Οριστικοποιείται ο σχεδιασμός του υπουργείου Οικονομικών για προσφυγή στην αγορά ομολόγων την τελευταία εβδομάδα του Μαΐου, ή στις αρχές Ιουνίου, παρά το γεγονός ότι με την έκδοση 10ετούς ομολόγου η Ελλάδα θα αντλήσει δανεισμό με κόστος 20πλάσιο από το δάνειο που θα μπορούσε να λάβει μέσω της ειδικής πιστωτικής γραμμής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας για την πανδημία.
Ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους βλέπει ότι παραμένει ανοικτό ένα «παράθυρο ευκαιρίας» για την έκδοση 10ετούς ομολόγου, καθώς:
- Η κατ’ εξαίρεση ένταξη των ελληνικών τίτλων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ για την πανδημία, διατηρεί την απόδοση του 10ετούς ομολόγου στη δευτερογενή αγορά γύρω στο 2,20%, δηλαδή σχεδόν στο μισό της απόδοσης που είχε καταγραφεί τον Μάρτιο (κοντά στο 4%), πριν αποφασισθεί η ένταξη των τίτλων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Η ΕΚΤ έχει προχωρήσει σε αγορές ελληνικών ομολόγων αξίας αρκετών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, δίνοντας στην αγορά το μήνυμα ότι παρέχει προστασία για να μην αυξηθεί υπερβολικά το κόστος δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου.
- Η Moody’s ανέβαλε την Παρασκευή την αναμενόμενη υποβάθμιση των ελληνικών ομολόγων, ενώ όλοι οι οίκοι αξιολόγησης έχουν κρατήσει σταθερές τις βαθμολογίες τους, αλλάζοντας μόνο την προοπτική τους (outlook). Θεωρείται βέβαιο, όμως, ότι υποβαθμίσεις θα γίνουν, γι’ αυτό και είναι καλύτερο να προσφύγει τώρα το Δημόσιο στην αγορά, πριν επιδεινωθεί η βαθμολογία του από τους οίκους.
Με την έκδοση νέων 10ετών ομολόγων, στόχος θα είναι να αντληθούν τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ και να επιβεβαιωθεί ότι η Ελλάδα διατηρεί ανοικτή πρόσβαση στην αγορά για δανεισμό.
Όμως, το κόστος (επιτόκιο) της έκδοσης θα είναι πολύ υψηλό σε σχέση με το επιτόκιο κόστος δανεισμού από το νέο πρόγραμμα του ESM για την πανδημία: είναι χαρακτηριστικό ότι το δάνειο του ESM υπολογίζεται ότι θα έχει επιτόκιο σχεδόν μηδενικό (0,1%) για δεκαετή διάρκεια δανείου, ενώ το κόστος δανεισμού με το νέο δεκαετές ομόλογο θα ξεπεράσει το 2%, δηλαδή θα είναι περισσότερες από 20 φορές μεγαλύτερο.
Αυτό είναι το τίμημα που θα πληρώσει το Δημόσιο για να αποφύγει πολιτικές επιπλοκές από μια προσφυγή στον ESM, έστω και αν το νέο πρόγραμμα για την πανδημία μπορεί να προσφέρει 2% του ΑΕΠ κάθε χώρας (3,8 δισ. ευρώ στην περίπτωση της Ελλάδας), χωρίς μάλιστα να προβλέπεται εφαρμογή μνημονίου με επιτήρηση.
Ο αρχικός προβληματισμός που υπήρχε σχετικά με τους όρους δανεισμού από τον ESM και το αν θα χρειασθεί ένα νέο μνημόνιο έχει πλέον ξεπερασθεί, μετά τις αποφάσεις του Eurogroup στη χθεσινή του συνεδρίαση. Είναι πλέον οριστικό ότι δεν θα απαιτηθεί μνημόνιο για το ειδικό πρόγραμμα της πανδημίας, αλλά μόνο να γνωστοποιήσει κάθε κυβέρνηση ποιες δαπάνες, άμεσα ή έμμεσα σχετιζόμενες με την πανδημία, θα χρηματοδοτήσει με το νέο δάνειο.
Όπως δήλωσε και ο ίδιος ο κ. Σταϊκούρας, «το Eurogroup κατέληξε σε μία πολύ καλή συμφωνία για τους όρους και τα χαρακτηριστικά αξιοποίησης - από όσες χώρες το ζητήσουν - φθηνών πιστοληπτικών γραμμών του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού. Αυτός ο μηχανισμός στήριξης, σύμφωνα και με τις ελληνικές θέσεις, θα είναι άμεσα διαθέσιμος – με τους ίδιους όρους – σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν άμεσες και έμμεσες δαπάνες σχετιζόμενες με την υγειονομική κρίση. Δεν θα έχει μακροοικονομικές προϋποθέσεις, θα ενσωματώνει απλοποιημένο πλαίσιο παρακολούθησης και θα έχει ευνοϊκούς όρους τιμολόγησης. Θα υπάρχει δυνατότητα υποβολής αιτήματος έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022. Εφικτός στόχος είναι να ενεργοποιηθεί από την 1η Ιουνίου αυτό το “δίχτυ ασφαλείας” για όποια κράτη-μέλη το αξιοποιήσουν».
Η κυβέρνηση αποφεύγει προς το παρόν τα άτοκα δάνεια του ESM κυρίως επειδή φοβάται ότι, εάν βγει πρώτη να δηλώσει συμμετοχή στο πρόγραμμα της πανδημίας, θα θεωρηθεί από τις αγορές ως η πλέον οικονομικά αδύναμη χώρα της ευρωζώνης και θα αυξηθεί το κόστος δανεισμού από την αγορά ομολόγων.
Επιπλέον, η Αθήνα θέλει να αποφύγει να υποβάλει το πρώτο αίτημα στον ESM, πριν αποσαφηνισθεί στην πράξη από την Κομισιόν, μέσω της έγκρισης δανείου σε άλλη χώρα, ποιες ακριβώς δαπάνες μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το νέο πρόγραμμα. Η απόφαση του Eurogroup είναι μάλλον ασαφής, αφού δεν καθορίζει ποιες μπορεί να είναι οι έμμεσα σχετιζόμενες με την πανδημία υγειονομικές δαπάνες.
Έτσι, η κυβέρνηση περιμένει τις κινήσεις της Ιταλίας σε αυτό το θέμα. Δηλαδή, να υποβληθεί το πρώτο αίτημα από την Ιταλία και μετά να ακολουθήσει, με μεγαλύτερη ασφάλεια, η Ελλάδα. Όμως, στην Ιταλία η κατάσταση παραμένει ρευστή, με τον πρωθυπουργό Κόντε να δηλώνει την επιφύλαξή του για το δανεισμό από τον ESM, ακόμη και με τους ευνοϊκούς όρους του νέου προγράμματος, και να τονίζει ότι τις τελικές αποφάσεις θα λάβει η Βουλή, καθώς ακόμη και το κύριο κόμμα του συνασπισμού του, το Κίνημα Πέντε Αστέρων, έχει εκφρασθεί αρνητικά για το δανεισμό από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.
