Σε ένα διαπρεπή οικονομολόγο διεθνούς εμβέλειας, τον καθηγητή Δημήτρη Παπαδημητρίου, που έχει μείνει στη μνήμη πολλών από παλαιότερη δήλωσή του περί αναγκαιότητας για ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ στην Ελλάδα, «ποντάρει» τώρα ο πρωθυπουργός για την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας.
Με την ακαδημαϊκή του ιδιότητα, ο κ. Παπαδημητρίου έχει διατυπώσει ριζοσπαστικές προτάσεις για την επιτάχυνση της ανάπτυξης και τη γρήγορη μείωση της ανεργίας, αλλά πλέον καλείται να προσαρμόσει τη σκέψη του στους περιορισμούς που επιβάλλει η εφαρμογή του τρίτου μνημονίου.
Αλλωστε, όπως έχει δηλώσει στην «Καθημερινή» από τον Αύγουστο του 2015, οι προτάσεις του δεν βρήκαν απήχηση στον ΣΥΡΙΖΑ και δεν εκλήθη ποτέ από την κυβέρνηση για να τις συζητήσει.
Τώρα παίρνει πάλι σαφείς αποστάσεις από τις παλαιότερες απόψεις του περί ανάγκης παράλληλου νομίσματος. Απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφων κατά την προσέλευση του στο Μέγαρο Μαξίμου, απάντησε δεν υπάρχει θέμα παράλληλου νομίσματος και ότι η κυβέρνηση το έχει ξεκαθαρίσει.
Εργαλείο οι δημόσιες επενδύσεις
Παλαιότερα, ο νέος υπουργός Οικονομίας Ανάπτυξης έχει αναφερθεί στην κατάσταση και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, εκτιμώντας ότι η ακολουθούμενη πολιτική δεν οδηγεί σε έξοδο από την κρίση. Εξέφραζε μάλιστα την άποψη ότι πέραν του διπλού νομίσματος, πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως εργαλείο οι δημόσιες επενδύσεις - δηλαδή το κράτος να κάνει ό,τι δεν κάνουν οι επιχιρήσεις και οι διεθνείς επενδυτές για να ξεκινήσει η ανάκαμψη.
«Ένα συμπληρωματικό νόμισμα και η άμεση δημιουργία απασχόλησης από το κράτος κρατούν τα κλειδιά της ελληνικής ανάκαμψης»: Αυτό το χαρακτηριστικό τίτλο έχει μελέτη που δημοσίευσε τον Ιανουάριο ο νέος υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης, ως πρόεδρος τότε του αμερικανικού think tank, Levy Institute.
Στη μελέτη του, ο κ. Παπαδημητρίου υπογραμμίζει ότι με την ασκούμενη οικονομική πολιτική στην Ελλάδα. δεν μπορεί να περιμένει κανείς ότι θα ανακτηθούν χαμένα εισοδήματα και απασχόληση σε ένα λογικό χρονικό πλαίσιο.
Ο κ. Παπαδημητρίου εκτιμούσε τότε ότι ο ρυθμός ανάπτυξης το 2017 και το 2018 θα είναι μεν θετικός (1,8% και 2% αντίστοιχα), αλλά χωρίς να επιβεβαιώνεται η βασική ιδέα που διέπει τα μνημόνια, ότι η μείωση του κόστους εργασίας θα φέρει μεγάλη αύξηση των εξαγωγών και αυτό θα οδηγήσει σε ταχεία ανάκαμψη.
Ο ρόλος του κράτους
Η ανάκαμψη θα είναι «αναιμική» και θα τελεί υπό αμφισβήτηση, καθώς θα στηρίζεται περισσότερο στην προβλεπόμενη αύξηση της διεθνούς ζήτησης για τις ελληνικές εξαγωγές, παρά στη μεγάλη βελτίωση της θέσης των εξαγωγέων ως αποτέλεσμα της μείωσης του κόστους εργασίας, εκτιμά ο κ. Παπαδημητρίου.
Έτσι, ακόμη και αν συνυπολογισθούν τα οφέλη από πρόσθετες κοινοτικές χρηματοδοτήσεις επενδύσεων (πακέτο Γιούνκερ), ο καθηγητής Παπαδημητρίου εκτιμά ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης θα είναι τόσο αργοί τα επόμενα χρόνια, που θα χρειασθεί μια 15ετία για να επανέλθει το ΑΕΠ στα επίπεδα του 2006.
Πρόταση του καθηγητή για να ξεπερασθεί αυτό το αδιέξοδο είναι να παρέμβει δραστικά ο δημόσιος τομέας στην αγορά εργασίας, με ένα μεγάλο πρόγραμμα δημιουργίας 550.000 θέσεων εργασίας, με ετήσιο κόστος 7,5 δισ. ευρώ (οι εργαζόμενοι θα λαμβάνουν το βασικό μισθό των 586 ευρώ).
Το νόμισμα ως "εργαλείο"
Αυτό το πρόγραμμα, σύμφωνα με τον καθηγητή, μπορεί να χρηματοδοτηθεί εν μέρει από ένα παράλληλο νόμισμα, το Geuro, το οποίο θα τεθεί σε κυκλοφορία από το κράτος και θα υποστηριχθεί με μέτρα, όπως η δυνατότητα να πληρώνεται έως 20% των φορολογικών υποχρεώσεων των πολιτών με αυτό το νόμισμα. Με αυτό το πρόγραμμα, εκτιμά ο καθηγητής, ο ρυθμός ανάπτυξης μπορεί να ανεβεί στο 4,1% και 3,7% αντίστοιχα κατά τη διετία 2017-2018.
Ο καθηγητής Παπαδημητρίου διευκρινίζει στη μελέτη του ότι το παράλληλο νόμισμα δεν προορίζεται να υποκαταστήσει το ευρώ ούτε και θα θέσει σε κίνδυνο τη συμμετοχή της χώρας στην ευρωζώνη.
Οι προτάσεις του κ. Παπαδημητρίου, που βασίζονται στην κεϋνσιανή θεωρία, κινούνται σε μεγάλη απόσταση από το πλαίσιο και την οικονομική λογική του εφαρμοζόμενου προγράμματος. Ασφαλώς και δεν αναμένεται, τουλάχιστον στο πλαίσιο των συνομιλιών για τη δεύτερη αξιολόγηση, να συζητηθούν τέτοιες ριζοσπαστικές προτάσεις με τους δανειστές.
Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς ένας διαπρεπής καθηγητής θα κινηθεί στο ασφυκτικό πλαίσιο του τρίτου μνημονίου, εφαρμόζοντας ένα πρόγραμμα πολιτικής που ο ίδιος θεωρεί ατελέσφορο και αν οι ιδέες του νέου υπουργού Οικονομίας θα προκαλέσουν νέες συγκρούσεις με τους δανειστές.
Το σχέδιο Βαρουφάκη και η παραμονή στο ευρώ
Ο κ. Παπαδημητρίου είχε ασχοληθεί με τα θέματα της ελληνικής οικονομίας, ιδιαίτερα μετά την ένταξη της χώρας στα μνημόνια, με σειρά παρεμβάσεων και άρθρων του, τονίζοντας συχνά ότι «η Ελλάδα χρειάζεται ένα καινούργιο σχέδιο Μάρσαλ». Είχε ταχθεί μάλιστα υπέρ της κυκλοφορίας παράλληλου νομίσματος. Μιλώντας τον Νοέμβριο του 2013 σε συνέδριο στο Μέγαρο Μουσικής στην Αθήνα, είχε αναφέρει ότι θα μπορούσε η Ελλάδα να έχει ένα παράλληλο νόμισμα, παραμένοντας εντός του ευρώ.
Σε συνέντευξη που έδωσε στην «Καθημερινή» τον Αύγουστο του 2015, ο κ. Παπαδημητρίου διαχώρισε πλήρως τη θέση του από το Σχέδιο Β του Βαρουφάκη και τις (όποιες) προετοιμασίες γίνονταν στο υπουργείο Οικονομικών για παράλληλο νόμισμα.
«Η ιδέα για ένα παράλληλο χρηματοπιστωτικό σύστημα που θα χρησιμοποιεί ομόλογα μηδενικού τοκομεριδίου (χωρίς εξόφληση κεφαλαίου ή αποπληρωμή/εξαργύρωση), διαρκή και μεταβιβάσιμα,παρουσιάστηκε σε συνέδριο του Levy Institute στην Αθήνα τον Νοέμβριο του 2013», είπε, προσθέτοντας:
«Στο συνέδριο έλαβαν μέρος παράγοντες της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης (του ΣΥΡΙΖΑ), που δεν έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον γι’ αυτήν την προτεινόμενη λύση δημοσιονομικής επέκτασης. Εγώ το προώθησα σε άτυπες συζητήσεις πριν από τις εκλογές του 2015, αλλά απερρίφθη. Θα πρέπει να γνωρίζετε επίσης ότι ο κ. Βαρουφάκης σε κείμενο στο ιστολόγιό του στις αρχές του 2014 αποκάλεσε την ιδέα παράλληλου νομίσματος «ανοησία». Η κυβέρνηση Τσίπρα δεν μου ζήτησε να συνεισφέρω στον σχεδιασμό ενός προγράμματος για διπλό νόμισμα».
Ερωτηθείς στην ίδια συνέντευξη, αν το Levy υποστήριζε την επιστροφής τη δραχμή, ο κ. Παπαδημητρίου είχε απαντήσεις: «Οι εκθέσεις του Levy Institute καθώς και πολλά δικά μου άρθρα στα διεθνή και ελληνικά ΜΜΕ –συμπεριλαμβανομένης και της δικής σας εφημερίδας– ήταν πάντα και συνεχίζουν να είναι εναντίον της εξόδου από το ευρώ. Όπως έχουμε υποστηρίξει, η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα θα ήταν άκρως καταστροφική – ιδιαίτερα με τις παθογένειες της ελληνικής οικονομίας και ιδίως αφού, κατά τη γνώμη μας, υπάρχει η εναλλακτική λύση του παράλληλου συστήματος, που π.χ. λειτουργεί στην Ελβετία για 80 χρόνια, με μεγάλη χρηματοπιστωτική σταθερότητα».
