 δισεκ. ευρώ, σε αντίθεση με τις σημαντικές αυξήσεις που είχαν παρατηρηθεί την αντίστοιχη περίοδο το 2021 (4,3 δισεκ. ευρώ) και το 2020 (3,2 δισεκ. ευρώ)».
Αυτή η μείωση είναι αποτέλεσμα της σοβαρής υποχώρησης των καταθέσεων από τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις (ΜΧΕ), που είχαν απώλειες καταθέσεων 3,5 δισ. ευρώ, ποσό αρκετά υψηλό για μια περίοδο μόλις τεσσάρων μηνών.
Η ΤτΕ σημειώνει ότι «οι καταθέσεις των ΜΧΕ παρουσίασαν σημαντική υποχώρηση κατά 3,5 δισεκ. ευρώ». Εξηγώντας το φαινόμενο, αναφέρει ότι «πέρα από την αρνητική εποχικότητα που χαρακτηρίζει τις επιχειρηματικές καταθέσεις στις αρχές κάθε έτους, οι καταθέσεις των ΜΧΕ εκτιμάται ότι επηρεάστηκαν αρνητικά λόγω των περιορισμών που υφίστανται από την πλευρά της διεθνούς εφοδιαστικής αλυσίδας και της ανόδου του πληθωρισμού».
Σύμφωνα με όσα αναφέρει η ΤτΕ, οι επιχειρήσεις είχαν σχηματίσει «μαξιλάρια» ρευστότητας τα δύο προηγούμενα χρόνια, αυξάνοντας σημαντικά τις καταθέσεις τους, αλλά στις σημερινές συνθήκες αναγκάζονται να «τρώνε τα έτοιμα».
Ειδικότερα, όπως σημειώνει η ΤτΕ,
- Ο ετήσιος ρυθμός ανόδου των επιχειρηματικών καταθέσεων επιβραδύνθηκε το 2021 και σημαντικά κατά τους πρώτους μήνες του 2022 (Απρίλιος 2022: 15,5%, Δεκέμβριος 2021: 24,2%, Ιανουάριος 2021: 40,5%), αντανακλώντας το γεγονός ότι λόγω της επανεκκίνησης της οικονομίας, της άρσης των μέτρων στήριξης και της αποκλιμάκωσης της πιστωτικής επέκτασης σε σύγκριση με το 2021, οι επιχειρήσεις άρχισαν να κάνουν χρήση των αποθεμάτων ρευστότητας που είχαν σχηματίσει προηγουμένως.
- Οι καταθέσεις των ΜΧΕ επηρεάζονται αρνητικά από τις γεωπολιτικές εξελίξεις, καθώς η άνοδος των ενεργειακών τιμών αντανακλάται σε αξιοσημείωτη αύξηση του κόστους λειτουργίας τους.
Μεγάλα κέρδη το 2021
Η επιβάρυνση του κόστους λειτουργίας φαίνεται ότι οδηγεί σε «προσγείωση» την κερδοφορία των ελληνικών επιχειρήσεων το 2022, καθώς δεν αναμένεται να ξεπερασθούν γρήγορα οι διαταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού διεθνώς και η ενεργειακή κρίση. Πάντως, ο επιχειρηματικός τομέας είχε μια πολύ καλή χρονιά το 2021, με την ανάκαμψη της οικονομίας μετά την πανδημία, που του επέτρεψε να αυξήσει θεαματικά την κερδοφορία του.
Όπως αναφέρει η ΤτΕ, «η σημαντική ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας το 2021 επηρέασε θετικά την κερδοφορία των επιχειρήσεων, ύστερα από τα αρνητικά αποτελέσματα του 2020, κατά το οποίο πολλές επιχειρήσεις ήταν σε καθεστώς αναστολής λειτουργίας. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η συμβολή των επιχειρήσεων εστίασης και καταλυμάτων, που λειτούργησαν υπό κανονικές συνθήκες ύστερα από τους περιορισμούς του 2020, καθώς και των επιχειρήσεων στη μεταποίηση, όπου καταγράφηκε σημαντική άνοδος στην παραγωγή τους».
Ειδικότερα,
- Το ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασμα των επιχειρήσεων αυξήθηκε κατά 41,1% το 2021 (έναντι μείωσης κατά 16,8% το 2020). Η βελτίωση αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας κατά 17,3%, παρά την αύξηση του εισοδήματος εξαρτημένης εργασίας κατά 2,4%. Αντίθετα, η επίδραση των φόρων μείον επιδοτήσεων στην παραγωγή ήταν αρνητική. Σημειώνεται ότι καθοριστικός ήταν ο ρόλος των μέτρων δημοσιονομικής πολιτικής στη στήριξη του λειτουργικού πλεονάσματος των επιχειρήσεων από την αρχή της πανδημίας.
- Το μερίδιο καθαρού κέρδους (που ορίζεται ως ο λόγος του καθαρού λειτουργικού πλεονάσματος προς την καθαρή προστιθέμενη αξία) αυξήθηκε σημαντικά το 2021 και ανήλθε σε 36,0%, έναντι 23,6% το 2020.